برای روشن شدن مطلب چند نکته را به صورت مختصر بیان می‌شود:
1. جایگاه ابراهیم: ابراهیم خلیل از طرف خداوند برای همه مردم به عنوان الگو معرفی شده است؛ « قَدْ کَانَتْ لَکُمْ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ فِی إِبْرَاهِیمَ وَالَّذِینَ مَعَهُ »؛[1] برای شما سرمشق خوبی در زندگی ابراهیم و کسانی که با او بودند، وجود داشت.
از طرفی هم خداوند به پیامبر اسلام دستور می‌دهد از ابراهیم پیروی کند: « ثُمَّ أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّهَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا وَمَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ »؛[2] سپس به تو وحی فرستادیم که از آیین ابراهیم که ایمانی خالص داشت و از مشرکان نبود پیروی کن. « وَمَنْ أَحْسَنُ دِینًا مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ وَاتَّبَعَ مِلَّهَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلا »؛[3] دین و آیین چه کسی بهتر است از آن کس که خود را تسلیم خدا کند و نیکوکار باشد و پیرو و آیین خالص و پاک ابراهیم گردد.
طبق آیات مؤمن کسی است که نه تنها باید به پیامبران الهی ایمان داشته باشد، بلکه به آنچه که بر آنها نازل شده است، باید ایمان داشت: « قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنْزِلَ إِلَیْنَا وَمَا أُنْزِلَ إِلَى إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ وَإِسْحَاقَ وَیَعْقُوبَ وَالأسْبَاطِ وَمَا أُوتِیَ مُوسَى وَعِیسَى وَمَا أُوتِیَ النَّبِیُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ »؛[4] بگویید ما به خدا ایمان آورده‌ایم و به آنچه برما نازل شده است و آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و پیامبران از فرزندان او نازل گردید و آنچه به موسی و عیسی و پیامبران از طرف پروردگارشان داده شده است.
2. معیار نزدیکی به انبیا: باید بدانیم که در آیه 68 از سوره آل عمران که می‌فرماید سزاوارترین مردم به ابراهیم آنها هستند که از او پیروی کردند، در جواب اهل کتاب است که درباره ابراهیم معتقد بودند که پیامبر از آنها است به خاطر قرابت و خویشاوندی با ابراهیم یا مسأله نژادی آن را دلیل بر پیوند خود با او می‌دانستند، قرآن در جواب می‌فرماید: ولایت و ارتباط با پیامبران تنها به وسیله ایمان و پیروی از آنها است، بنابراین نزدیکترین افراد به ابراهیم (و پیامبران) آنها هستند که از مکتب او پیروی کنند و نسبت اهداف او وفادار بودند، احترام و نزدیکی به پیامبران به خاطر مکتب آنها است، نه به خاطر نژاد و قبیله و نسبت آنها.
بنابراین کسانی که اهداف او را دنبال نکنند، از نزدیکان او نخواهند بود و لو از قبیله و نژاد او باشند. لذا می‌توان گفت: پیامبر اسلام و مسلمانها با تکیه بر روی اهداف ابراهیم صمیمی‌ترین افراد به او هستند.[5] علی ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید: سزاوارترین مردم به پیامبران آنها هستند که به دستورات آنها داناتر باشند. بعد آیه 68 سوره آل عمران را تلاوت فرمود.[6] خداوند در جایی دیگر معیار نزدیکی به ابراهیم را اینگونه بیان می‌فرماید: « فَمَنْ تَبِعَنِی فَإِنَّهُ مِنِّی وَ مَنْ عَصانِی فَإِنَّکَ غَفُورٌ رَحِیمٌ»؛[7] هر کس از من پیروی کند از من است و هر کس نافرمانی من کند، تو بخشنده مهربانی؛ در این آیه ابراهیم می‌خواهد بگوید: حتی اگر فرزندان من از مسیر توحید منحرف گردند، از من نیستند و اگر بیگانگان در این خط باشند آنها همچون فرزندان و برادران من هستند بنابراین پیروان تنها همان ها نبودند که در عصر او یا اعصار بعد درکیش و مذهب او بودند، بلکه شامل تمام موحدان و خداپرستان جهان می‌شود.[8] در روایتی از امام باقر ـ علیه السّلام ـ است که هر کس ما را دوست بدارد از ما اهل بیت است. راوی سؤال کرد: فدایت شوم براستی از شما است؟ فرمود: به خدا سوگند از ما است، آیا گفتار ابراهیم را نشنیده‌ای که می‌گوید: و من تبعنی فانه منی.[9] 3. جایگاه نماز: در جواب این سوال که آیا اگر کسی نماز نخواند از نزدیکان پیامبران است؟ گفته می شود که خداوند نماز را در کنار ایمان به انبیاء می‌داند: « قالَ اللَّهُ إِنِّی مَعَکُمْ لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاهَ وَ آتَیْتُمُ الزَّکاهَ وَ آمَنْتُمْ بِرُسُلِی»؛[10] خداوند می‌فرماید من با شما هستم و از شما حمایت می‌کنم، اگر نماز را به پا دارید و زکات بدهید و به پیامبران ایمان بیاورید.
از طرفی هم انبیاء از طرف خداوند به نماز سفارش شده‌اند، مثلاً در مورد حضرت عیسی می‌فرماید: « وَ أَوْصانِی بِالصَّلاهِ وَ الزَّکاهِ ما دُمْتُ حَیًّا»؛[11] و تا زمانی که زنده‌ام، مرا به نماز و زکات توصیه کرده است مانند در مورد اسماعیل می‌فرماید: «وَ کانَ یأمُرُ اَهْلَهُ بِالصَّلوهِ وَ الزَّکاهِ»[12] او همواره خانواده‌اش را به نماز و زکات فرمان می‌داد. در مورد نماز می‌فرماید: «اقم الصلوه لذکری»؛[13] نماز را برای یاد من بپادار.
بنابراین اولاً: ابراهیم از جایگاه بالایی برخوردار است و به عنوان الگو معرفی شده است، ثانیاً: نماز در تمام ادیان بوده است و کسی که می‌خواهد از نزدیکان پیامبران باشد، باید آنها را اطاعت کند و از آنها تبعیت کند، از جمله دستورات آنها برپاداشتن نماز است و کسی که ادعا می‌کند که تابع پیامبر است، باید تمام دستورات آنها اطاعت کند تا به آنها نزدیک شود و الا اگر کسی واجبات را انجام ندهد، داخل در آیه «وَ مَنْ عَصانِی فَإِنَّکَ غَفُورٌ رَحِیمٌ»[14] می‌شود که معصیت او را انجام داده است و از او دور شده است.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. نور الثقلین، عبد علی بن جمعه عروسی حویزی، قم، مطبعه العلمیه، دوم، بی تا، ج1، ص354.
2. تفسیر المیزان، محمدحسین طباطبایی، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، چ 2، 1391، ج 12.

پی نوشت ها:
[1] . ممتحنه/4.
[2] . نحل/123.
[3] . نساء/125.
[4] . بقره/136.
[5] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، قم، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، 1370، ج 2، ص 462.
[6] . طبرسی، مجمع البیان، تهران، انتشارات ناصر خسرو، چاپ اول، 1365، ج 2، ص 770؛ ورک: نهج البلاغه، قم، دارالهجره، حکم 96، ص484.
[7] . ابراهیم/36.
[8] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1353ه‍ ش، ج 10، ص 362.
[9] . بحرانی، هاشم، البرهان، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ اول، 1419، ج 4، ص 335.
[10] . مائده/12.
[11] . مریم/31.
[12] . مریم/55.
[13] . طه/14.
[14] . ابراهیم/36.