اکثر قریب به اتفاق متفکّران اسلامی و برخی از فیلسوفان غربی، قایل به تحقق «نظام احسن» و بهترین جهان ممکن هستند، به این معنی که تمامی جهان‌هایی که خداوند خلق کرده و نیز جهان مادّی موجود، بهترین جهان ممکن است. به بیان دیگر جهانی که ما می‌بینیم و مشتمل بر خیرات و شرور است، از بهترین محصولات کارخانه آفرینش الهی است که از آن بهتر و نیکوتر کمّاً و کیفاً قابل تصوّر نبود.
دلیل طرفداران این دیدگاه به طور خلاصه عبارت است از این که چون خداوندی حکیم و عالم و قادر و خیرخواه مطلق است. هیچ داعی و انگیزه‌ای برای به وجود آوردن شرور ندارد و هر آنچه از منبع غیر متناهی افاضه می‌شود، همه خیر و نیکوست، امّا آنچه از شرور و ناملایمات، در آیینه جهان مشاهده می‌کنیم، همگی معلول و تبعات حرکات و تضادّ عالم مادّی محسوب می‌شود، که خواه و ناخواه منافع بعضی را به مخاطره می‌اندازد و موجبات زیان و ضرر عدّه دیگر را فراهم می‌کند. امّا برای تحصیل منافع بی‌شمار این عالم، از این شرور، گریزی نیست، چرا که گردش امور عالم بنابر مشیّت الهی و بر وفق «اصل علیّت» می‌چرخد که مطابق آن، تمام آثار و معلول‌ها، مستند به ذات و طبیعت اشیاء و علل فاعلی آنهاست، و صدور آثار از فاعل‌های خود مطابق اصل «ضرورت علّی و معلولی» اجتناب ناپذیر است. در مثال آتش،حرارت و سوزاندن آن، مستند به طبیعت آن است و تصوّر آتش بدون سوزاندن، مانند تصوّر چهار بدون زوجیّت، محال است.[1] یکی دیگر از استدلال‌ها بر این‌که ساختار کنونی جهان بهترین ساختاری است که امکان وجود داشته است این است که اگر نظام و ساختاری بهتر از نظام کنونی جهان ممکن باشد ولی یافت نشده باشد باید به یکی از سه دلیل باشد:
الف: خداوند از آن نظام و ساختار بهتر، آگاه نباشد، ب: خداوند، با فرض علم به آن نظام و ساختار توانایی و قدرت آفرینش آن را نداشته باشد. ج: با فرض علم و قدرت خداوند مانعی همچون «امساک فیض» و «بخل» در بین باشد. توجّه دقیق در باب صفات خداوند روشن می‌کند که هر سه دلیل مفروض، باطل و نادرست است، زیرا علم، قدرت و فیّاضیت خداوند، نامتناهی است.
از بطلان سه دلیل مفروض باید نتیجه گرفت که فرض مقدّماتی، یعنی«نظام و ساختاری بهتر از نظام و ساختار کنونی جهان ممکن است ولی یافت نشده است» نیز باطل است.[2] پس این نظام عالم، بهترین نظام است.
اما قرآن کریم نیز که بهترین و محکم‌ترین و مستندترین منبع دینی ماست نیز از این جهان به عنوان بهترین جهان ممکن یاد می‌کند. قرآن کریم درباره نظام هستی چنین می‌گوید که: تمام اشیاء را خداوند آفرید و چیزی نیست که از قلمرو آفرینش خداوند خارج باشد، و نیز می‌گوید: هر چه را که آفرید با تمام ابزارهای لازم و سودمند تکاملی او را مجهّز کرد. و همچنین هر چه را که آفرید بعد از تجهیز و تکمیل نظام داخلی، آن را به هدف معیّن هدایت کرد. سپس درباره مجموع جریان آفرینش و تجهیز نظام داخلی و هدایت نظام غایی چنین می‌گوید: خداوند هر چه را آفرید، زیبا و نیکو آفرید، یعنی هیچ نقص و عیبی در جهان هستی نخواهد بود و نظامی بهتر از نظام موجود  ممکن نمی‌باشد. پس نظام موجود بهترین جهان ممکن خواهد بود و این مطلب عصاره آیاتی است که ذیلاً نقل می‌شود:
1. آیه‌ای که تمام پدیده‌های جهان را مخلوق خدا می‌داند: الله خالق کلّ شیء؛[3] و خلق کُلّ شیءٍ فقدّرهُ تقدیراً.[4] 2. آیه‌ای که ضمن ولایت بر نظام فاعلی اشیاء تمام آنها را مجهّز به نظام داخلی دانسته و برای هر یک از آنها نظام غایی قایل است. ربُّنَا الّذی أعطی کلّ شی خلقَهُ ثمَّ هدی.[5] 3. آیه‌ای که آفرینش تمام مخلوق‌ها را زیبا و نیکو می‌داند و دلالت دارد بر اینکه هر چه را که خداوند آفرید نیکو آفرید. الّذی أحْسنَ کُلّ شیء خَلَقهُ.[6] نتیجه: از نظر قرآن کریم تمام اشیاء و جهان را خدا آفرید و  هر چه را که خدا آفرید نیکو و زیبا آفرید.[7] پس تمام اشیاء جهان آفرینش به زیباترین وجه ممکن آفریده شده‌اند و هیچ نقص و عیبی را بدان راه نیست. و  همچنین لسان قرآن کریم آن است که خداوند احسن الخالقین است.[8] در نتیجه هیچ نقص و عیبی در آن راه ندارد… و همچنین لسان قرآن کریم آن است که تمام موجودات جهان امکان از تمام حیثیت‌های متصوّر، خواه ذاتی، خواه عرضی و خواه مادّی و خواه مجرّد و … آیات پروردگار می‌باشند. و هیچ موجودی نیست که از حیثیّتی آیه ی الهی نباشد و جریان نشانه و آیت بودن موجودات از نظر قرآن کریم استثناء پذیر نیست و چون خداوند احسن الخالقین است بنابراین آیت و نشانه احسن الخالقین یقیناً احسن المخلوقات خواهد بود؛ و مخلوقی زیباتر از نظام موجود فرض صحیح نخواهد داشت.[9] پس از بحث‌های گذشته چه بر پایه عقل و برهان و چه بر مبنای آیه و قرآن مجموعه نظام هستی را می‌توان بهترین جهان ممکن دانست که در عالم وجود تحقق پیدا کرده است.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. ده مقاله پیرامون مبدأ و معاد، آیت الله جوادی آملی، انتشارات الزّهرا.
2. پرسش‌های ابدی منصور حجّت، انجمن معارف اسلامی ایران.

پی نوشت ها:
[1] . قدران قراملکی، محمد حسن، خدا و مسأله شر، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، ص 109.
[2] . حجّت، منصور، پرسش‌های ابدی، انجمن معارف اسلامی ایران، ص 82، به نقل از: جوادی آملی، عبدالله، ده مقاله پیرامون مبدأ و معاد، ص 230 ـ 299.
[3] . انعام/ 102، رعد/ 16، زمر/ 62، غافر/ 62.
[4] . فرقان/ 2.
[5] . طه/ 50.
[6] . سجده/ 7.
[7] . طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ج7، ص 319 ـ 309.
[8] . مؤمنون/ 14، صافات/ 125.
[9] . جوادی آملی، عبدالله، ده مقاله پیرامون مبدأ و معاد، انتشارات الزهراء، ص246 ـ 244.