شایسته است زن را از دیدگاه پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله)مورد بحث و بررسی قرار دهیم و از دستورات آن حضرت پیروی و تبعیت نماییم. زیرا که در قرآن آمده است “لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه” (سوره احزاب، آیه 21) و سپس بهترین زن عالم حضرت صدیقه طاهره، زهرای اطهر (سلام الله علیها)دخت آن حضرت را با آن ملاکها مقایسه کنیم تا میزان تاسی کوثر به احمد را بیابیم که خداوند به پاس آن به پیامبر فرمان “فصل لربک وانحر” (سوره کوثر، آیه 2) داد.بدین منظور تعدادی از احادیث منسوب به آن حضرت در خصوص زنان را بررسی می نمائیم.

ویژگیهای زنان خوب

1- محبوب بودن
1-1- حبب الی من دیناکم النساء و الطیب و جعلت قره عینی فی الصلاه (نهج الفصاحه، ح 1343)
من از دنیای شما دو چیز را دوست دارم زن و بوی خوش و روشنی چشم من در نماز است.
2-1- ساووا بین اولادکم فی العطیه فلو کنت مفضلا احدا لفضلت النساء (نهج الفصاحه، 1728)
در کار بخشش میان فرزندان خویش مساوات را رعایت کنید. من اگر کسی را برتری دهم زنان را برتری می دهم.
زن خوب از بهترین نعمتهای دنیا است و اسلام برای زن ارزش فوق العاده ای قائل است. برای همین به پدرها سفارش شده هدیه ای که به منزل می آورند اول به دختر بدهند.
حضرت زهرا(ع) محبوبه پدر و همسرش بود، این دختر عزیز گستره وسیعی از قلب مقدس پدر را از آن خود ساخته بود. پیامبر گرامی(ص) هرگاه قصد سفر داشت با آخرین کسی که وداع می فرمود دخت سرفرازش فاطمه(س) بود وهنگام بازگشت از سفر نیز نخست به خانه فاطمه(ع) وارد می شد.

2- عفت داشتن
1-2- العفاف زینه النساء (نهج الفصاحه، ح 2008)
عفت زینت زنان است.
2-2- خیر نساءکم العفیفه الغلمه، عفیفه فی فرجها غلمه علی زوجها.(نهج الفصاحه، ح 1534)
بهترین زنان شما زن عفیف راغب است که در ناموس خود عفت و به شوهر خود رغبت داشته باشد.
عفت به معنی پاکدامنی و پرهیزگاری است. عفیف بودن زن از بارزترین ویژگی های مثبت زنان است، زیرا عفت زن موجب قوام خانواده و جامعه می شود و باعث عدم بروز نابسامانی ها و ناهنجاری ها در اجتماع می گردد. حضرت زهرا(س) چنان عفیف بودند که حاضر نبودند حتی شخص نابینایی بوی ایشان را هم استشمام کند و لذا وقتی پیامبر(ص) همراه مرد نابینایی به منزل ایشان وارد شد حضرت زهرا(س) پوشش کامل داشتند و یا در جواب سئوال پیامبر(ص) که بهترین و شایسته ترین چیز برای زنان چیست؟ حضرت زهرا(س) پاسخ فرمودند: بهترین چیز برای زن این است که مردان بیگانه را نبیند و آنان نیز او را نبینند (مظفری، ص 123)، البته به نظر می رسد منظور منع اختلاط شیطانی زن و مرد است و زن در اجتماع باید کرامت و شخصیت خود را حفظ کرده و از برخوردهای غیر ضروری با نامحرمان جدا اجتناب نماید.

3- شرم داشتن
… الحیاء حسن ولکن فی النساء احسن. (نهج الفصاحه، ح 2006)
شرم نیک است ولی برای زنان نیکوتر است.
شرم به معنی حیا و آزرم است و وجود این خصلت در زنان باعث حفظ حرمت ها می شود و عدم پرده دریها و بی احترامی ها را هم سبب می گردد.
این ویژگی نیز به مانند تمام ویژگی های مثبت به طور کامل در حضرت زهرا(س) بروز وظهور داشت، به طور مثال وقتی پیامبر(ص) موضوع خواستگاری حضرت علی(ع) را با ایشان در میان گذاشتند حضرت زهرا(س) با حیا و شرمی که داشت با وجود رضایت جوابی ندادند وسکوت کردند و پیامبر(ص) فرمودند: سکوتها اقرارها (قزوینی، 197) سکوت به معنی رضایت است.

4- توانگری
تزوجوا النساء فانهن یاتین بالمال. (نهج الفصاحه، ح 1143)
زن بگیرید که زنان توانگری می آورند.
ازدواج و گرفتن زن، خود باعث فزونی رزق می شود و خداوند، خود رساندن رزق را ضمانت فرموده، آنجا که می فرماید: “وانکحوا الایامی منکم و الصالحین من عبادکم وامائکم این یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله و الله واسع علیم” (سوره نور، آیه 32) والبته باید مردان بی زن و زنان بی شوهر و کنیزان و بندگان خود را به نکاح یکدیگر درآورید، اگر فقیرند خدا به لطف خود آنان را بی نیاز خواهد فرمود که خداوند وسعت دهنده و داناست.

5- مهر سبک
1-5- ان من یمن المراه تیسیر خطبتها و تیسیر صداقها. (نهج الفصاحه، ح 929)
نشان میمنت زن این است که خواستگاریش آسان و مهرش سبک باشد.
2-5- اعظم النساء احسنهن وجوها و ارخصهن مهورا. (نهج الفصاحه، ح 359)
بهترین زن آن است که رویش خوبتر ومهرش کمتر است.
3-5- خیرهن اسیرهن صداقا. (نهج الفصاحه، ح 1536)
بهترین زنان آن است که مهرش آسانتر باشد.
داشتن مهر سبک از مشخصه های زن خوب و مبارک است و فرهنگ شدن این امر باعث افزایش ازدواج و سهل شدن آن می گردد و در نتیجه افزایش آمار ازدواج جوانان، آمار انحرافات اخلاقی و بزه کاریها هم به شدت کاهش پیدا می کند و جامعه در جهت آرامش و ثبات پیش می رود.
حضرت زهرا(س) در این خصوص هم الگو و بهترین نمونه بودند و صداق ایشان مبلغ 500 درهم بود که آن هم از فروش سپر امیرمومنان(ع) تامین شد واین مهریه برترین و والاترین بانوی جهان هستی، سالار زنان گیتی ودخت فرزانه سالار پیام آوران خدا محسوب شد و ایشان از هرگونه بهاد ادن به ارزشهای مادی چشم پوشید تا این درس آموزنده را به انسانهای آزاده و وارسته بیاموزد که چگونه باید در زندگی به ارزش های معنوی وانسانی بها دهند و این تفکر که مهریه سنگین برای زن اعتبار و شخصیت می آورد باید با تاسی به حضرت زهرا(س) منسوخ گردد.

6- پارسایی
1-6- اربع من سعاده المرء آن تکون زوجته صالحه و … (نهج الفصاحه، ح 257)
چهار چیز نشان خوشبختی مرد است (از آن جمله) زنش پارسا باشد.
2-6- الدنیا متاع و خیر متاعها المرءه الصالحه. (نهج الفصاحه، ح 1601)
دنیا متاعی است و بهترین متاع آن زن پارساست.
3-6- من رزقه الله امراه صالحه فقد اعانه علی شطر دینه فلیتق الله فی الشطر الباقی. (نهج الفصاحه، ح 3016)
هرکه را خدا زنی پارسا داده وی را بر نصف دین خویش یاری کرده و باید درباره نصف دیگر آن از خدا بترسد.
4-6- قلب شاکر و لسان ذاکر و زوجه صالحه تعینک علی امر دنیاک و دینک خیر ما اکتنز الناس. (نهج الفصاحه، ح 2094)
دلی شکرگزار و زبانی ذکر گوی و زنی پارسا که ترا در کار دنیا و دینت اعانت کند بهترین چیزی است که مردم ذخیره کنند.
5-6 ثلاثه من السعاده… فمن السعاده: المراه الصالحه تراها فتعجبک و تغیب عنها فتامنها علی نفسها… (نهج الفصاحه، ح 1242)
سه چیز مایه خوشبختی است… از سعادت: زن پارسایی است که دیدارش ترا مسرور سازد و وقتی از او غایب شوی وی را بر عفت خویش و مال خود امین دانی.
6-6- الا اخبرک بخیر ما یکنز المرء؟… المراه الصالحه اذا نظر الیها سرته و اذا امرها اطاعته و اذا غاب عنها حفظته. (نهج الفصاحه، ح 456)
می خواهی ترا از بهترین گنجینه مرد خبر دهم؟ … زن پارسا که وقتی به او نگرد مسرور شود و همین که به او فرمان دهند اطاعت کند و هنگام غیبت، امانت او را محفوظ نگه دارد.
پارسایی به معنای زهد وتقوی ورزیدن و دوری گزیدن از گناه و رو آوردن به طاعت عبادت خداوند است. همان طور که در فرمایشات حضرت رسول(ص) هم آمده این خصلت یکی از بهترین ویژگی زنان است و وجود زن پارسا نعمتی از نعم الهی است.
حضرت زهرا(س) دراین میدان هم پیشتاز بودند و در زهد وپارسایی در بین زنان همتایی نداشتند.
انفاق حضرت زهرا(س) در شب عروسی و یا بخشیدن گردنبند مورد علاقه به سائل و یا سیر کردن اسیر و یتیم و فقیر با وجود گرسنگی خود وخانواده اش که سوره هل اتی در شان ایشان و اهل بیتش(ع) نازل شد نمونه های بارزی از پارسایی ایشان است و سراسر زندگی پرافتخار او، از آغاز تا واپسین لحظات، عبادت خدا بود.

7- مطیع بودن
1-7- خیر النساء التی تسره اذا نظر و تطیعه اذا امرو لا تخالفه فی نفسها و لا مالها بما یکره.( نهج الفصاحه، ح 1504)
بهترین زنان آن است که وقتی مرد به او نگرد مسرور شود و وقتی به او فرمان دهد اطاعت کند و با تن و مال خود بر خلاف رضای شوهر کاری نکند.
2-7- حق الزوج علی المراه ان لا تهجر فراشه و ان تبر قسمه و ان تطیع امره و آن لا تخرج الا باذنه و ان لا تدخل الیه من یکره. (نهج الفصاحه، ح 1389)
حق شوهر بر زن آن است که از بستر وی دوری نگیرد و قسم او را انجام دهد و فرمانش را اطاعت کند و بی اجازه او بیرون نرود و کسی را که دوست ندارد به خانه او نیاورد.
اطاعت از شوهر و فرمانبرداری از او از جمله ویژگی های نیکو برای زنان است چرا که خداوند اطاعت از شوهر را در بسیاری از موارد بر زن فرض نموده و لذا در این جهت هم حضرت زهرا(س) نمونه کامل و اتم بود تا جایی که حضرت امیر(ع) می فرمودند که (فاطمه(س)) در هیچ کاری مرا نافرمانی نکرد. از آن جمله در واقعه بیماری ایشان و درخواست عیادت اغیار از ایشان که حضرت زهرا(س) ابتدا رد کردند ولی وقتی آنها امیرمومنان(ع) رفتند ایشان را واسطه قرار دادند واز ایشان قول گرفتند، وقتی این مسئله را علی(ع) به فاطمه(س) گفتند حضرت زهرا(س) در راستای اطاعت از همسر فرمودند: خانه خانه توست و من همسر تو هر آنچه می خواهی انجام بده، ولی وقت ملاقات، روی از آنان برگرداندند(البته به این دلیل که آنها می خواستند از این ملاقات بهره برداری سیاسی کرده و اوضاع را به نفع خود عوض کنند.)

8- امین بودن
اربع من اعطیهن فقد اعطی خیر الدنیا و الاخره… و زوجه لا تبغیه خونا فی نفسها و لا ماله. (نهج الفصاحه، ج 259)
چهارچیز است که هر کس از آن بهره دارد، از نیکی دوجهان بهره ور است،… (از آن جمله) زنی که به ناموس و مال وی خیانت نکند. امانتداری از جمله خصلت های شایسته یک زن است، زن امین موجبات آسودگی خاطر مرد را فراهم می نماید و او با دلگرمی و اطمینان خاطر به کسب وکار و فعالیت می پردازد واین خود باعث استحکام خانواده و در نتیجه جامعه با ثبات می گردد. حضرت زهرا(س) در این زمینه هم ممتاز و برجسته بودند و می توان ایشان را الگوی کاملی نه تنها برای زنان بلکه برای مردان هم به حساب آورد.
نمونه بارز آن دفاع ایشان از ولایت بود چرا که پیامبر(س) در روزهای پایانی عمر شریف خود به مردم فرمود: من دو امانت در میان شما می گذارم؛ کتاب خدا وعترتم. اگر به این دو متمسک شوید گمراه نخواهید شد…
حضرت زهرا(س) برای حفظ و دفاع از این امانت یعنی ولایت، کوشش و رنج بسیاری کشیدند و لطمات و صدمات فراوانی متحمل شدند وجان عزیزشان را هم بر سر حفظ ودفاع از ولایت گذاشتند.
در مصادیق جزئی تر هم اظهر من الشمس است که ایشان امین ونگهدار بودند.

9- مجاهده زن
1-9-… جهاد المراه حسن التبعل. (نهج الفصاحه، ح 1403)
جهاد زن، خوب شوهرداری کردن است.
2-9- مهنه احداکن فی بیتها تدرک جهاد المجاهدین انشاءالله. (نهج الفصاحه، ح 2892)
(ای زنان) هر یک از شما با اشتغال در خانه خویش اگر خدا خواهد ثواب مجاهدان خواهد یافت.
3-9- ایما امراه ماتت و زوجها عنها راض دخلت الجنه. (نهج الفصاحه، ح 1022)
هر زنی که فوت کند و شوهرش از او راضی باشد به بهشت می رود.
جهاد وظیفه عمومی همه مسلمین است. منتها مصادیق آن متفاوت است. جهاد مرد مقابله نظامی، اقتصادی و … است و جهاد زن هم شوهرداری به نحو احسن می باشد. خوب شوهرداری کردن یعنی محیط خانه را محیط محبت و صمیمت کند، کاری کند که مرد خانه وقتی پس از برخورد کردن با مشکلات و سختی ها با تنی رنجور وخسته و روحی پر ملال به خانه می آید بادیدن قیافه و شنیدن سخنان زن و مشاهده وضع داخل خانه خستگی هایش بر طرف شود و ملال واندوهش به یکسو رود، خوب همسرداری کردن زن به این است که زن از نظر اداره امور داخلی خانه و حفظ آبروی مرد خیال او را آسوده کند. اینجاست که برای چنین زنی ثواب مجاهد در راه خدا خواهند داد.
در مورد حضرت زهرا(س) پیامبر اکرم(ص) یکروز پس از ازدواج ایشان به خانه آنها تشریف بردند و به آنان فرمودند… من کارهای خانه را میان شما تقسیم می کنم. کارهای داخل خانه را زهرا(س) و کارهای خارج خانه را علی(ع) انجام دهد. حضرت زهرا(س) فرمود: غیر از خدا هیچ کس نمی داند که من از این امر (تقسیم وظایف) چقدر خوشحال شدم. زیرا احتیاجی نبود که ایشان خارج از خانه با نامحرمان سروکار داشته باشند. گاهی اوقات هم که امیرمومنان(ع) به جهاد می رفت تمام کارها به دوش فاطمه(س) بود. دخت عزیز پیامبر(ص) آنقدر زحمت می کشید که شریک زندگیش علی(ع) فرمود: فاطمه همسر من در میان خانواده رسول خدا(ص) از محبوب ترین افراد بود، او به قدری (در خانه شوهر) مشک آب به دوش کشید که اثر بند مشک در بازویش باقی ماند و چندان دستاس کرد که دستهایش پینه زد و آنقدر زیر دیگ، آتش روشن کرد که حرارت آتش رنگ لباسهایش را از بین برد. (مظفری-113)
زندگی علی(ع) و زهرا(س) برای همه زنان و مردان به ویژه افرادی که گرفتار شخصیت کاذب شده اند و کار کردن را دون شان خود می دانند درسی بسیار عالی است.

10- کم موونه بودن
اعظم النساء برکه اقلهن مونه. (نهج الفصاحه، ح 358)
از همه زنان پربرکت تر آن است که خرجش کمتر باشد.
قناعت و کم خرج بودن از خصیصه های مثبت یک زن می باشد و بالعکس تقاضای زیاد و توقع بالا موجب آزار و رنج همسر و در صورت عدم توانایی بعضا انحرافاتی را موجب می شود.
در این زمینه هم حضرت زهرا(س) براستی الگوی مناسب و ایده آلی بودند و بنا به سفارش پیامبر(ص) هیچ گاه در خانه از شوهر خود تقاضایی نکردند و همواره در سختی ها و ملایمات صبر و بردباری پیشه کردند و هرگز گله و شکایتی نکردند، چه روزها و شبهایی که سپری شد و غذایی برای خوردن در خانه علی(ع) یافت نمی شد اما در این شرایط هم از همسر خود چیزی مطالبه نمی نمود تا مبادا باعث به زحمت افتادن همسرش شود.

نویسنده:فرزانه جاویدی
منبع: روزنامه رسالت