نویسنده: فاطره ذبیح زاده
خداوند در حدیث لوح می فرماید:
حسین (علیه السلام) را گنجینه دار وحی خود قرار دادم و او را با شهادت گرامی داشتم و زندگی اش را سعادتمندانه پایان دادم. او برترین شهید است و والاترین جایگاه را دارد. کلمه تامه خود را با او قرار دادم و محبت کامل را نزد او نهادم و عترت او را معیار پاداش و کیفر شناختم.(1)
آفتاب وجود مبارک سیدالشهدا، روز پنج شنبه، سوم شعبان سال چهارم هجرت، از مشرق دامان فاطمه زهرا(سلام الله علیها) و در خانه امیرالمؤمنین(علیه السلام)طلوع کرد. ایشان 57 سال زیست که هفت سال آن در دوران حیات رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) سپری شد. سی سال در خدمت امیر المؤمنین علی (علیه السلام)بود. ده سال را نیز در دوران امامت برادر بزرگوارش، امام حسن مجتبی (علیه السلام) گذرانده و ده سال هم عهده دار مسئولیت سنگین امامت بود. دوران امامت امام سوم، با حکومت پلید معاویه و پس از آن، پسرش، یزید هم زمان شد. در دوران معاویه، به دلیل فراهم نبودن شرایط لازم برای قیام، امام حسین (علیه السلام) نیز مانند برادرش امام حسن (علیه السلام)، به پیمان صلح پای بند ماند و قیام نکرد. البته وجود موانع بر سر راه قیام آن حضرت سبب نشد که امام در برابر بدعت ها و بیدادگری های بی شمار معاویه سکوت کند، بلکه در آن شرایط خفقان بار، تا آنجا که در توان داشت، با ستم های معاویه مخالفت کرد؛ چه با نوشتن نامه های اعتراض آمیز و چه با سخنرانی های کوبنده در مراسم حج برای مخالفت با دستگاه اموی.
با مرگ معاویه و آغاز حکومت یزید، شرایط قیام حسینی فراهم شد. عوامل زمینه ساز این قیام عبارت بودند از: مخالفت بیعت یزید؛ دعوت کوفیان از امام حسین(علیه السلام) و ضرورت امر به معروف و نهی از منکر.عامل سوم، مهم تر از دو عامل دیگر بود؛ یعنی اگر یزید از امام بیعت نمی خواست و کوفیان هم آن حضرت را به قیام دعوت نمی کردند، باز هم به دلیل عامل سوم که به بیان خود امام، انگیزه آن حضرت برای قیام بود، این قیام خدایی صورت می گرفت.
برخی آثارارزشمند و ماندگار قیام امام حسین(علیه السلام)(2)
1-بالا رفتن مقام آن حضرت در پیشگاه خداوند متعال؛
2-نجات اسلام و جاودانه ساختن شریعت و قرآن؛
3-بیداری شعور دینی و زنده کردن ویژگی های انسانی در اجتماع؛
4-برانگیختن عواطف و احساسات نسبت به خاندان نبوت که عامل سعادت است؛
5-تأسیس مکتب عالی و همگانی تعلیم و تربیت که از نتایج مراسم سوگواری و عزاداری سیدالشهداست؛
6-محکومیت بنی امیه نزد مسلمانان و دیگر ملل که به شورش ها و انقلاب های ضد اموی انجامید؛
7-ایجاد تحول فکری در مورد حکومت؛ امام با این اندیشه نادرست و خطرناک که اطاعت از هرحکومتی، حتی حکومت معاویه و یزید، واجب است، مبارزه کرد و نشان داد حکومتی واجب الاطاعت است که برپاکننده عدالت اسلامی و مجری احکام قرآن باشد؛
8- ایجاد واکنش جاودانه در برابر ستم و بی عدالتی.
اثر جاودانه جهاد امام حسین(علیه السلام) در تاریخ این است که همواره الگو و نیروبخش مجاهدان راه حق و حامیان خیر و عدالت است.

حسین (علیه السلام) در نگاه پیامبر
زهرا اکافان
این حسین کیست که عالم همه دیوانه اوست
این چه شمعی است که جان ها همه پروانه اوست
امام حسین(علیه السلام) نزد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) مقامی والا داشت، به گونه ای که پیامبر او را محبوب و فرزند خود می خواند و می فرمود: «حسین از من است و من از حسینم.»(3)
همچنین می فرمود:«خدایا، هر کس که حسین (علیه السلام) را دوست دارد، دوست بدار»(4) یا «هرکس که به حسین(علیه السلام) مهر ورزد، مرا دوست داشته و هر که او را دشمن بدارد، مرا دشمن داشته است».(5)
رسول گرامی اسلام بارها فرمود:«خدا مرا امر کرده است که حسین و دوستانش را دوست بدارم.»(6) گاهی نیز محبتش را این گونه اظهار می فرمود:«خدایا! من حسن و حسین(علیه السلام) را دوست دارم. تو نیز آنها را دوست بدار و هر کس آنها را دشمن دارد، دشمن بدار».(7)
همچنین از پدر امت، حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده است: «حسن و حسین (علیه السلام)، گل های من از دنیا هستند».(8) گاهی نیز می فرمود: «این دو، گل های من در دنیا هستند. هر کس مرا دوست دارد، حسن و حسین (علیه السلام) را نیز دوست دارد».(9)
در روایت است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به امام حسین (علیه السلام) فرمود: «پسرم! تو چون جگر منی. خوشا به سعادت کسی که تو و ذریه تو را دوست دارد. پس وای بر قاتل و کشنده تو».(10)
پیامبر بارها حسن و حسین(علیه السلام) را سرور جوانان اهل بهشت معرفی کرد(11) و فرمود «هر کس که دوست دارد دو سرور جوانان اهل بهشت راببیند، به امام حسن(علیه السلام) و امام حسین(علیه السلام) نگاه کند».(12)
امام حسین(علیه السلام)، مصداق عترت،(13)اهل کسا،(14)کلمه طیبه(15) و صالحین (16) است.

برکت های قیام سرخ
زهرا اکافان
درس آزادی به دنیا داد رفتار حسین
بذر همت در جهان افشاند افکار حسین
«گر نداری دین به عالم، لا اقل آزاده باش»
این کلام نغز می باشد ز گفتار حسین
«مرگ با عزت ز عیش در مذلت بهتر است»
نغمه ای می باشد از لعل گهربار حسین (17)(18)
سخن از خدمات رادمردی است که نه فقط بزرگ ترین قهرمان عرصه های حماسه و خون و قیام، بلکه نماد صبر، مقاومت، رشادت و شجاعت برای تحقق بخشیدن به احکام نورانی اسلام است.
امام حسین(علیه السلام) در برهه ای از زمان، در عصر تاریکی و خفقان دوران حکومت اموی، برای نجات اسلام و ایجاد حکومت صالح اسلامی، آگاهانه به پا خاست و با نثار خون خود، طومار حکومت ضد دینی بنی امیه را در هم پیچید.
قیام او سرآغاز بسیاری از حرکت های حق خواهانه و پیدایش خط جدیدی در حمایت و احیای اسلام شد. بسیاری از حوادث تاریخی در این جهان پهناور، به ویژه در جغرافیای جهان اسلام، در حرکت عاشورا ریشه دارد. خونی که از وجود حسین (علیه السلام) به پای نهال اسلام جاری شد، همچون آب حیات و مرکب پر برکتی بود که آن نهال را بارور کرد و تاریخ معنویت و انسانیت را نوشت.
کلام جان بخشش ، هنوز در گوش تاریخ طنین انداز است که فرمود: «اگر مسلمان نیستید، لااقل آزاده باشید».(19)
شاعر با بهره از این کلام نغز و پر مغز، چنین سروده است:
گر شما را به جهان دینی و آیینی نیست
لااقل مردم آزاده به دنیا باشید
اگر امام حسین(علیه السلام) با مفاسد بنی امیه مبارزه نمی کرد، فهم حقیقت اسلام ممکن نبود و از جنایت های خاندان اموی پرده برداشته نمی شد. اسلام سفیانی و معاویه ای بر حکومت اسلامی حاکم می گشت. اسلام، دین نیرنگ و فریب می شد و به اسم دین، فساد و شراب خواری همچنان ادامه می یافت. امام حسین(علیه السلام) با قیام خود، سدی نیرومند برای نگهبانی دین پدید آورد و جان خود و فرزندانش را نثار کرد تا قداست اسلام و ارزش های راستین آن باقی بماند.
به راستی، قیام او سرآغاز جنبش تشیع و خون او، سرچشمه قیام های خونین حق جویانه است. امام حسین(علیه السلام) با شهادت خود، منطقی بی مانند به بشر آموخت: منطق بذل جان در راه احیای دین.(20)
نقش قیام امام حسین در گسترش و تحکیم فرهنگ اهل بیت(2)
بزرگ فلسفه قتل شاه دین این است
که مرگ سرخ به از زندگی ننگین است
حسین، مظهر آزادگی و آزادی است
خوشا کسی که چنینش مرام و آیین است
نه ظلم کن به کسی، نی به زیر ظلم برو
که این مرام حسین است و منطق دین است
ببین که مقصد عالی وی چه بوده ای دوست
که درک آن سبب عزو جاه و تمکین است
زخاک مردم آزاده بوی خون آید
نشان شیعه و آثار پیروی این است(21)
هر کس بر اساس عقیده و دیدگاه خود از جنبه های گوناگون به قیام با شکوه و تاریخی امام حسین(علیه السلام) توجه کرده است. از این رو، تفسیر و تعبیرهای بسیاری از این قیام شده است. قیام حسین به علی(علیه السلام) داستان ظهور عالی ترین تجلیات روحی و معنوی انسان و کوچک شمردن همه مظاهر لذت های مادی ، به خاطر معنویت است.
این قیام، حقانیت اسلام را روشن و حیات و بقای آیین الهی را تضمین کرد. به همین سبب گفته اند: «اگر منبع و رسول اسلام را محمد(صلی الله علیه و اله و سلم) می دانیم، حسین(علیه السلام)، حماسه ساز و امضا کننده دوام و بقای آن است».(22)
آری، قیام حسینی آمیخته با شور و هیجان است، به گونه ای که شهادت حسین بن علی (علیه السلام) قبل از آنکه رخ دهد، اشک رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را جاری کرد.(23)
برخی خدمات امام حسین(علیه السلام)به اسلام
-توجه دادن جامعه به نقش رهبری دینی و ویژگی های آن؛
-احیای عمل به فریضه امر به معروف و نهی از منکر؛
-احیا و اقامه نماز؛
-برپایی آزمونی انسانی و جداسازی مؤمنان حقیقی از مسلمان نماها؛
-مقدم داشتن دین بر مال و جان و حفظ اصول ؛
-معرفی الگوی حق گرایی؛
-حفظ حریم ها و قداست ها؛
-جریان شناسی انحراف؛
-ترسیم چهره زیباترین نوع مرگ؛
-تقویت روحیه شهادت طلبی؛
-بیان ارزش آزادی و آزادگی؛
-ایستادگی در برابر دشمن تا پای جان (ظلم ستیزی).(24)
امام حسین(علیه السلام) و الگوی مصرف
امام حسین(علیه السلام)، در همه امور زندگی، اعتدال را رعایت می کرد و مردم را از گرفتار شدن در دام افراط و تفریط، به ویژه زیاده روی و اسراف برحذر می داشت.
درباره الگوی مصرف در سیره امام حسین(علیه السلام) می توان به این برخورد اشاره کرد: وقتی ایشان در یکی از مراسم های خانوادگی، پسر عمویش، عبدالله بن جعفر طیار را می بیند که بیشتر از حد معمول، اموال خود را می بخشد، به او اعتراض می کندو می گوید: «ای عبدالله! تو در بخشش اموال خود اسراف کردی».(25)
در بخشش هم اسراف نکنید!
مثل معروفیه که می گه: «ذره ذره خیلی می شه، قطره قطره، سیلی.» اگر خوب دقت کنیم، به این حقیقت می رسیم که خداوند متعال نعمت های بسیاری رو در اختیار انسان قرار داده و دستور صحیح استفاده از اون ها رو هم در قرآن کریم با صراحت بیان کرده است. برای مثال: «بخورید و بیاشامید، ولی اسراف و زیاده روی نکنید».(26)
شاعر می گه:
نه چندان بخور کز دهانت برآید
نه چندان که از ضعف، جانت در آید
حتی درباره انفاق و بخشش که این همه تأکید شده، باید جانب اعتدال رو رعایت کنیم، تا هیچ وقت درمانده نشیم.
عبدالله بن جعفر، پسر عمو و داماد امام حسین(علیه السلام) در یک مراسم خانوادگی، بیش از حد معمول، اموال خود را بذل و بخشش کرد. امام(علیه السلام)به او اعتراض کرد و فرمود: «ای عبدالله! تو در بخشش اموال خود اسراف کردی»(27)
خداوند در آیه 67 سوره فرقان می فرماید: «بندگان خوب خداوند کسانی هستند که در بخشش نه زیاده روی می کنند و نه کوتاهی، بلکه اعتدال را رعایت می کنند».
خداوند در آیات 26 تا 30 سوره اسراء اسراف کنندگان را برادر شیطان می نامد.

پی نوشت :

1-کمال الدین، ج1، ص 310.
2-نک: آیت الله صافی گلپایگانی، پرتوی از عظمت امام حسین (علیه السلام)، صص 417 – 457.
3-علی قائمی، در مکتب مهتر شهیدان؛ امام حسین(علیه السلام) ، ص 73، به نقل از: فیروز آبادی، فضایل الخمسه فی صحاح السته.
4-همان، به نقل از:اسد الغابه، ج2، ص 19.
5-همان، به نقل از: منتخب کنز العمال، ص 105.
6-همان، به نقل از: جلاء العیون، ص 249.
7-همان، به نقل از: کنوز الحقاق،ج1، ص44.
8-همان، به نقل از: اسد الغابه، ص 19.
9-همان، به نقل از: ذخائر العقبی، ص 124.
10-همان، به نقل از: ملحقات احقاق الحق، ج11، ص 316.
11-همان، به نقل از: حلیهالابرار،ج1،ص565؛مسنداحمدبن حنبل، ج3،ص13.
12-همان، به نقل از: حلیهالابرار،ج1،صص289 و 558.
13-همان، به نقل از:اسد الغابه، ج2، ص 12.
14-نک:حدید:13.
15-نک:ابراهیم:29.
16-نک:نساء:69.
17-رجز، خطبه، شعر امام حسین(علیه السلام)، فرهنگ عاشورا، ص 250، به نقل از: حسین(علیه السلام)؛ پیشوای انسان ها، ص 70.
18-شعر از فضل الله صلواتی.
19-جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، ص 26، به نقل از: بحارالانوار،ج45، ص 51؛ مقتل خوارزمی، ج2، ص32.
20-خلاصه ای از رمز محبت ها، برگرفته از:در مکتب مهتر شهیدان؛ امام حسین(علیه السلام)، ص 57 و فرهنگ سخنان امام حسین (علیه السلام)، ترجمه:علی مؤیدی.
21-فرهنگ عاشورا، ص 399، منتخبی از شعر خوشدل تهرانی.
22-در مکتب مهتر شهیدان، امام حسین(علیه السلام)، ص 13. «الاسلام نبوی الحدوث و حسینی البقاء».
23-نک:همان، به نقل از:خصایص سیوطی ، ج2، ص 125.
24-چکیده تیترها برگرفته از: در مکتب مهتر شهیدان؛ فرهنگ جامع سخنان امام حسین(علیه السلام)، محمد رضا حکیمی، قیام جاودانه؛ محمد دشتی، فرهنگ سخنان امام حسین(علیه السلام)، ابوالفضل بهشتی، فلسفه و عوامل جاودانگی نهضت عاشورا.
25-محمد دشتی، فرهنگ سخنان امام حسین(علیه السلام)، انتشارات مشهور، چ5،ص91،ح41، به نقل از:مستدرک الوسائل ، ج3، ص 465،ح4009.
26-«کلوا واشربوا و لاتسرفوا»(اعراف:31).
27-فرهنگ سخنان امام حسین(علیه السلام)، ص 91، به نقل از: مستدرک الوسائل، ج3، ص 456،ح4009.
منبع:اشارات شماره 123