نویسنده: شهلا عطاردی فرد

فاطمه (س) اسوه عصمت

انسان همواره در زندگی بر سر دو راهی قرار دارد. می تواند با اجابت دعوت فطرت و ملکوت و سروش غیب راه خدا را انتخاب نماید و می تواند از هوای نفس پیروی و آلوده به گناه و پیرو شیطان گردد. آنچه سرنوشت ساز و مهم است اراده و انتخاب انسان است که یکی از این دو راه را انتخاب می کند. در بین انسانها، اندک افرادی هستند که بتوانند در طول عمر خود از هر گونه آلودگی و گناه پاک و منزه بوده و به مقام عصمت بار یابند، که عصمت یعنی پاکی و دوری از هر گونه آلودگی.
فاطمه (س) رهبر شرف، الگوی تقوا و نمونه حفظ عفت است. آن بانو با راه و روش خود می خواهد شیوه زندگی صحیح و با شرف زیستن را به زنان بیاموزد. روایت است که به اسماء بنت عمیس فرموده بود «برای پس از مرگ وحشت از این دارم که جنازه ام در تابوت نمایان شود و حجم بدنم آشکار گردد.» اسماء برای او دستور ساختن عماری داد (به روایتی این دستور از جانب فضه بود) طرح عماری را ساختند و به فاطمه (س) نشان دادند و فاطمه (س) با دیدن آن فرمود «اینک خاطر جمع شدم».(1) او بر این اساس درس با حیا و شرف زیستن را به زنان آموخت و نظام عقلی ویژه ای را در جامعه استوار کرد.

فاطمه (س) اسوه صابرات

فاطمه (س) در برابر سیل بنیان کن حوادث صبور و بردبار بود و در برابر فشار و توسعه مفاسد اجتماعی خود را حفظ و تسلیم نمی شود. او قهرمان صبر است. سال ها در برابر مشرکان قریش شکنجه دید ولی لب به شکوه نگشود، سال ها در برابر صدمه های خصم/تنگ نظری آنان و حتی سرزنش های زنان اشراف، چه در خانه پدر و چه در خانه شوهر ناراحتی دید و شنید ولی آن را تحمل کرد. علی (ع) می فرماید: «فاطمه زهرا یعنی عزیزترین عزیزان رسول خدا (ص)، آن قدر از چاه آب کشید که اثر آن بر سینه اش باقی ماند و آن قدر با آسیاب گندم آرد کرد که دستهایش پینه بست و آن قدر به نظافت خانه و آشپزی پرداخت که به سختی و زحمت افتاد.»(2)

فاطمه (س) اسوه ذاکرات

فاطمه (س) همواره به یاد خدا بود، به نذرش وفا می کرد و از سختی قیامت می ترسید. «یوفون بالنَّذر و یخافون یوماً کان شرَّه مستطیراً».(3) روایات متعددی در مورد ایمان و عبادت فاطمه (س) بیان شده چنانچه از امام حسن مجتبی (ع) نقل شده، «مادرم را دیدم تا صبح مشغول نماز بود و در حق دیگران دعا می کرد، وقتی از او پرسیدم چرا برای خود دعا نمی کنی، فرمودند: اول همسایه آنگاه خویشتن.»(4) فاطمه (س) اهل دعاست و در مسیر ذکر، ورد، نیاز خواهی، استمداد درب دعا را به روی خود گشوده می یابد و حجاب را از میان برداشته: یا من بابه مفتوح لداعیه و حجابه مفتوح لراجیه»(5) در دعا و مناجاتش با خدا می فرماید: ای پوشاننده کژی و زشتی ها، ای مرحم گذار دل های مجروح، مرا در قیامت در برابر دادگاه عدالت و شهود رسوا مساز، نظر لطف و کرامت خود را از من برنگردان. کیفیت عبادت زهرا (س) یک عبادت خشک و بی روح نبود، عبادت او توأم با خشوع و خلوص بود، که این گونه عبادت، سازنده و باعث تکامل روح است. دعا و نیایش های آن حضرت در تاریخ ثبت و بر کسی پوشیده نیست.

دانش فاطمه (س)

آنچه وجود انسان را ارزش می بخشد و حرکت ها و برخورد ها و موضع گیری های او را تنظیم می گرداند فکر و اندیشه اوست و آنچه فکر و اندیشه را تنظیم و جهت دار می کند علم و دانش است و آنچه فکر و اندیشه و علم و دانش را مفید و مؤثر می کند ایمان است و فاطمه (ع) دخت گرامی پیامبر اسلام از همه این خصلت های ارزشمند برخوردار است. درباره علم و دانش فاطمه (س) باید بدانیم که علم و دانش او ارتباط و وابستگی محکمی با علم و دانش پیامبر (ص) داشته و اینکه فاطمه (س) بیان حدیث می کند. در دیدار با ام سلمه و زنان قریش سخنرانی عالمانه ای بیان می دارد و از همه مهمتر و شگفت انگیزتر در مسجد مدینه و در حضور خلیفه و آن همه جمعیت، بدون مقدمه و یادداشتی، آن خطبه پر محتوای تاریخی را ایراد می نماید. این همه مطالب و معارف مستدل به آیات قرآن کریم و سخنان رسول اکرم (ص) گویای فکر، فرهنگ، علم و دانایی فاطمه اطهر است.(6)

شجاعت فاطمه (س)

فاطمه (س) دلیر و بی واهمه بود و جز از خدا نمی ترسید. شمشیر خون آلود علی را که از جهاد برمی گشت او شستشو می داد. دل به مرگ دادن های علی (ع) را در صحنه نبرد او متحمل می شد و بکام مرگ افتادن های پدر را او همیشه شاهد بود. اینکه خصم به خانه او هجوم آورد بدان نظر بود که از شجاعت و شهامت او واهمه داشت و بدان خاطر احساس امنیت نمی کردند. هرگز کسی به موجودی خمود و بی اثر حمله نمی کند، حمله به هنگامی است که احساس کنند دلیرانی در جامعه وجود دارد. در روز بیعت و سقیفه دشمن به خانه او حمله کرد تا علی (ع) را با خود به مسجد برد و از او بیعت بستاند در عین اینکه فاطمه (س) ضربت خورده بود و دچار ناراحتی جسمی بود یک تنه علی (ع) را می کشید و گروه خصم از طرف دیگر تنها با ضربت تازیانه ها توانستند علی را از او جدا کنند. این شجاعت فاطمه زائیده قوت قلب توأم با تقوا بود که برای او حرکت و قدرت ایجاد می کرد. در سایه وابستگی به خدا بود که او از هیچ چیز واهمه نداشت و بالاخره بر اثر ایمان و عبادت بود که آنچنان شجاع بود.

فاطمه (س) الگوست

در بین همه انسانها همواره افراد برجسته و فرزانه ای هستند که الگو و راهبر دیگران می باشند. چه بسیار مردان مبارز و متعهدی که با پایداری در راه حق راهنما و اسوه مردان و زنان جامعه اند و چه بسیارند زنان پاکدامن و عفیفی که در شرایط حساس و سرنوشت سازندگی خویش از خطرها رهیده و در دام هوای نفس گرفتار نشده و برای زن و مرد الگو شده اند. ولی در بین تمامی زنان عالم با قاطعیت تمام باید گفت آن که در طهارت و تقوا و فضایل و معارف و …نسبت به همه زنان عالم برتری دارد فاطمه زهرا سلام الله علیهاست.
فاطمه (س) ملاکی برای سنجش و ارزیابی همه جانبه بانوان و دوشیزگان است. قدرت روحی، شهامت بی نظیر، تفکر عالی، سجایای فوق العاده فاطمه همه و همه میزان و الگوست، عفت، تقوا، ایمان، اصالت، شرافت، شوهر داری، تربیت فرزندان، گذران حیات، دوران جوانی، مبارزه، مرگ، جنبه های مادی و معنوی، فاطمه (س) همه و همه میزان و برای ما الگوست.
فاطمه (س) الگوست برای همه زنانی که از زمان او تا حال بوده اند و نیز برای همه کسانی که تا روز قیام واپسین خواهند آمد. البته برای زنانی که خواستار حفظ شرف انسانی و مدافع عفت و تقوا باشند و او در این جنبه ها الگوئی تمام است. او الگوی یک زن با هدف است آنهم هدف اصیل، که در سایه آن انسانیت انسان رشد می یابد و تقویت می شود و حیات خداپسندانه اش ریشه دار می گردد. او الگوی آزادی و آزاد منشی است. از هر چه که پلید و گناه است و از هرچه که مایه اسارت و بردگی است دور است. او الگو و نمونه است و به دیگران می آموزد که چگونه به جای پلیدی ها می توانند بزرگی علو روح خود را نشان دهند و از این طریق به جلب و جذب دل ها پرداخته و در عین حال در مسیر خواسته های الهی باشند. او الگوست و به زنان آموخت که زنان هم می توانند در موارد لازم کار مردانه کنند در عین اینکه دیدگان پاک و دور نگه دارنده، درعین اینکه عفت و اصالت خود را حفظ می نمایند و به احقاق حق بپردازند و به دفاع از ستمگرها قیام و اقدام نمایند. فاطمه در جنبه رهبری، درس دادن، الگوی عملی بودن، انتقال معارف اسلامی و فکری خود به زنان آنقدر کوشید که کار به خاموش شدن شعله های چراغ زندگی او رسید. او تا آخرین روزهای عمر از انجام این رسالت باز نایستاد. بزرگ بانوی اسلام با اینکه از جهت کمیت، عمر کوتاهی را گذرانید ولی از جهت کیفیت یک زندگی ثمر بخش و آموزنده برای جهان و جامعه اسلامی مخصوصاً جامعه بانوان را داشت.
شخصیت فاطمه (س) فصلی است از کتاب رسالت الهی و مطالعه آن کوششی است در راه معرفت و شناخت روح اسلام و ذخیره ای است گرانقدر برای انسان معاصر در سراسر گیتی، امروزه اگر بانوان مسلمان بخواهند سعادت و کامیابی را در آغوش بگیرند شایسته است در همه مسائل اعم از فردی و خانوادگی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی آن طوری که دختر پیغمبر (ص) یعنی این بانوی نمونه و این سرچشمه فضیلت فکر می کرد، فکر کنند و اعمال و رفتار او را نصب العین خود قرار دهند تا هم خود از خوشبختی و سعادت بیشتری برخوردار گردند و هم به ایمان کامل برسند.
در پایان با قسمتی از کلام امام راحلمان درباره حضرت زهرا (س) به این نوشته پایان می دهیم.
«مبارک باد بر ملت عظیم الشأن ایران بویژه زنان بزرگوار روز مبارک زن، روز شرافتمند عنصر تابناکی که زیر بنای فضیلت های انسانی و ارزش های والای خلیفه الله در جهان است و مبارکتر و پربهاتر انتخاب بسیار والای روز بیستم جمادی الثانی است. روز پر افتخار ولادت زنی که از معجزات تاریخ و افتخارات عالم جود است. زنی که در حجره ای کوچک و خانه ای محقر انسان هایی تربیت کرد که نورشان از بسط خاک تا آن سوی افلاک و از عالم ملک تا آنسوی ملکوت اعلی می درخشید و نور عظمت الهی و پرورشگاه زبدگان اولاد آدم است.»(7)

پی‌نوشت‌ها:

1.منزلت زن …ص157.
2.همان منبع ص 285.
3.سوره دهر آیه 7.
4.حبیب الله محمدی، فاطمه (س) الگوی زندگی، ‌مؤلف،‌1374،‌ ص 70.
5.علی قائمی،‌ در مکتب فاطمه (س)، مجموعه ای از مقالات و سخنرانی ها، ‌تهران: امیری،1371، ‌ص 174.
6.احمد صادقی اردستانی،‌ فاطمه (س) الگوی زن مسلمان، قم: حوزه علمیه، ‌دفتر تبلیغات اسلامی، 1374 ص 78 ـ 79.
7.فاطمه (س) بزرگ بانویی اسوه از ازل تا ابد». اعتصام، ش 12، ‌فروردین 62، ص 52.
کتابنامه
1.دخیل، علی محمد علی. نگرشی کوتاه بر زندگی حضرت فاطمه (س). ترجمه محمد علی امینی ــ تهران: بنیاد بعثت، 1366.
2.شهیدی، جعفر، زندگانی فاطمه زهرا (س).ــ تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1374.
3.صادقی اردستانی، احمد. فاطمه (س) الگوی زن مسلمان. قم: حوزه علمیه، دفتر تبلیغات اسلامی، 1374.
4.فاطمه (س) بزرگ بانوی اسوه از ازل تا ابد. اعتصام. ش 12 فروردین 1362 ص 48 ــ 52.
5.قائمی/علی. فاطمه (س) الگوی زندگی. [بی جا] : مؤلف، 1374.
6.قائمی/علی. در مکتب فاطمه (س)، مجموعه مقالات و سخنرانی ها. تهران: امیری،1371.
7.مجلسی، محمد باقر. بحارالانوار ….،بیروت: الوفاء 1403 ق. ج 43.
8.مجموعه مقالات الزهراء، عباس قمی،[…و دیگران].ــ تهران: میقات، 1374. ج 1.
9.مجموعه مقالات الزهراء، عبدالرزاق کمونه حسینی، علی اکبر نهاوندی.ــ تهران : میقات، 1367. ج 2.
10.محمدی، حبیب الله، در مکتب فاطمه (س)، مجموعه مقالات و سخنرانی ها، تهران: امیری، 1371.
11.منزلت زن، گزیده ای از مقالات و سخنرانی های سمینار احیاء شخصیت زن، گرد آورنده واحد خواهران دفتر تبلیغات اسلامی ـ قم: حوزه علمیه، دفتر تبلیغات اسلامی، 1370.
نشریه فکر و نظر شماره 10-11