استبداد و خودرایی

امام علی (ع) فرمودند : کسی که خودرای است ، رای ندارد. بحار جلد ۷۵ صفحه ۱۰۵ ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۱

امام علی (ع) فرمودند : هرکه خودرایی کند هلاک گردد ، و هرکه با مردمان مشورت کند در عقل آنان شریک شود. نهج البلاغه ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۱

امام علی (ع) فرمودند : عاقل کسی است که رای خود را متهم کند ( نادرست شمارد ) ، و به هرچه نفسش در نظر او آراسته جلوه داد اعتماد نکند. غررالحکم ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۱

امام علی (ع) فرمودند : برای اثبات نادانی شخص همین بس که از خودراضی باشد. غررالحکم ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۱

امام علی (ع) فرمودند : برای اثبات غرور شخص همین بس که به هرچه نفسش در نظر او می آراید اعتماد کند. غررالحکم ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۲

امام علی (ع) فرمودند : هرکه عقل خویش را بی نیاز بیند ، بلغزد. کافی ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۲

امام علی (ع) فرمودند : هیچ همپشتی مطمئنتر از مشورت کردن نیست. نهج البلاغه ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۲

امام علی (ع) فرمودند : هرکس به رای و نظر خویش اکتفا کند ( و در کارها با دیگران مشورت نکند ) خود را در خطر انداخته است. نهج البلاغه ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۲

امام علی (ع) : آنکه از آراء مختلف بی خبر باشد ، در چاره جوییها درماند. غررالحکم ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۹۷
شوری و رایزنی

پیامبر (ص) فرمودند : از انسان فرزانه راهنمایی خواهید و نافرمانی او مکنید که پیشمان خواهید شد. امالی طوسی جلد ۱ صفحه ۱۵۲ ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۴

امام صادق (ع) از پدرش : جمعی از پیامبر پرسیدند : محکم کاری و دور اندیشی چیست ؟ مشورت کردن با صاحب نظران و پیروی کردن از ایشان. بحارالانوار جلد ۷۵ صفحه ۱۰۰ ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۴

امام علی (ع) فرمودند : سزاوار انسان خردمند است که رای خردمندان را بر رای خویش بیفزاید ، و دانش و آگاهی خویش را با به دست آوردن دانش حکیمان و دانایان افزون سازد. غررالحکم ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۴

امام علی (ع) : هرکس با خردمندان مشورت کند ، به آنچه صواب است راهنمایی شود. ارشاد ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۴

امام علی (ع) : راه حق و صواب از هیچ جا بهتر از مشاوره به دست نمی آید. غررالحکم ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۵

امام علی (ع) : هیچ پشتیبانی همچون مشاوره نیست. نهج البلاغه ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۵

امام علی (ع) : نظر خواستن عین هدایت است ، و هرکه خود را از نظر دیگران بی نیاز ببیند به مخاطره افتد. نهج البلاغه ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۵

امام صادق (ع) : کسی که مشورت کند هلاک نمیشود. تحف العقول ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۵

امام علی (ع) : آنکه راه پرسید گمراه نگشت ، و آنکه مشورت کرد حیران نماند.دور اندیش محکم کار ، خود رای نیست. بحارالانوار جلد ۷۸ صفحه ۱۳ ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۵

امام صادق (ع) : هیچ کس از مشورت هلاک نمیشود. بحارالانوار جلد ۷۵ حدیث ۱۰۱ ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۶
نیکوخواهی در رایزنی (مشورت)

امام علی (ع) : نسبت به کسی که از تو مشورت میخواهد نیکوخواه و درستگو باش. مستدرک جلد ۲ صفحه ۶۶ ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۲۲

امام صادق (ع) : لقمان به پسرش گفت : چون با گروهی سفر کنی ، در کار خود و ایشان با آنان بسیار مشورت کن . . . و چون تو را بر حق گواه گیرند ، گواه ایشان باش. و اگر از تو مشورت خواهند ، بکوش تا نظر درست به ایشان بدهی.سپس تا نیک نظر نکنی و امر بر تو آشکار نشود ، رای خود را ظاهر مساز ؛ و تا در مشورتی بر پا نخیزی و ننشینی ، و نخوابی و نخوری و نماز نگزاری ، و فکر و حکمت خویش را در آن به کار نگیری ، به اظهار رای اقدام مکن ، که هرکس نیکخواه محض مشورتخواهان نباشد ، خدای متعال رای و امانت را از او خواهد گرفت. کافی جلد ۸ صفحه ۳۴۸ ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۲۲

امام صادق (ع) فرمود : پیامبر اکرم (ص) فرمود : نظر خواستن از عاقل نیکخواه ، مبارک است و رشد و توفیقی است از خدای بزرگ ؛ پس چون ناصح عاقل نظری داد ، مخالف آن عمل مکن که باعث هلاکت است. بحارالانوار جلد ۹۱ صفحه ۲۵۴ ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۲۳

امام علی (ع) : نافرمانی شخص خیرخواه مهربان و عالم و آزموده ، سبب سرگردانی میشود و پشیمانی به بار می آورد. نهج البلاغه ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۲۳

امام کاظم (ع) فرمود : ای هشام ! همنشینی با دینداران شرف دنیا و آخرت است.و مشورت کردن با عاقل ناصح یُمن است و برکت و رشد ، و توفیقی است از خدا ؛ پس چون عاقل ناصح به تو رایی اظهار کند ، از خلاف کردن آن بپرهیز ، که سبب تباهی و هلاکت است. تحف العقول ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۲۳

امام صادق (ع) فرمود : با مردان عاقل مشورت کن که جز به نیکی فرمان نمیدهند. و از مخالفت رای ایشان بپرهیز که ، مخالفت کردن با شخص پرهیزگار عاقل ، سبب تباهی دین و دنیا است. بحارالانوار جلد ۷۵ صفحه ۱۰۱ – از کتاب (( المحاسن )) ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۲۴
مراعات حکمت در رای خواهی

پیامبر (ص) : ای علی ! از آدم ترسو مشورت مخواه ، که راه خروج را بر تو تنگ میکند ؛ و از بخیل راه مخواه ، که تو را از رسیدن به مقصود باز میدارد ؛ و با حریص رایزنی مکن که حرص را در نظرت می آراید.و بدان ای علی ، که ترس و بخل و حرص یک غریزه است که همه از بدگمانی نسبت به خدا ( و فضل خدا ) پدید می آید. خصال شیخ صدوق ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۱۹

امام علی (ع) : در مشورت خود سه کس را راه مده : بخیل را ، که تو را از بخشندگی منحرف میکند و از فقر می ترساند ؛ و ترسو را ، که سبب سست شدن تو در کارها میشود ؛ و حریص را ، که حرص و آز را به ناحق در نظر تو می آراید. نهج البلاغه ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۲۰

امام صادق (ع) : در کارهای خود – که از نظر دین نیز جایز باشد – با کسی مشورت کن که در او پنج خصلت باشد : عقل و بردباری و آزمودگی و خیرخواهی و پرهیزگاری. بحارالانوار جلد ۷۵ صفحه ۱۰۳ (( از کتاب { مصباحُ الشریعه } )) ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۲۰

امام صادق (ع) فرمود : ( به هنگام رایزنی ) نخستین رای دهنده مباش ؛ و از رای ناپخته بپرهیز ؛ و از بدیهه گویی و بی اندیشه سخن گفتن دوری کن ؛ و به انسانهای خودرای ، و احمق و فرومایه ، و متلون ، و لجوج نظر مده ! و از خداوند بترس از اینکه ( مصلحت واقعی را در نظر نگیری و ) به دلخواه مشورتخواه رای دهی ! زیرا که دلخواه او را در نظر گرفتن ( در مقام مشورت ) پستی است ؛ چنانکه درست گوش ندادن به سخنان او ( و دقت نکردن در آنها ) نیز خیانت است. بحارالانوار جلد ۷۵ صفحه ۱۰۴ ، (( از کتاب { مصباحُ الشریعه } )) ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۲۰

امام علی (ع) : مشورت کردن با نادان ترسو خطرناک است. غررالحکم ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۲۱

امام صادق (ع) : در کار خود با کسانی مشورت کن که از خدای بزرگ بترسند. بحارالانوار جلد ۷۵ صفحه ۹۸ ، الحیاه جلد ۱ صفحه ۳۲۱

امام علی (ع) فرمودند : در مشورت خود ، هیچ بخیلی را دخالت مده ، که تو را از بخشیدن مال باز می دارد ، و از فقیر شدن میترساند. نهج البلاغه ، الحیاه جلد ۶ صفحه ۱۰۱

منبع : حدیث