حدیث (1) امام حسن عسکرى علیه السلام :

ما تَرَکَ الحَقَّ عَزیزٌ إِلاّ ذَلَّ و َلا أَخَذ َبِهِ ذَلیلٌ إِلاّ عَزَّ؛

هیچ عزیزى حق را ترک نکرد، مگر این که ذلیل شد و هیچ ذلیلى به حق عمل نکرد مگر این که عزیز شد.

تحف العقول ص 489 – بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 75 ، ص 374
حدیث (2) امام صادق علیه السلام :

إِنَّ اللَّهَ فَوَّضَ إِلَى الْمُؤْمِنِ أُمُورَهُ کُلَّهَا وَ لَمْ یُفَوِّضْ إِلَیْهِ أَنْ یَکُونَ ذَلِیلًا أَ مَا تَسْمَعُ اللَّهَ تَعَالَى یَقُولُ- وَ لِلَّهِ الْعِزَّهُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ فَالْمُؤْمِنُ یَکُونُ عَزِیزاً وَ لَا یَکُونُ ذَلِیلًا قَالَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ أَعَزُّ مِنَ الْجَبَلِ لِأَنَّ الْجَبَلَ یُسْتَقَلُّ مِنْهُ بِالْمَعَاوِلِ وَ الْمُؤْمِنَ لَا یُسْتَقَلُّ مِنْ دِینِهِ بِشَیْ‏ءٍ.

خداوند اختیار همه کارها را به مؤمن داده اما این اختیار را به او نداده است که ذلیل باشد. مگر نشنیده اى که خداى تعالى مى فرماید: «عزت از آن خدا و رسولش و مؤمنین است»؟ پس، مؤمن عزیز است و ذلیل نیست. [در ادامه] فرمودند: مؤمن از کوه محکم تر است، زیرا از کوه با ضربات تیشه کم مى شود اما با هیچ وسیله اى از دین مؤمن نمى توان کاست.

تهذیب الاحکام (تحقیق خرسان) ج6، ص179، ح367
حدیث (3) امام على علیه السلام :

أَلا إِنَّهُ مَن یُنصِفِ النّاسَ مِن نَفسِهِ لَم یَزِدهُ اللّه  إِلاّ عِزّا؛

بدانیدکه هر کس با مردم منصفانه رفتار کند، خداوند جز بر عزّت او نیفزاید.

کافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص144، ح4
حدیث (4) امام صادق علیه السلام :

ما مِن عَبدٍ کَظَمَ غَیظا إِلاّ زادَهُ اللّه  عَزَّ وَ جَلَّ عِزّا فِى الدُّنیا و َالآخِرَهِ؛

هیچ بنده اى خشم خود را فرو نخورد، مگر این که خداوند عزّوجلّ بر عزّت او در دنیا و آخرت افزود.

کافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص110، ح5
حدیث (5) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

إِنَّ رَبَّکُمْ یَقُولُ کُلَّ یَوْمٍ أَنَا الْعَزِیزُ فَمَنْ أَرَادَ عِزَّ الدَّارَیْنِ فَلْیُطِعِ الْعَزِیز

خداى تعالى هر روز مى فرماید: من پروردگار عزیز شما هستم، پس هر کس خواهان عزّت دو جهان است باید که از خداى عزیز اطاعت کند.

بحار الانوار(ط-بیروت) ج 68 ، ص 120
حدیث (6) امام على علیه السلام :

ثُمَّ أَنزَلَ عَلَیهِ الکِتابَ… وَ عِزّا لا تُهزَمُ أَنصارُهُ… ؛

قرآنى که بر پیامبر نازل شد… عزتى است که هوادارانش شکست نمى خورند… .

نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 315 ، از خطبه 198
حدیث (7) امام صادق علیه السلام :

ثَلاثَهٌ اُقسِمُ بِاللّه  أَنَّهَا الحَقُّ ما نَقَصَ مالٌ مِن صَدَقَهٍ و َلا زَکاهٍ وَ لا ظُلِمَ أَحَدٌ بِظَلامَهٍ فَقَدَرَ أَن یُکافِئَ بِها فَکَظَمَها إِلاّ أَبدَ لَهُ اللّه  مَکانَها عِزّا و َلا فَتَحَ عَبدٌ عَلى نَفسِهِ بابَ مَسأَلَهٍ إِلاّ فُتِحَ عَلَیهِ بابُ فَقرٍ؛

به خدا قسم سه چیز حق است: هیچ ثروتى بر اثر پرداخت صدقه و زکات کم نشد، در حق هیچ کس ستمى نشد که بتواند تلافى کند، اما خویشتندارى نمود مگر این که خداوند بجاى آن به او عزت بخشید و هیچ بنده اى درِ خواهشى را به روى خود نگشود مگر این که درى از فقر به رویش باز شد.

بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 75 ، ص209، ح79
حدیث (8) امام سجاد علیه السلام :

اَللهُمَ… ذَلِّلنى بَینَ یَدَیکَ و َأَعِزَّنى عِندَ خَلقِکَ وَضَعنى إِذا خَلَوتُ بِکَ و َارفَعنى بَینَ عِبادِکَ و َأَغنِنى عَمَّن هُوَ غَنِىٌّ عَنّى وَ زِدنى إِلَیکَ فاقَهً وَ فَقرا؛

خداوندا… مرا در پیشگاهِ خودت خوار و نزد خلقت عزیز فرما، مرا در خلوتِ با خودت پَست و در میان بندگانت سربلند گردان و از کسى که از من بى نیاز است، بى نیاز گردان و بر نیازمندى و فقر من به خودت بیفزاى.

ریاض السالکین(در شرح صحیفه سجادیه) ج 6 ، ص 265
حدیث (9) امام على علیه السلام :

فَرَضَ اللّه … الجِهادَ عِزّا لِلسلامِ؛

خداوند… جهاد را براى عزّت و سربلندى اسلام واجب فرمود.

من لا یحضر الفقیه ج 3 ، ص 568 ، ح 4940 – نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 512 ، حکمت 252
حدیث (10) امام صادق علیه السلام :

لَا یَزَالُ الْعِزُّ قَلِقاً حَتَّى یَأْتِیَ دَاراً قَدِ اسْتَشْعَرَ أَهْلُهَا الْیَأْسَ مِمَّا فِی أَیْدِی النَّاسِ فَیُوطِنَهَا

عزّت پیوسته بى قرارى مى کند تا آن که به خانه اى درآید که اهل آن چشم طمع به دست مردم نداشته باشند و در آن جا مستقر مى شود.

کشف الغمه(ط-القدیمه) ج2، ص 205
حدیث (11) امام على علیه السلام :

لِیَجتَمِعَ فِى قَلبِکَ الأفتِقارُ اِلَى النّاسِ وَ الاِستِغناءُ عَنهُم فَیَکُونَ اِفتِقارُکَ اِلَیهِم فِى لِینِ کِلامِکَ وَ حُسنِ بِشرِکَ وَ یَکُونَ اِستِغناءُکَ عَنهُم فى نَزاهَهِ عِرضِکَ وَ بَقاءِ عِزِّکَ؛

باید نیاز به مردم و بى نیازى از آنان، در دلت گردآیند، تا نیازت به آنان، سبب نرمى در گفتار و خوش رویى ات شود و بى نیازى ات، سبب آبرودارى و عزّتت باشد.

کافى(ط-الاسلامیه) ج 2 ، ص 149، ح 7
حدیث (12) امام صادق علیه السلام :

اَلحِلمُ سِراجُ اللّه … وَ الحِلمُ یَدورُ عَلى خَمسَهِ أَوجُهٍ: أَن یَکونَ عَزیزا فَیَذِلَّ أَو یَکونَ صادِقا فَیُتَّهَمَ أَو یَدعُوَ إِلَى الحَقِّ فَیُستَخَفَّ بِهِ أَو أَن یُؤذى بِلا جُرمٍ أَو أَن یُطالِبَ بِالحَقِّ وَیُخالِفوهُ فیهِ، فَإِن آتَیتَ کُلاًّ مِنها حَقَّهُ فَقَد آصَبتُ … ؛

بردبارى چراغ خداست… پنج چیز است که بردبارى مى طلبد: شخص عزیز باشد و خوار شود، راستگو باشد و نسبت ناروا داده شود، به حق دعوت کند و سبکش بشمارند، بى گناه باشد و اذیت شود، حق طلبى کند و با او مخالفت کنند. اگر در هر پنج مورد، به حق رفتار کنى، بردبار هستى… .

بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 68 ، ص422، ح61 { شبیه این حدیث در مصباح الشریعه ص 154 }
حدیث (13) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

فَأَمَّا الحِلمُ فَمِنهُ رُکوبُ الجَمیلِ، وَ صُحبَهُ البرارِ وَ رَفعٌ مِنَ الضَّعَهِ و َرَفعٌ مِنْ الخَساسَهِ وَ تَشَهِّى الخَیر ِو َتَقَرُّبُ صاحِبِهِ مِنْ مَعالِى الدَّرَجاتِ و َالعَفوُ و َالمَهَلُ و َالمَعروفُ و َالصَّمتُ فَهذا ما یَتَشَعَّبُ لِلعاقِلِ بِحِلمِهِ؛

حاصل بردبارى: آراسته شدن به خوبیها، هم نشینى با نیکان، ارجمند شدن، عزیز گشتن، رغبت به نیکى، نزدیک شدن بردبار به درجات عالى، گذشت، آرامش  و تأنى، احسان  و خاموشى. اینها ثمره  بردبارى  عاقل  است.

تحف العقول ص 16
حدیث (14) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

مَن عَفا عَن مَظلَمَهٍ أَبدَلَهُ اللّه بِها عِزّا فِى الدُّنیا و َالآخِرَهِ؛

هر کس از ظلمى که در حق او شده گذشت کند، خداوند به جاى آن در دنیا و آخرت به او عزّت مى بخشد.

امالى(طوسى) ص 182 ، ح 306
حدیث (15) امام على علیه السلام :

کَم مِن عَزیزٍ أَذَلَّهُ جَهلُهُ؛

چه بسیار عزیزى که، نادانى اش او را خوار ساخت.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 76 ، ح 1190
حدیث (16) امام على علیه السلام :

اَلشَّجاعَهُ عِزٌّ حاضِرٌ، اَلجُبنُ ذُلٌّ ظاهِرٌ؛

شجاعت عزّتى است آماده، ترس ذلّتى است آشکار.

شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غررالحکم و دررالکلم ج1، ص152، ح572
حدیث (17) امام على علیه السلام :

مَنِ اعتَزَّ بِغَیرِ اللّه  أَهلَکَهُ العِزُّ؛

هر کس به جز از خدا عزّت بجوید آن عزّت او را هلاک مى کند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 478 ، ح 10985
حدیث (18) امام على علیه السلام :

کُلُّ عَزیزٍ داخِلٌ تَحتَ القُدرَهِ فَذَلیلٌ؛

هر عزیزى که تحت قدرت و سلطه اى باشد ذلیل است.

تحف العقول ص 215
حدیث (19) امام على علیه السلام :

اَلصِّدقُ عِزٌّ و َالجَهلُ ذُلٌّ؛

راستى عزّت است و نادانى ذلّت.

کافی(ط-الاسلامیه) ج 1 ، ص 26 ، ح 29 – تحف العقول ص 356
حدیث (20) امام صادق علیه السلام :

تَرکُ الحُقوقِ مَذَلَّهٌ و َإِنَّ الرَّجُلَ یَحتاجُ إِلى أَن یَتَعَرَّضَ فیها لِلکَذِبِ؛

ندادن حقوق (دیگران) ذلّت مى آورد و انسان در این باره مجبور به دروغ گفتن مى شود.

تحف العقول ص 360
حدیث (21) امام حسین علیه السلام :

ما أَهوَنَ المَوتَ عَلى سَبیلِ نَیلِ العِزِّ وَ إِحیاءِ الحَقِّ لَیسَ المَوتُ فى سَبیلِ العِزِّ إِلاّ حَیاهً خالِدَهً و َلَیسَتِ الحَیاهُ مَعَ الذُّلِّ إِلاَّ المَوتَ الَّذى لا حَیاهَ مَعَهُ؛

چه آسان است مرگى که در راه رسیدن به عزّت و احیاى حق باشد، مرگ عزتمندانه جز زندگى جاوید و زندگى ذلیلانه جز مرگ همیشگى نیست.

احقاق الحق ج11، ص 601 {این حدیث در نرم افزار جامع الاحادیث موجود نیست}
حدیث (22) امام على علیه السلام :

اَلنّاسُ مِن خَوفِ الذُّلِّ مُتَعَجِّلُوا الذُّلِّ؛

مردم از ترس ذلّت به سوى ذلّت مى شتابند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 367 ، ح 8301
حدیث (23) امام صادق علیه السلام :

لا یَنبَغى لِلمُؤمِنِ أَن یُذِلَّ نَفسَهُ (قالَ مُفَضَّلُ بنُ عُمَرَ:) قُلتُ: بِما یُذِلُّ نَفسَهُ؟ قال: یَدخُلُ فیما یَعتَذِرُ مِنهُ؛

سزاوار نیست که مؤمن خود را خوار سازد ـ مفضل بن عمر مى گوید: ـ پرسیدم چگونه خود را خوار مى کند؟ فرمودند: دست به کارى زند که موجب عذرخواهى شود.

کافی(ط-الاسلامیه) ج 5 ، ص 64 ، ح 5
حدیث (24) امام على علیه السلام :

اَلمَنِیَّهُ وَ لاَ الدَّنِیَّهُ و َالتَّقَلُّلُ و َلاَ التَّوَسُّلُ؛

مرگ آرى امّا پستى و خوارى هرگز، به اندک ساختن آرى امّا دست سوى این و آن دراز کردن هرگز.

نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 546 ، حکمت 396
حدیث (25) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

مَن أَقَرَّ بِالذُّلِّ طائِعا فَلَیسَ مِنّا أَهلَ البَیتِ؛

هر کس آزادانه ذلّت را بپذیرد از ما خاندان نیست.

تحف العقول ص 58
حدیث (26) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

رَضِیَ بِالذُّلِّ مَنْ کَشَفَ عَنْ ضُرِّهِ

کسى که از گرفتارى خود پرده بر دارد، به خوارى تن داده است.

تحف العقول ص 201
حدیث (27) امام على علیه‏ السلام :

مَنْ طَلَبَ عِزّا بِظُلْمٍ و َباطِلٍ أَوْرَثَهُ اللّه‏ُ ذُلاًّ بِإِنْصافٍ وَ حَقٍّ؛

هر کس عزّت را با ظلم و باطل طلب کند، خداوند به انصاف و حق ذلّت نصیبش مى ‏نماید.

شرح نهج البلاغه (ابن ابى الحدید)ج 20، ص 309، ح 536
حدیث (28) امام على علیه‏ السلام :

الدَّهرُ یَومانِ یَومٌ لَکَ وَ یَومٌ عَلَیکَ فَاذا کانَ لَکَ فَلا تَبطَر وَ إذا کانَ عَلَیکَ فَاصبِر.

روزگار دو روز است، روزی به نفع تو و روزی به ضرر تو، چون به سودت شد شادی مکن، و چون به زیانت گردید غم مخور.

نهج البلاغه ص 546 ، حکمت 396
حدیث (29) امام علی علیه السلام:

مَن یَطلُبُ العِزَّ بِغَیرِ حَقٍّ یَذِلُّ وَ مَن عانَدَ الحَقُّ لَزِمَهُ الوَهنُ؛

هر کس به جز حق جویای عزت شود به ذلت در افتد و هر کس با حق عناد ورزد خوار گردد.

تحف العقول ص 95
حدیث (30) امام صادق علیه السلام:

ما من رَجُلٍ تَکبّرَ أَو تَجبَّرَ الّا لذلَّهٍ یَجدُها فی نَفسِهِ؛

هیچ مردی نیست که تکبر بورزد یا خود را بزرگ بشمارد مگر بخاطر ذلتی که در نفس خود می یابد.

وسایل الشیعه ج 15 ، ص 380 ، ح 20801
حدیث (31) امام جواد علیه السلام:

عِزُّ المُؤمِنِ غِناهُ عَنِ النَّاسِ؛

عزّت مؤمن در بى‏ نیازى او از مردم است.

تحف العقول ص 89 – بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 72 ، ص 109، ح‏12
حدیث (32) امام هادی علیه السلام :

العقوق یعقب القله و یؤدی الی الذله؛

نارضایتی پدر و مادر ، کم توانی را به دنبال دارد و آدمی را به ذلت می کشاند.

مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل ج 15 ، ص 195 ، ح 17987
حدیث (33) امام علی علیه السلام :

ألتَّقَلُّلُ وَ لا التَّذَلُّلُ.

به اندک بسنده کنید و تن به ذلت ندهید

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 263 ، ح 5652