رسول مکرم اسلام حضرت محمدبن عبدالله (صلی الله علیه واله) در روایت شریفی فرمودند : « من به شما درباره ی جوانان توصیه به خیر و نیکی می کنم چرا که آنان نازک دل و زودرنج بوده و عاطفه ای بسیار دارند. خداوند مرا به پیامبری و بشارت و انذار برانگیخت , جوانان به من گرویدند و یاری ام کردند , اما بزرگسالان و پیشروان به مخالفت با من برخاستند . » (1 )
به شهادت حدیث فوق و احادیث دیگری که از ناحیه ی پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه واله) و اهل بیت (علیهم السلام) صادر شده است و به شهادت تاریخ , قریب به اتفاق حرکت های بزرگ تاریخی و اجتماعی و نهضت های حیات بخش پیامبران الهی خصوصا پیامبر اسلام و ائمه معصومین (علیهم السلام) برعهده قشر جوان بوده است . از این زاویه , زمانی که به روایات مربوط به نهضت جهانی موعود آخرالزمان (عجل الله تعالی فرجه) نگاه می کنیم به خوبی روشن می شود که زمینه ساز ظهور و اصحاب و یاران خاص آن یگانه دهر , غالبا از میان جوانان خواهد بود. یکی از چهره های وارسته و شجاعی که حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه) به وسیله ی او پیامی را برای مردم مکه چند روز قبل از قیام خود می فرستند فردی است که برخی او را حسنی و برخی دیگر حسینی معرفی می کنند. در روایات ضمن برشمردن خصوصیات این مومن شجاع از ایشان با تعبیر غلام (که در لغت عرب این واژه را معمولا در مورد جوان به کار می برند) , یاد می شود.
امیرالمومنین علی (علیه السلام) نیز در این زمینه جوانان را با این تعبیر توصیف می نمایند : « یاران قائم (عجل الله تعالی فرجه) همه از قشر جوان اند. سالخورده در بین آنها بسیار اندک است . نسبت سالخورده ها بر جوانان چون سرمه برای چشم و نمک برای طعام است . » (2 ) این امور از آن جا ناشی می شود که جوان به واسطه پاکی روح و صفای باطنی که دارد :
اولا : فطرتا پاک و خداجوست .
ثانیا : استعداد بالای درک و توان شناخت حقیقت دارد.
ثالثا : شهامت و شجاعت زیادی دارد و روحیه حق جویی و حقیقت پذیری تمام وجود او را فراگرفته است .
رابعا : عدالت دوست و عدالت محور است و در مسیر عدالت حاضر به جانفشانی است .
خامسا : شیفته کلام حق و راه حق است . و اگر تمام این صفات و توان مندی های ارزشمندی که در یک جوان به ودیعت نهاده شده , درست بهره برداری شود , در کمترین زمان ممکن بیشترین و اساسی ترین تحول لازم را در ابعاد مختلف حیات اجتماعی بوجود می آورد.
در مجموعه روایات و احادیث مربوط به یاران حضرت ولی عصر(علیه السلام) , ویژگی هایی نظیر علم , معرفت کافی , ایمان راسخ , شجاعت و شهامت , گذشت و فداکاری , فروتنی , عدالت طلبی و حق مداری و عشق به امام و تبعیت و پیروی از آن حضرت و… ذکر می شود.
به منظور تحصیل چنین شرایط و ویژگی هایی , برنامه ای تحت عنوان : « وظایف منتظران » ارائه می گردد که هر جوان مومن , مخلص و پیرو حضرت مهدی (علیه السلام) با عمل به آن وظایف , می تواند آن چنان شایستگی هایی را بدست آورد تا در زمره یاران واقعی آن حضرت درآید. این وظایف در کتب مربوط به مهدویت به صورت مفصل آمده است که در این مقام به عنوان نمونه به مهمترین و اصلی ترین آنها اشاره می شود :

1 ـ معرفت و شناخت امام عصر
اولین و مهم ترین وظیفه ای که هر شیعه منتظر حضرت برعهده دارد , کسب معرفت و شناخت نسبت به وجود مقدس امام و حجت زمان خویش است . همان طوری که اعتقاد به توحید , نبوت و معاد بدون ایمان به ولایت علی بن ابی طالب و ائمه معصومین (علیهم السلام ) و برائت از غاصبین حق خلافت , ارزشی ندارد , و به همان گونه که نماز و حج و دیگر عبادات , بدون ولایت اهل بیت نمی ارزد , همه این اعتقادات و عبادات اگر انجام شود و انسان به ولایت اهل بیت نیز ایمان داشته باشد ولی امام زمان خویش را نشناسد , از هیچ یک از معتقدات خود , حتی از ولایت ائمه قبل نیز بهره مند نخواهد گردید.
این موضوع تا بدان درجه از اهمیت قرار دارد که در روایات بسیاری که به طریق اهل سنت و شیعه از پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه واله) و ائمه معصومین (علیهم السلام ) نقل شده , آمده است که : « هر کس بمیرد و امام زمان خویش را نشناسد , به مرگ جاهلیت مرده است » (3 ) منظور از جاهلیت در این حدیث شریف , ایام کفر و ضلالت و گمراهی قبل از اسلام است . بنابراین معنای حدیث چنین خواهد شد : اگر مسلمانی ـ یعنی کسی که توحید , نبوت و قرآن و قیامت و دیگر مبانی دین را پذیرفت و به واجبات دینی اهتمام نموده است , بمیرد و امام معصوم زمان خویش را نشناخته باشد , او نامسلمان مرده , دین او همان کفر و ضلالت کفار و مشرکین قبل از اسلام تلقی خواهد شد و از اسلام , توحید , نبوت , تقوی و عبادت خود نفعی نخواهد برد.
پس علاوه بر معرفت اصل ولایت و شناخت حق اهل ولایت ما موظف به معرفت و اطاعت و تسلیم در برابر امام زمانمان نیز هستیم و معرفت ولایت ما را بی نیاز از معرفت آن حضرت نخواهد کرد.
مرحوم کلینی (ره ) در کتاب شریف کافی نیز در این زمینه حدیثی از امام محمدباقر(علیه السلام) آورده است که حضرت فرمودند : « هر کس در حالی که امامی نداشته باشد بمیرد , به مرگ جاهلیت مرده است و هر کس بمیرد در حالی که امامش را شناخته باشد همچون کسی است که در خیمه ی قائم (علیه السلام) با آن حضرت باشد . » (1 )
برخی از دعاهایی که خواندن آن ها در عصر غیبت مورد تاکید قرار گرفته است نیز ما را به اهمیت موضوع معرفت و شناخت حجت خدا(علیه السلام) رهنمون می سازد. چنانکه در یکی از دعاهای معروف و معتبری که شیخ صدوق آن را در کتاب « کمال الدین » نقل کرده می خوانیم :
…. اللهم عرفنی حجتک فانک ان لم تعرفنی حجتک فقد ضللت عن دینی …..
خدایا معرفت حجت خویش را به من ارزانی کن که اگر معرفت او را به من عطا نکنی , از دینم گمراه خواهم شد.
پس در عصر غیبت شناخت امام زمان (علیه السلام) از لوازم ایمان و سعادت اخروی انسان و قبول اعمال اوست . این اعتقاد است که او را از معرفت دیگر ائمه و دیگر مبانی دینی بهره مند می سازد.

2 ـ تهذیب نفس و کسب فضایل اخلاقی
وظیفه مهم دیگری که هر شیعه منتظر برعهده دارد تهذیب نفس , کسب فضایل اخلاقی و آراستن خود به اخلاق نیکو است , چنانکه در روایتی که نعمالی به سند خود از امام صادق (علیه السلام) نقل می کند آمده است :
« هر کس دوست می دارد از یاران حضرت قائم (علیه السلام) باشد باید که منتظر باشد و در این حال به پرهیزکاری و اخلاق نیکو رفتار نماید , در حالی که منتظر باشد , پس چنانچه بمیرد و پس از مردنش قائم (علیه السلام) بپاخیزد , پاداش او همچون پاداش کسی خواهد بود که آن حضرت را درک کرده است , پس کوشش کنید و در انتظار بمانید , گوارا باد شما را ای گروه مشمول رحمت خداوند. »
موضوع تهذیب نفس و دوری گزیدن از گناهان و اعمال ناشایست , به عنوان یکی از وظایف منتظران در عصر غیبت , از چنان اهمیتی برخوردار است که در توقیع شریفی که از ناحیه ی مقدسه ی حضرت صاحب الامر(علیه السلام) به مرحوم شیخ مفید صادر گردیده , اعمال ناشایست و گناهانی که از شیعیان آن حضرت سر می زند , یکی از اسباب و یا تنها سبب طولانی شدن غیبت و دوری شیعیان از لقای آن بدر منیر شمرده شده است
« …. پس تنها چیزی که ما را از آنان (شیعیان ) پوشیده می دارد , همانا چیزهای ناخوشایندی است که از ایشان به ما می رسد و خوشایند ما نیست و از آنان انتظار نمی رود. »

3 ـ ولایتمداری در عصر غیبت و استحکام پیوند عاطفی با امام زمان
حفظ و تقویت پیوند قلبی با امام عصر(علیه السلام) و تجدید دایمی عهد و پیمان با آن حضرت , یکی دیگر از وظایف مهمی است که هر شیعه منتظر در عصر غیبت برعهده دارد. بدین معنا که یک منتظر واقعی حضرت حجت (علیه السلام) علی رغم غیبت ظاهری آن حجت الهی هرگز نباید احساس کند که در جامعه , بی مسوولیت رها شده و هیچ گونه تکلیفی نسبت به امام و مقتدای خود ندارد.
این موضوع در روایات بسیاری مورد تاکید قرار گرفته است که به برخی از آنها اشاره می کنیم : در روایتی از امام محمدباقر(علیه السلام) نقل شده آن حضرت در تفسیر این کلام خدای تعالی که می فرماید : « یا ایها الذین آمنوا اصبرو و صابروا و رابطوا واتقوالله لعلکم تفلحون » , فرمودند : « بر انجام واجبات صبر کنید و در برابر دشمنانتان پایداری کنید , و پیوند خود را با امام منتظرتان مستحکم نمایید . » (5 )
امام صادق (علیه السلام) در روایت دیگری که در تفسیر آیه مزبور وارد شده , می فرمایند : « بر واجبات صبر کنید و یکدیگر را بر مصائب به صبر وادارید و خود را بر پیوند با امامان و یاری آنها ملتزم سازید.
این که می بینیم در روایت های متعددی , ائمه بزرگوار ما شیعیان خود را به تجدید عهد و بیعت با امام زمان خود سفارش کرده و از آنها خواسته اند که در آغاز هر روز و حتی بعد از هر نماز واجب , دعای عهد بخوانند , همه نشان از اهمیت پیوند دائمی شیعیان با مقام عظمای ولایت و حجت خدا دارد. یکی از مشهورترین دعاها , دعای عهد است که مرحوم سیدبن طاووس آن را در کتاب ارزشمند « مصباح الزائر » به نقل از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده و در ابتدای آن آمده است که : « هر کس چهل روز دعای عهد را بخواند , از یاوران حضرت قائم (علیه السلام) خواهد بود. و اگر پیش از ظهور آن حضرت بمیرد , خدای تعالی او را زنده خواهد کرد , تا در رکاب آن جناب جهاد نماید. و به شماره هر کلمه از آن هزار حسنه برایش نوشته می شود و هزار کار بد از او محو می گردد. »
لذا اگر شیعیان منتظر حضرت در آغاز هر روز , با حضور قلب و توجه , چنین عهد و پیمانی را با امام و مقتدای خود نماید , هرگز تن به رکود , ذلت و خواری و ظلم و بی عدالتی نمی دهد. هرگز حاضر نخواهد شد که به رضای مولا و سرور خود بی اعتنایی کند و تن به گناه و معصیت دهد. این نکته نیز مسلم است که اگر همه شیعیان با همدلی و همراهی دست بیعت و یاری به سوی مولا و سرور خود دراز کنند و بر نصرت او متفق شوند دیری نخواهد پایید که فرج مولایشان را درک خواهند کرد و برای همیشه از ظلم ها و ذلت ها رهایی خواهند یافت . چنانکه در توقیع شریفی که پیش از این نیز به بخشی از آن اشاره شده , آمده است : « اگر شیعیان ما که خداوند آنان را در اطاعتش یاری دهد , در وفای پیمانی که از ایشان گرفته شده یکدل و مصمم باشند , نعمت لقای ما از آنان به تاخیر نمی افتد و سعادت دیدار ما برای آنها با معرفت کامل و راستین نسبت به ما تعجیل می گردد. »

4 ـ آماده سازی جامعه برای تشکیل حکومت جهانی حضرت ولی عصر
یکی دیگر از وظایفی که به تصریح روایات , در دوران غیبت برعهده شیعیان و منتظران فرج قائم آل محمد(علیه السلام) است , آماده سازی جامعه برای نصرت و یاری امام غائب در تشکیل حکومت جهانی است .
درست است که پیامبر و امام معصوم از جانب خداوند برای تصدی مقام زمامداری و اداره امور مسلمین منصوب گشته اند و باید در این راه تلاش و جدیت نمایند , لیکن وظیفه اصلی برعهده مسلمین نهاده شده که در راه تاسیس و تحکیم حکومت اسلامی و به قدرت رساندن پیامبر یا امام , جدیت و کوشش کنند و پیرو فرمان ها و رهنمودهای آنان باشند. همچنین در زمانی که به امام معصوم دسترسی نیست , مسلمین موظفند برای تاسیس حکومت اسلامی و اجرای قوانین و برنامه های سیاسی و اجتماعی اسلام تلاش و جدیت نمایند. چون اسلام حتی در چنین زمانی هم از احکام خویش دست بردار نیست و عمل به آنها را از مسلمین خواستار است .
اتفاقا بسیاری از احکام و قوانین دین به صورت خطاب به عموم مسلمین توجه دارد . از باب نمونه , خدای متعال در آیه 104 سوره مبارکه آل عمران می فرماید : « باید از شما امتی بوجود آید که مردم را به خوبی دعوت نمایند و امر به معروف و نهی از منکر کنند. »
علامه مجلسی (ره ) در بحار , حدیثی از امام محمدباقر(علیه السلام) نقل می کند که حضرت فرمودند : « بر شیعیان واجب است که خود را بر اطاعت امام بر حق و انتظار فرج او ملتزم سازند و برای یاری نمودنش مهیا باشند . » (6 ) لذا بر همه افراد از جمله جوانان , واجب است که پس از تحصیل علم به ابعاد مختلف مساله امر به معروف و نهی ازمنکر نسبت به اجرای همه جانبه آن در بخش های مختلف حیات اجتماعی اقدامات لازم را بعمل آورند تا جامعه از حداقل شرایط لازم برای ظهور منجی عالم بشریت برخوردار گردد.
اگر بخواهیم روایات مربوط به انتظار فرج و وظایف شیعیان خصوصا جوانان را , بررسی و در چند جمله بیان کنیم , باید بگوییم جوان شیعه باید در عصر غیبت , ضمن پیراستن وجود خویش از رذایل و آراستن آن به فضایل , در ارتباطی مستمر با امام و حجت زمان خویش همه همت خود را صرف زمینه سازی ظهور مصلح آخرالزمان نموده و در جهت تحقق وعده الهی نسبت به برپایی دولت کریمه و حکومت جهانی حضرت ولی عصر(علیه السلام) با تمام وجود تلاش نمایند.
آیه الله العظمی نوری همدانی (مدظله ) از مراجع بزرگوار تقلید در دیدار گروهی از جوانان لبنانی به آنان چهار توصیه اخلاقی نمودند : نخست نماز اول وقت با تسبیحات حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) را ترک نکنید.
دوم این که روزتان را با تلاوت آیاتی از کلام خدا برکت دهید. سوم این که خویش را به سحرخیزی , تهجد و استغفار در هنگام ملکوتی سحر عادت دهید , و آخر این که ارتباط خویش را با حضرت مهدی (علیه السلام) قوی کنید و اگر عمل صالحی انجام می دهید , ثواب آن را به وجود نازنینش هدیه کنید تا توجه ایشان را به خود معطوف دارید که توجه آن حضرت کارایی زیادی در امور زندگی خواهد داشت . (ویژه نامه نسل سوم , جام جم )
به امید آن که همه جوانان ما با استعانت از درگاه حضرت حق و توجهات حضرت ولی عصر(علیه السلام) از منتظران واقعی و زمینه سازان ظهور امام زمان (علیه السلام) باشند.
جوان منتظر شیعه معتقد است :
خستگان عشق را ایام درمان خواهد آمد
غم مخور , آخر طبیب دردمندان خواهد آمد
آن قدر از کردگار خویشتن امیدوارم
که شفابخش دل امیدواران خواهد آمد
دردمندان , مستمندان , بی پناهان را بگویید
مصلح عالم , پناه بی پناهان خواهد آمد
کاخ های ظلم ویران می شود بر فرق ظالم
مهدی موعود , غمخوار ضعیفان خواهد آمد

پی نوشت:

(1 ) ـ حدیث دل انگیز جوانی , ص ,21 علی اکبر سبزیان .
(2 ) ـ بحارالانوار , ج ,52 ص ,332 علامه مجلسی (ره ) .
(3 ) ـ همان , ص .368
(4 ) ـ اصول کافی , کلینی (ره ) .
(5 ) ـ بحارالانوار , ج ,102 ص .111
(6 ) ـ مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول , ج ,26 ص ,582 علامه مجلسی (ره ).
حوزه علمیه المهدی (عج ) رامسر ـ علی اکبر سبزیان .
حرکت های بزرگ تاریخی و اجتماعی و نهضت های حیات بخش پیامبران الهی خصوصا پیامبر اسلام (ص ) و ائمه معصومین (ع ) برعهده « جوانان » بوده است .
براساس روایات مربوط به نهضت جهانی موعود آخرالزمان , زمینه سازان ظهور و اصحاب و یاران خاص آن یگانه دهر , غالبا از میان جوانان خواهند بود.
امام محمدباقر(ع ) : بر شیعیان واجب است که خود را بر اطاعت امام بر حق و انتظار فرج او ملتزم سازند و برای یاری او مهیا باشند.
منبع:پایگاه اطلاع رسانی امام مهدی