نویسنده:محسن میرباقری

قانت بودن

درسامان دادن امورخانواده زنانی می توانند شوهررا همراه خود سازند که خود مطیع شوهرباشند .احکام الهی مطابق با فطرت است و حکمی راکه خداوند مطرح کرده است با فطرت انسان مطابقت دارد.درفطرت زن اطاعت از شوهروجود دارد .البته به شرط این که مرد گرفتار افراط و تفریط نگردد.چه بسیاردیده می شود که بانوان ازمردهایی که هیچ احساس مسئولیتی نمی کنند ناراضی اند.درطرف مقابل مرد هم به طورفطری خوی اطلاعت کردن ندارد مگر زمانی که همسرش را مطیع ببیند .بسیاری از اوقات وقتی مرد احساس کند که همسرش مطیع اوست او هم درامورتابع همسرش خواهد بود ولی اگرزن مقابل شوهرش بایستدو موضع بگیرد اعتماد شوهرنسبت به نظام زندگی ازبین می رود و دراین صورت دیگر نمی توان زندگی موفق و شیرینی را برای مرد وزن پیش بینی کرد.
زنانی که درمقابل همسرانشان حالت مردانگی و صلابت می گیرند درزندگی موفق نیستند؛چرا که چنین رفتاری با نظام خلقت مغایرت دارد .اگر خدا می فرماید که بنده ی خدا باشید و بندگی کنید،روح بندگی را درما سرشته است و ما ازبندگی به خدا لذت می بریم .مرئوس ازاطاعت رئیس ناخشنود نیست مگراین که رئیس بد عمل کند. در فطرت زن نیز از اطاعت شوهرامری همواراست و طبیعی است که اطاعت یک طرف ،اطاعت طرف مقابل را نیز همراه خواهد داشت تا آنجا که خداوند تعالی می فرماید :«من مطیع آن کسی ام که ازمن اطاعت کند.»(1)
قرآن کریم می فرماید :«فالصالحات قانتات»(2)
پس زنان صالحه مطیع همسرانشانند .
تعبیرقرآنی فوق بیانگرآن است که نتیجه ی قوام بودن مرد قانت بودن زن است؛یعنی اگرمردها مسؤولند پس زنان نیکوکار و صالح باید مطیع باشند .یک زن نمی تواند بگوید چون متقی ترم وکرامت بیشتری دارم از شوهرم اطاعت نمی کنم!
ذکر این نکته لازم است که اطاعت مطلق فقط از آن خداست و منظور از اطاعت در حوزه وظایف معلوم و مشخص همسری است.
حضرت رسول (ص)فرمود:
«هیچ مردی بعد از ایمان از خیری بهره نبرده است به اندازه همسری که دیندارو زیبا باشد،آنگونه که چون به او نگاه کند شاد شود و وقتی به او امرمی کند ،اطاعت کندو ازخود و مال شوهرش در غیاب او محافظت کند.»(3)

حافظ بودن

دومین مسئولیت بانوی خانواده آن است که حافظ باشد،زن در غیاب همسرش باید نسبت به زندگی خود،مسئولیت شناس و به عبارت دیگروفادار باشد و از آنچه خدا ازاو خواسته است پاسداری کند.
قرآن کریم می فرماید :«حافظات للغیب بما حفظ الله»(4)
همسران به پاس آنچه خدا [برای آنان]حفظ کرده ،اسرار [شوهران ]خود را حفظ می کنند.
در احادیث آمده است که چنین زنانی در وهله ی اول از خود محافظت کنند و سپس پاسدار اموال شوهرانشانند .(5)
در گام اول زن باید محافظ خودش باشد.زن ناموس مرد است و باید ازاین ناموس پاسداری شود و پاسدارواقعی این ناموس کسی جزخود زن نمی تواند باشد.چه بسا مردان به مسافرتهای طولانی می روند و باید خاطر او آسوده باشد و این امر را زن با رفتارخودش می تواند محقق سازد .درگام دوم زن باید نسبت به اموال همسرش درغیاب او حساس باشد و از آن پاسداری کند؛چرا که مدیر منزل است و تنظیم امور داخلی خانه برعهده ی اوست و یک مدیرباید از حوزه ی مسئولیتش پاسداری و حفاظت کند.

تنظیم امور منزل

کدبانوی خانه مدیریت داخلی منزل را بر عهده دارد و مسئول تنظیم امورخانه است.یک مسئول در حوزه ی مسئولیت خود باید اختیارات کافی داشته باشد تا بتواند وظایفش را به نحو احسن انجام دهد.دراین بین مردان فقط شأن مشاوررا دارند،همان طوری که در حوزه ی قوامیت مرد،خانم فقط شأن مشاور می تواند داشته باشد.
مردانی که در جزئیات امور داخلی منزل دخالت می کنند،نظام خانواده را مختل می سازند و نمی توانند ازنظر روحی و روانی رضایت خاطر همسر را فراهم نمایند .در برخی خانواده ها دیده می شود مردان حتی درامورجزئی مثلاً در نوع چینش منزل هم دخالت می کنند که این مسأله خود موجب اختلال در زندگی خانوادگی است.با وجود این نباید فراموش کرد که همکاری و کمک مرد درامور منزل امری پسندیده است و اجر و پاداش بالایی دارد.
د.تربیت فرزندان
مادر و پدر درمقام مدیرخانه و خانواده نسبت به تربیت فرزندانشان مسئولیت جدی دارند وبا تولد هر فرزند عضو جدیدی به کانون خانواده اضافه می گردد و درحقیقت دنیای جدیدی فراروی خانواده گشوده می شود.
مرد و زن با فرزند دارشدن مسئولیت سعادت بخشی یک انسان را پذیرفته اند و عمده ی این مسئولیت برعهده ی مادر است.
پیامبراکرم (ص)فرمود :«بهشت زیرپای مادران است.»(6)

از این روایت دوگونه برداشت می شود:

الف:بهشت زیر پای مادران است به این معنا که ای مردن شما با خدمت کردن به مادرتان می توانید وارد بهشت شوید.
ب:بهشتی شدن فرزند به دست مادراوست به این معنا که فلاح و رستگاری فرزندان در گرو تربیت مادر است.
فرزندان بخصوص در سنین پایین مبانی فکری و شاکله ی رفتاری را ازمادر می آموزند.اما در سنین بالاتر به ویژه پسرها درنوع رفتارهای اجتماعی ازپدرالگو می پذیرند .فرزندان بسیاری از آداب تربیتی و رفتارهای اولیه ی اجتماعی مثل حسن خلق و رفتار را ازمادر می آموزند.
تربیت دینی روندی روشن وواضخ دارد.والدین از آن جا که در تربیت فرزندان مسئولند باید ازاین روش تربیت دینی و ازاین مسیر مستقیم تبعیت نمایند .دراین صورت هر چه فرزندان در راه الهی گام نهند ،والدین هم دراعمال ایشان سهیم خواهند بود.اما اگرزمینه ی رشد و تعالی دینی را برای فرزندان فراهم کردند و آنها بازهم به سمت گناه و باطل رفتند ،والدین مسئول گناه آنها نیستند و به خاطر فرزندان عقاب نخواهند شد،مگر این که پدرو مادرزمینه ی گناه را برای آنان فراهم کرده باشند که دراین صورت هرچه آن فرزند مرتکب گناه شود،والدین نیز بدان عقاب خواهند شد.
قران کریم مسیرتربیت دینی را از زبان لقمان حکیم بازگو می کند.لقمان که حکمت الهی به او ارزانی شده است در تعلیم فرزندش ده محورتربیت دینی را مد نظر قرار می دهد.این ده محور عبارت است از:
1-حسن ارتباط با خدای رحمان:«لا تشرک بالله»(7)
2-احترام به والدین:«ووصینا الانسان بوالدیه»(8)
3-معاد:«ان تک مثقال حبه من خردل فتکن فی صخره او فی السموات او فی الارض یات بها الله»(9)
4-نماز:«اقم الصلاه»(10)
5-امر به معروف و نهی از منکر:«وامربالمعروف و انه عن المنکر»(11)
6-صبر و پایداری:«واصبر علی مااصابک»
7-مردمداری:«ولاتصعر خدک للناس»
8-تواضع و فروتنی:«ولا تمش فی الارض مرحا»
9-میانه روی:«واقصد فی مشیک»
10-آهسته و آرام سخن گفتن :«واغضض من صوتک »
موارد فوق ده منشورتربیتی است که می توان آن را “سیاست دینی “نامید دراین مجموعه که قرآن کریم از زبان یک حکیم الهی بازگو می کند سیر تربیتی برای نوجوان روشن می گردد.

پی نوشت ها :

1-بحارالانوار/ج98/ص386.
2-سوره نساء/34.
3-مستدرک الوسائل/ج14/ص169.
4-سوره نساء/34.
5-المحجه البیضا/ج3/ص90.
6-مستدرک الوسائل /ج15/ص180.
7-سوره لقمان/13.
8-سوره لقمان/14.
9-سوره لقمان/16
10-سوره لقمان/16.
11-سوره لقمان/17.

منبع:نشریه راه قرآن ،شماره 24.