القاب
فاطمه دارای القاب بی شماری است؛ زهرا، صدیقه، طاهره، راضیه، مرضیه، معصومه، بتول، کوثر، حوراء انسیه، محدثه، حانیه، عذرا، مبارکه و لقب های دیگر. در این میان لقب زهرا از شهرت بیشتری برخوردار است و گاه با نام او همراه می آید، فاطمه الزهراء
زهرا در لغت به معنی درخشنده و روشن است. این لقب از هر جهت برازنده فاطمه است. از آن روزی که خود را شناخت و وظیفه خود را تعهد کرد تا امروز و برای همیشه چون گوهری بر تارک تربیت اسلامی می درخشد.
او صدیقه است. صدیقه فقط به معنای راستگویی نیست. بلکه به کسی گفته می شود که بتواند صحنه و صفحه دلش را به گونه ای آماده کند که مخاطب حضرت دوست باشد.
فاطمه، طاهره است پاک و منزه که «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا» (سوره احزاب، آیه33).
او راضیه است. به مقام رضا رسیده است.
او مرضیه است یعنی کسی که مورد رضای خدا قرار گرفته است و پروردگار از او راضی است.
او معصومه است. انسانی که معشوقش خداوند است و او نیز مورد عشق پروردگار می باشد به مقام عصمت می رسد.
او بتول است. هیچ گونه آلودگی جسمانی نیز در او راه ندارد.
او کوثر است. کوثر به معنای خیر کثیر است، هم چنین به کثیر النسل هم گفته می شود، کما این که نسل فاطمه در جهان معادل ندارد. به حوضی در بهشت نیز کوثر گفته می شود. نام سوره ای در قرآن نیز کوثر است که مربوط به فاطمه است. (بانوی آفتاب، ص6)
او حوراء انسیه است. حوراء اشاره به بعد معنوی و انسیه اشاره به جنبه انسانی. یعنی مقام معنوی فاطمه در حد کمال در قالب جسمانی قرار گرفته است.
او محدثه است.کسی که ملائکه با او سخن می گوید و به نوعی محل فرود و مراتبی از وحی قرار گرفته و مکاشفاتی دارد. جبرئیل بعد از رحلت رسول الله به خدمتش رسید و صحیفه فاطمیه را به او وحی داد. این کتاب که هم اکنون در دستان مبارک امام زمان «عج» قرار دارد راجع به اولاد فاطمه می باشد.

کنیه
فاطمه دارای کنیه های بی شماری است: ام الحسن، ام الحسین، ام الحسنین، ام الکتاب، ام الائمه، ام الفضائل و ام ابیها.
ام ابیها نه تنها به علت این است که برای پدرش مادری کرد، بلکه به این جهت است که او ثمره و نتیجه عصاره شخصیت رسول الله که علت غائی هستی و همه موجودات است نمونه بهترین ها، عصاره و ثمره بهترین ها از طریق رسول الله، وجود مقدس فاطمه را شکل می دهد که او هم ام ابیها و هم ام الائمه است.
از زندگی فاطمه تا هجرت پیامبر به مدینه کمتر سخن به میان آمده است. اما کودکی او به سختی و تلخی گذشته است. زیرا پدرش از آغاز دعوت با آزار قریش روبه رو گردید. آنان هر روز بر اذیت و دشمنی خود می افزودند و علیه پیامبر گرامی دسیسه ها می کردند و نقشه ها می کشیدند و فاطمه کوچک شاهد این جو هراسناک بود و آزارهایی را که بر پدرش وارد می کردند می دید و پیوسته چشمانی اشک بار داشت و روح حساسش آزرده می گشت و با دستان کوچکش گرد غم از چهره پدر می زدود.
او از همان کودکی در جریان و کوران حوادثی بود که در اطراف رسول الله قرار داشت. در کتب صحاح و کتب سیره چون سیره ابن اسحاق آمده است که فاطمه از آزارهایی که به پدرش وارد می شد، مصون نبود به عبارت دیگر ترکش های آن به فاطمه اصابت می کرد.
فاطمه در خانه وحی پرورش یافت و از همان آغاز معترف و معتقد به رسالت پدر بود. او می دید که چگونه مسلمانان هر روز با شور و هیجان برای فراگرفتن آیه های قرآن و آموختن روش پرستش پروردگار نزد پدرش می آیند. کودکی که همه توجهش به دریافت های جسمانی وآموزش های روحانی معطوف بود در کنار رسیدن تعلیمات الهی و شور و شوقی که در بین نومسلمانان به وجود آمده بود، رشد کرد.
فاطمه شاهد دشمنی اهالی مکه با پدرش بود. سلاح مردم بی منطق، دشنام، آزار، شکنجه و کشتار بود. خبرها به سرعت به خانه رسول الله می رسید که امروز بلال را شکنجه دادند، به عمار آسیب رسید، یاسر و سمیه پدر و مادر عمار شهید شدند. این خبرها چه اثری بر قبل به ظاهر کوچک و به معنا بزرگ فاطمه نهاد؟ خدا می داند. اما همه اینها درس بود. (بانوی آفتاب، ص8)

زندگانی فاطمه در خانه همسرش
زندگانی او در خانه شوهر نمونه است. چون سراسر زندگانی او نمونه است. دوران زندگی مشترک این دو بزرگوار دوره بسیار پرتحولی در تاریخ اسلام است. حکومت نوپای اسلام به تازگی در مدینه شکل گرفته و جامعه اسلامی به شدت درگیر جنگ است. به طور متوسط در هر سال جامعه شاهد ده حرکت نظامی است و علی یک سرباز تمام عیار و آماده برای جانفشانی و خدمت به رسول الله می باشد. او از 26 غزوه تنها در تبوک حضور نداشته است، یعنی به طور متوسط سالی 3 غزوه انجام می گرفته است. علاوه بر آن فرماندهی بسیاری از سرایای بزرگ و مهم نیز با علی بوده است. در واقع فاطمه به همسری مردی درآمده بود که مجاهد کاملی در راه خدا بود و بیشتر ایام زندگی مشترک این دو بزرگوار در شرایطی طی شد که علی در جبهه بوده است.
در چنین شرایطی فاطمه صاحب فرزندانی شد و با داشتن فرزندان خردسال، وظیفه نگهداری و تربیت و آموزش آنها و بخشی از وظایف همسرش در خارج از خانه را به عهده گرفته بود. هر چند توسط رسول الله به جهت انجام تکالیف خانوادگی بین علی و فاطمه تقسیم کاری صورت پذیرفته بود که بر مبنای آن کارهای درون خانه را فاطمه و کارهای بیرون خانه را علی بر عهده داشته باشد اما با توجه به شرایط جنگی جامعه اسلامی و مأموریت های علی در خارج مدینه، کارهای داخل و خارج از خانه بر دوش فاطمه قرار داشت.(بانوی آفتاب، ص14)

آیاتی از قرآن درباره فاطمه (س)
آیاتی در شأن فاطمه و دیگر افراد اهل بیت رسول خدا نازل شده است که مصداق اتمّ و اکمل آن آیات می باشند و آنان نمونه کامل موضوع آیه می باشند. برخی از آیات که در شأن آنان نازل شده اند:
آیه تطهیر:
إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا
(سوره احزاب/33)
مصداق اهل بیت که مطهر و پاک می باشند فاطمه، علی و حسنین است.
آیه مباهله:
فَمَنْ حَآجَّکَ فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْاْ نَدْعُ أَبْنَاءنَا وَأَبْنَاءکُمْ وَنِسَاءنَا وَنِسَاءکُمْ وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَهَ اللّهِ عَلَى الْکَاذِبِینَ
(آل عمران/61)
فاطمه تنها نساء نامی باشد.
این آیه نیز همانند آیه تطهیر بزرگ ترین و مهم ترین سند افتخار و فضیلت خاندان رسول خدا است که پروردگار آنان را برگزید و به عنوان شایستگان اسوه های بشریت معرفی نمود.
آیات سوره دهر:
وَیُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْکِینًا وَیَتِیمًا وَأَسِیرًا
این آیات بخشی از سوره دهر است که در شأن علی و خانواده آن حضرت نازل شده است. سیاق آیات، سیاق سرودن یک داستان است. داستان اقعی مردمی از مؤمنین که قرآن نامشان را ابرار خواند. و از پاره ای کارهایشان یعنی وفای به نذر و اطعام مسکین و یتیم و اسیرشان خبر داده، ایشان را می ستاید و وعده جمیلشان می دهد.
آیه مودت:
قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبَى
(سوره شوری، آیه 23)
اهل بیت رسول الله کسانی هستند که خداوند مودت آنان را بر هر مسلمانی واجب کرده است و منظور از واجب کردن مودت اهل بیت تنها این است که محبت را وسیله ای قرار دهد برای این که مردم را به اهل بیت ارجاع دهد و اهل بیت مرجع علمی مردم قرار گیرند.
آیه ذوی القربی:
وَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ
(اسراء/26)
طبرسی با سلسله اسنادش از ابوسعید خدری صحابی رسول الله نقل می کند که وقتی این آیه نازل شد پیامبر فدک را به فاطمه بخشید. (تفسیر الدرالمنثور، ج4، ص177)