در رابطه با امام زمان، دعا‌ها و زیارت‌های فراوانی نقل شده که در کتب ادعیه و به‌خصوص در کتابی به نام صحیفه مهدیه گرد آمده است. به بعضی از این دعا‌ها و زیارت‌ها اشاره می‌شود:

۱. دعای ندبه
مهم‌ترین دعا‌ها در عصر غیبت، دعای ندبه است که سفارش فراوانی به خواندن آن شده است.
صدرالاسلام همدانی در کتاب «تکالیف‌الأنام» می‌گوید:
از خواص دعای ندبه این است که اگر در جایی با حضور قلب و اخلاص تمام و توجه به مضامین عالی آن خوانده شود، عنایت و توجه امام زمان را به آن مکان جلب می‌کند، بلکه آن حضرت در آنجا حضور می‌یابد؛ چنان‌که در بعضی از جا‌ها اتفاق افتاده است.[۱] علامه مجلسی نیز در کتاب «زادالمعاد» با سند معتبر از امام صادق علیه‌السلام نقل می‌کند: «قرائت دعای ندبه در اعیاد چهارگانه ـ روز جمعه، عید فطر، عید قربان و عید غدیر ـ مستحب است».[۲]

۲. دعا برای ظهور امام زمان در روز جمعه
شیخ طوسی این دعا را در «مصباح‌المتجهد» چنین نقل کرده است:
«اللهم اجعل صلاتک و صلواتِ ملائتکَ و رسلکَ علی محمد و آل محمد و عجّل فرجهم» یا بگوید: «اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجّل فرجهم».[۳]

۳. صلوات ضراب اصفهانی
شیخ طوسی در «مصباح‌المجتهد» می‌گوید: این صلوات از حضرت صاحب‌الزمان نقل شده که در مکه به دست ابوالحسن ضراب رسیده است. فراز آغازین این دعا چنین است: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ وَ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ وَ حُجَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ الْمُنْتَجَبِ فِی الْمِیثَاقِ الْمُصْطَفَى فِی الظِّلالِ الْمُطَهَّرِ مِنْ کُلِّ آفَهٍ الْبَرِی‏ءِ مِنْ کُلِّ عَیْبٍ الْمُؤَمَّلِ لِلنَّجَاهِ الْمُرْتَجَى لِلشَّفَاعَهِ».[۴]  این دعا در چند کتاب از کتاب‌های معتبر روایت شده است و همیشه می‌توان آن را خواند.

۴. صلوات بر امام زمان
در کتاب «مصباح‌المجتهد» از امام حسن عسکری علیه‌السلام صلواتی نقل است که در آن حضرت به یک‌یک معصومین صلوات فرستاده وقتی به امام مهدی علیه‌السلام می‌رسند چنین می‌فرمایند:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى وَلِیِّکَ وَ ابْنِ أَوْلِیَائِکَ الَّذِینَ فَرَضْتَ طَاعَتَهُمْ وَ أَوْجَبْتَ حَقَّهُمْ وَ أَذْهَبْتَ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرْتَهُمْ تَطْهِیراً اللَّهُمَّ انْصُرْهُ وَ انْتَصِرْ بِهِ لِدِینِکَ وَ انْصُرْ بِهِ أَوْلِیَاءَکَ وَ أَوْلِیَاءَهُ وَ شِیعَتَهُ وَ أَنْصَارَهُ وَ اجْعَلْنَا مِنْهُمْ اللَّهُمَّ أَعِذْهُ مِنْ شَرِّ کُلِّ طَاغٍ وَ بَاغٍ وَ مِنْ شَرِّ جَمِیعِ خَلْقِکَ وَ احْفَظْهُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ یَمِینِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ احْرُسْهُ وَ امْنَعْهُ أَنْ یُوصَلَ إِلَیْهِ بِسُوءٍ وَ احْفَظْ فِیهِ رَسُولَکَ وَ آلَ رَسُولِکَ‏ وَ أَظْهِرْ بِهِ الْعَدْلَ وَ أَیِّدْهُ بِالنَّصْرِ وَ انْصُرْ نَاصِرِیهِ وَ اخْذُلْ خَاذِلِیهِ وَ اقْصِمْ بِهِ جَبَابِرَهَ الْکَفَرَهِ وَ اقْتُلْ بِهِ الْکُفَّارَ وَ الْمُنَافِقِینَ وَ جَمِیعَ الْمُلْحِدِینَ حَیْثُ کَانُوا مِنْ مَشَارِقِ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبِهَا وَ بَرِّهَا وَ بَحْرِهَا وَ سَهْلِهَا وَ جَبَلِهَا وَ امْلَأْ بِهِ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ أَظْهِرْ بِهِ دِینَ نَبِیِّکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ السَّلَامُ وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ مِنْ أَنْصَارِهِ وَ أَعْوَانِهِ وَ أَتْبَاعِهِ وَ شِیعَتِهِ وَ أَرِنِی فِی آلِ مُحَمَّدٍ مَا یَأْمُلُونَ وَ فِی عَدُوِّهِمْ مَا یَحْذَرُونَ إِلَهَ الْحَقِّ رَبَّ الْعَالَمِینَ آمِینَ‏.[۵]

۵. دعای فرج
مرحوم کفعمی در کتاب «البلدالامین» دعایی را نقل می‌کند که امام عصر، این دعا را به مردی زندانی یاد داد. او پس از خواندن این دعا، از زندان آزاد شد. عبارت دعا این‌چنین است:
اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ وَ بَرِحَ الْخَفَاءُ وَ انْکَشَفَ الْغِطَاءُ وَ انْقَطَعَ الرَّجَاءُ وَ ضَاقَتِ الْأَرْضُ وَ مُنِعَتِ السَّمَاءُ وَ أَنْتَ الْمُسْتَعَانُ وَ إِلَیْکَ الْمُشْتَکَى وَ عَلَیْکَ الْمُعَوَّلُ فِی الشِّدَّهِ وَ الرَّخَاءِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدِ أُولِی الْأَمْرِ الَّذِینَ فَرَضْتَ عَلَیْنَا طَاعَتَهُمْ وَ عَرَّفْتَنَا بِذَلِکَ مَنْزِلَتَهُمْ فَفَرِّجْ عَنَّا بِحَقِّهِمْ فَرَجاً عَاجِلًا قَرِیباً کَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ یَا مُحَمَّدُ یَا عَلِیُّ یَا عَلِیُّ یَا مُحَمَّدُ اکْفِیَانِی فَإِنَّکُمَا کَافِیَایَ وَ انْصُرَانِی فَإِنَّکُمَا نَاصِرَایَ یَا مَوْلَانَا یَا صَاحِبَ الزَّمَانِ الْأَمَانَ الْأَمَانَ الْأَمَانَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ أَدْرِکْنِی أَدْرِکْنِی أَدْرِکْنِی السَّاعَهَ السَّاعَهَ السَّاعَهَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِین‏.[۶]

۶. دعای افتتاح
علامه مجلسی می‌گوید: با سند معتبر روایت شده که امام عصر، خطاب به شیعیان فرمود: این دعا را در تمام شب‌های ماه مبارک رمضان بخوانید؛ زیرا فرشتگان به آن گوش فرا می‌دهند و برای خواننده این دعا، طلب بخشش می‌کنند. فراز آغازین این دعا چنین است:
«اللَّهُمَّ إِنِّی أَفْتَتِحُ الثَّنَاءَ بِحَمْدِکَ وَ أَنْتَ مُسَدِّدٌ لِلصَّوَابِ بِمَنِّکَ وَ أَیْقَنْتُ أَنَّکَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ فِی مَوْضِعِ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَهِ…».[۷]

۷. دعای غریق
امام صادق علیه‌السلام در روایتی به یکی از اصحابش فرمود: در زمان غیبت، بر دعای غریق مداومت داشته باشید. راوی پرسید: دعای غریق چگونه است؟ حضرت فرمود: این چنین است:
یا الله یا رحمن یا رحیم یا مقلب القلوب ثبت قلبی علی دینک.[۸]

۸. دعای «اللهم عرفنی نفسک»
زراره از امام صادق علیه‌السلام پرسید: اگر من زمان غیبت را درک کردم و در آن زمان واقع شدم، چه کاری انجام دهم؟ حضرت فرمود: ‌ای زراره! اگر این زمان را درک کردی، پیوسته این دعا را بخوان:
اللهم عرفنی نفسک فانّک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرف نبیک، اللهم عرفنی رسولک فانّک اِن لم تعرفنی رسولک لم اعرف حجتک؛ اللهم عرفنی حجتک فانّک ان لم تعرفی حجتک ضللت عن دینی.[۹] خدایا! خودت را به من بشناسان، چون اگر خویش را به من نشناسانی پیامبرت را نمی‌شناسم؛
خدایا! فرستاده‌ات را به من بشناسان، چون اگر او را به من نشناسانی، حجتت را نمی‌شناسم؛
خدایا! حجت خود را به من ب‌شناسان وگرنه گمراه خواهم شد و از دینم منحرف می‌گردم.

۹. دعای عهد
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «هرکس چهل صبح دعای عهد را بخواند از یاوران حضرت قائم خواهد بود و اگر پیش از ظهور آن حضرت بمیرد، خداوند او را از قبر بیرون می‌‌آورد تا در خدمت آن حضرت باشد و حق تعالی به هرکلمه از این دعا هزار حسنه به او عطا می‌کند و هزار گناه او را می‌بخشد».[۱۰] آنجا که عرض می‌شود:
اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِیمِ وَ رَبَّ الْکُرْسِیِّ الرَّفِیعِ وَ رَبَّ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ وَ مُنْزِلِ التَّوْرَاهِ وَ الْإِنْجِیلِ وَ رَبِّ الظِّلِّ وَ الْحَرُورِ وَ مُنْزِلِ الزَّبُورِ وَ الْقُرْآنِ الْعَظِیمِ وَ رَبِّ الْمَلَائِکَهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ الْأَنْبِیَاءِ الْمُرْسَلِین‏…

۱۰. زیارت آل‌یاسین
این زیارت دارای مضمون عالی و محتوای ارزنده‌ای است. این زیارت مورد تأکید امام زمان است و خود می‌فرماید: «هرگاه خواستید توجه کنید به وسیله ما به سوی خداوند و به سوی ما پس چنین بگویید ـ چنان که خدای تعالی فرموده است ـ «سلام علی آل‌یاسین، السلام علیک یا داعی الله و ربّانی آیاته السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا بَابَ اللَّهِ وَ دَیَّانَ دِینِهِ، السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خَلِیفَهَ اللَّهِ وَ نَاصِرَ خَلْقِه‏…».[۱۱]

۱۱. دعای سلامتی امام زمان
شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان این دعا را در اعمال شب ۲۳ ماه مبارک رمضان ذکر کرده است که چنین گفته می‌شود:
اللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الحُجَهِ بنِ الحَسَنِ صَلَوَاتُکَ عَلَیهِ وَ عَلَی آبَائِهِ فِی هَذِهِ السَّاعَهِ وَ فِی کُلِّ سَاعَهٍ وَلِیّاً وَ حَافِظاً وَ قَائِداً وَ نَاصِراً وَ دَلِیلًا وَ عَیْناً حَتَّى تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعاً وَ تُمَتِّعَهُ فِیهَا طَوِیلاً.[۱۲]

۱۲. دعای «توفیق طاعت»
این دعا در مفاتیح‌الجنان شیخ عباس قمی چنین آمده است:
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَهِ وَ بُعْدَ الْمَعْصِیَهِ وَ صِدْقَ النِّیَّهِ وَ عِرْفَانَ الْحُرْمَهِ وَ أَکْرِمْنَا بِالْهُدَى وَ الِاسْتِقَامَهِ وَ سَدِّدْ أَلْسِنَتَنَا بِالصَّوَابِ وَ الْحِکْمَهِ وَ امْلَأْ قُلُوبَنَا بِالْعِلْمِ وَ الْمَعْرِفَهِ وَ طَهِّرْ بُطُونَنَا مِنَ الْحَرَامِ وَ الشُّبْهَهِ وَ اکْفُفْ أَیْدِیَنَا عَنِ الظُّلْمِ وَ السَّرِقَهِ وَ اغْضُضْ أَبْصَارَنَا عَنِ الْفُجُورِ وَ الْخِیَانَهِ وَ اسْدُدْ أَسْمَاعَنَا عَنِ اللَّغْوِ وَ الْغِیبَهِ وَ تَفَضَّلْ عَلَى عُلَمَائِنَا بِالزُّهْدِ وَ النَّصِیحَهِ وَ عَلَى الْمُتَعَلِّمِینَ بِالْجَهْدِ وَ الرَّغْبَهِ وَ عَلَى الْمُسْتَمِعِینَ بِالاتِّبَاعِ وَ الْمَوْعِظَهِ وَ عَلَى مَرْضَى الْمُسْلِمِینَ بِالشِّفَاءِ وَ الرَّاحَهِ وَ عَلَى مَوْتَاهُمْ بِالرَّأْفَهِ وَ الرَّحْمَهِ وَ عَلَى مَشَایِخِنَا بِالْوَقَارِ وَ السَّکِینَهِ وَ عَلَى الشَّبَابِ بِالْإِنَابَهِ وَ التَّوْبَهِ وَ عَلَى النِّسَاءِ بِالْحَیَاءِ وَ الْعِفَّهِ وَ عَلَى الْأَغْنِیَاءِ بِالتَّوَاضُعِ وَ السَّعَهِ وَ عَلَى الْفُقَرَاءِ بِالصَّبْرِ وَ الْقَنَاعَهِ وَ عَلَى الْغُزَاهِ بِالنَّصْرِ وَ الْغَلَبَهِ وَ عَلَى الْأُسَرَاءِ بِالْخَلَاصِ وَ الرَّاحَهِ وَ عَلَى الْأُمَرَاءِ بِالْعَدْلِ وَ الشَّفَقَهِ وَ عَلَى الرَّعِیَّهِ بِالْإِنْصَافِ وَ حُسْنِ السِّیرَهِ وَ بَارِکْ لِلْحُجَّاجِ وَ الزُّوَّارِ فِی الزَّادِ وَ النَّفَقَهِ وَ اقْضِ مَا أَوْجَبْتَ عَلَیْهِمْ مِنَ الْحَجِّ وَ الْعُمْرَهِ بِفَضْلِکَ وَ رَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِین.[۱۲]

معرفی منابع برای مطالعه بیشتر
• صحیفه مهدیه، سید مرتضی مجتهدی.
• مفاتیح‌الجنان، شیخ عباس قمی.
• کمال‌الدین، شیخ صدوق.
• مکیال‌المکارم، سید محمد‌تقی اصفهانی.
• ثواب‌الاعمال، شیخ صدوق.
• صحیفه‌المهدی، جواد قیومی.
• مفاتیح‌الفرج، غلام‌رضا نیشابوری.
پی‌نوشت‌ها
۱. تکالیف‌الانام فی غیبه الامام، صدرالاسلام همدانی، ص۱۹۷
۲. زادالمعاد، علامه مجلسی، ص۴۹۱.
۳. مصباح‌المجتهد، شیخ طوسی، ص‌۲۸۴.
۴. همان، ص۴۰۶؛ البلدالامین، کفعمی، ص۱۲۰.
۵. مصباح‌المجتهد، شیخ طوسی، ص۴۰۵.
۶. البلدالامین، کفعمی، ص۶۰۷؛ مزار مشهدی، ص۲۳۱.
۷. زادالمعاد، علامه مجلسی، ص۱۱۰؛ مصباح‌المجتهد، شیخ طوسی، ص۵۷۷.
۸. برای مطالعه بیشتر ر.ک: اثبات الهداه، شیخ حر عاملی، ج۳، ص۴۷۵، ح۶؛ مهج‌الدعوات، سیدبن‌طاووس، ص۳۹۶.
۹. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۵۲، ص۱۴۶، ح۷۰.
۱۰. مفاتیح‌الجنان، شیخ عباس قمی، ص۱۰۶۱؛ زادالمعاد، علامه مجلسی، ص۴۸۸؛ البلد‌الامین، کفعمی، ص‌۱۲۴.
۱۱. مفاتیح‌الجنان، شیخ عباس قمی.
۱۲. ر.ک: مکیال‌المکارم در فوائد دعا برای حضرت قائم، سید محمدتقی موسوی اصفهانی، ج۲.