مؤلف:
شیخ الطائفه ابو جعفر محمد بن حسن طوسی (م 460 ق).
زندگینامه و اظهار نظرها:
ترجمه مؤلف در قسمت معرفی کتب فقهی شیعه ذکر شده است.
معرفی اجمالی کتاب:
این کتاب شامل روایاتی است که شیخ الطائفه در نجف اشرف طی جلسات منظمی برای شاگردان خود املا می کرده است. این واقعه بعد از آن است که در سال 448 ق حوزه نجف را تأسیس نمود و شروع به تربیت شاگردان در آن حوزه علمیه مقدس کرد.
اولین مجلس کتاب، در سال 455 ق و آخرین آن، در سال 458 ق برگزار شده و از مجلس نوزدهم تا پایان کتاب، روزهای جمعه بوده که تاریخ دقیق آنها در ابتدای هر مجلس ذکر شده است. شیخ طوسی با دقت تمام سلسله سند روایات را ذکر کرده و کمتر روایت مرسل یا مقطوع در آنها دیده می شود. لذا می توان گفت که امالی شیخ طوسی مجموعه روایاتی است که شیخ از بین هزاران روایت، که در اختیار داشته، انتخاب نموده است.
کتاب امالی از حیث تنوع موضوعات بسیار جالب است؛ چرا که موضوعات آن از اصول دین و معرفت الله و فضایل معصومان و سیره نبوی تا ادعیه مأثوره و وقایع تاریخی و سیاسی مانند هجرت به حبشه و مقتل امام حسین – علیه السلام – و قیام مختار را در بردارد. در کنار این روایات، روایات اخلاقی در موضوعات گوناگون، و روایات آداب خوردن و آشامیدن و آداب مسجد نیز به چشم می خورد. فرزند شیخ طوسی، ابو علی طوسی، کتاب امالی را روایت کرده است.
تعداد روایات این کتاب 1537 روایت است که در 46 مجلس تنظیم شده است. در چاپ حاضر، هر روایت شماره مسلسل و روایات هر مجلس نیز شماره ردیف دارند.
وضعیت نشر:
این کتاب در یک جلد به زبان عربی به همت انتشارات دارالثقافه قم چاپ و منتشر شده است.
محمد رضا ضمیری- کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی, ص 374