عوامل بیولوژیکی ارگانیسم‌ها یا سمومی هستند که می‌توانند باعث کشته‌شدن و یا ایجاد ناتوانی و مصدومیت در افراد، احشام و یا حتی آسیب در محصولات کشاورزی شوند. سه گروه عمده عوامل بیولوژیکی تحت عنوان تسلیحات ویروسی، باکتریایی و یا سمی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
رشد و نگهداری بیشتر عوامل بیولوژیکی بسیار دشوار می‌باشد. اکثر آنها بواسطه قرارگرفتن در معرض نورخورشید یا سایر عوامل زیست محیطی بسرعت تجزیه می‌شوند حال آنکه برخی دیگر نظیر میکرب سیاه زخم (آنتراکس) عمر طولانی دارند. عوامل بیولوژیکی با پاشیدن و افشاندن در هوا، سرایت از (حیوانات آلوده) به انسان و نیز آب و غذای آلوده منتشر می‌شوند. روش‌های انتشار و سرایت مواد بیولوژیکی عبارتست از :
ذرات معلق در هوا (aerosol):
عوامل بیولوژیکی در هوا پخش شده و به شکل غبار رقیقی درمی‌آیند که تا کیلومترها حرکت می‌کنند. استنشاق این مواد باعث ایجاد بیماری در انسان و حیوان می‌شود . حیوانات : برخی بیماری‌ها توسط حشرات و حیوانات مثل کک، مگس، موش، پشه و یا حیوانات اهلی منتشر می‌شوند .
آب و غذای آلوده :
برخی سموم و ارگانیسم‌های بیماری‌زا (پاتوژنیک) در ذخایر آب و غذا می‌مانند. بیشتر میکرب‌ها ممکن است بواسطه پختن غذا یا با جوشاندن آب از بین بروند. با جوشاندن آب به مدت یک دقیقه می‌توان بیشتر میکرب‌ها را از بین برد اما برخی دیگر ممکن است به مدت زمان بیشتری نیاز داشته‌باشند. دستورالعملهای لازم و مربوطه را دنبال‌کنید . انسان به انسان : انتشار برخی موارد عفونی و مسری از این طریق است. انسان همواره منبع مساعد عفونت برای انتقال بیماری‌هایی چون آبله، طاعون و ویروس لاسا می‌باشند .
اقدامات قبل از انتشار عوامل بیولوژیک
نصب یک فیلترجاذب ذرات با کیفیت بالا در ساختمان به دقت به هشدارهای مقامات و مسئولین درمورد نحوه برخورد گوش‌کنید .
آمادگی قبل از بروز مشکل :
برای اطمینان بیشتر در تمامی موارد و ایمن‌سازی لازم است با پزشک خود صحبت و تمام موارد را بررسی کنید.
بچه‌ها و افراد بزرگسال دربرابر عوامل بیولوژیکی بسیار آسیب‌پذیرند .
یک فیلتر هوای مخصوص درمجرای دستگاه گرمازا خود نصب کنید.
این فیلترها ذرات را از اندازه 3/0 تا 10 میکرونی را دفع می‌کند.
بیشتر عوامل بیولوژیکی که ممکن است وارد خانه شوند را فیلترمی‌کند.
اگرسیستم مرکزی گرمایشی و سرمایشی ندارید یک فیلتر جاذب ذرات قابل‌حمل را می‌توان به کار برد .
پاکسازی ساختمان :
مدیران و صاحب‌خانه‌ها باید نوع و سطح تصفیه و پاکسازی و همچنین میزان حفاظت در برابر عوامل بیولوژیکی را در ساختمان‌های خود مشخص کنند.
مؤسسه ملی ایمنی و بهداشت شغلی (NIOSH) در این باب دستورالعملهای فنی در مورد راهنمای سیستم‌های پاکسازی و تصفیه برای محافظت از محیط ساختمان در برابر حملات رادیولوژیکی، شیمیایی و بیولوژیکی فراهم می‌اورد .
اقدامات حین انتشار عوامل بیولوژیک
• مقامات مسئول در امر بهداشت و درمان ممکن است نتوانند خیلی سریع اطلاعات ضروری برای انجام کارهای لازم دریک حمله بیولوژیکی را فراهم‌آورند.
• تشخیص نوع بیماری و نحوه درمان آن و اینکه چه کسانی در خطر می‌باشند زمان‌بر است.
• برای کسب خبر و اطلاعات اعم از نشانه یا علایم بیماری، حوزه و محدوده خطر و توزیع دارو و واکسن گوش به زنگ اخبار رادیو و تلویزیون باشید و در صورت بیماری به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید .
• اگر درخانه دستگاه گرمایشی و سرمایشی مرکزی همراه با فیلتر جاذب ذرات دارید، درصورتی‌که روشن است سیستم را در حالت گردش داخلی قرار دهید.
• در غیر اینصورت دستگاه را خاموش نمائید.
• اولین گواه و شاهد یک حمله ممکن است زمانی باشد که شما متوجه علایم بیماری در زمان در معرض قرارگرفتن آن عامل باشد.
• نسبت به هر علامت یا نشانه بیماری مشکوک باشید اما فکر نکنید که هربیماری بواسطه یک عامل بیولوژیکی بوجود می‌آید.
• از عقل سلیم بهره بگیرید و درمان بهینه را بکار برید.
اگر مواد غیرمعمول و مشکوک در نزدیکی خود مشاهده‌کردید :
• سریعاً از محل دور شوید .
• خود را با آب و صابون تمیز بشویید .
• با مقامات تماس بگیرید.
• برای کسب تکلیف و راهنمایی گوش به زنگ رادیو و تلویزیون باشید .
• اگر دچار بیماری شدید درصدد درمان برآیید.
• مراقب بسته‌ها و نامه‌های مشکوک باشید چرا که ممکن است حاوی مواد منفجره، شیمیایی و یا بیولوژیکی باشند. بویژه در مورد محل کارتان محتاط باشید.
اگر در معرض مواد بیولوژیکی قرارگرفتید :
• لباس‌ها را از تن درآورده و همراه با لوازم شخصی داخل یک کیسه قراردهید.
• درمورد استفاده و مصرف لوازم آلوده از راهنمایی‌های مسئولین بهره‌گیرید .
• خودتان را با آب و صابون تمیز بشویید و لباس‌های تمیز بپوشید .
• بدنبال درمان باشید ممکن است از شما بخواهند از دیگران دور بمانید یا حتی برای مدتی قرنطینه شوید .
از فیلترهای جاذب ذرات استفاده کنید :
• فیلترهای جاذب ذرات درحملات بیولوژیکی بسیار مناسبند .
• اگر درخانه دستگاه گرمایشی و سرمایشی مرکزی همراه با فیلتر جاذب ذرات دارید.
• درصورتی‌که روشن است سیستم را در حالت گردش داخلی قرار دهید.
• در غیر اینصورت دستگاه را خاموش نمائید .
• اگر یک فیلتر جاذب ذرات قابل‌حمل دارید آن را همراه خودتان به داخل اتاقی که بعنوان سرپناه شماست ببرید و آن را روشن کنید.
• اگر در آپارتمان و یا دفترکار خود هستید که مجهز به یک سیستم گرمایش و سرمایش مرکزی است دستگاه تصفیه و فیلتر سیستم قادراست تاحدود زیادی درقبال آلودگی‌های بیولوژیکی از شما محافظت به عمل آورد.
• هرچند فیلترهای جاذب ذرات قادر به تصفیه عوامل شیمیایی نمی‌باشند.
اقدامات بعد از وقوع حملات و تهدیدات بیولوژیکی
اقداماتی که باید بعد از وقوع حملات و تهدیدات بیولوژیکی انجام داد
• دربرخی موارد، همانند نامه‌های ارسالی آغشته به میکرب سیاه‌زخم که در سال 2001 فرستاده شد، در مورد ابتلا به بیماری یا آلودگی باید به افراد هشدار داد.
• در این حالت، به دقت به هشدارها و راهنمایی‌های مقامات و مسئولین درمورد نحوه برخورد گوش‌کنید.
• برای حوادث بیولوژیکی، ارایه خدمات پزشکی ممکن است بخاطر پاسخ‌گویی به تقاضاهای زیاد به‌سختی صورت گیرد.
• دستورالعملهای بهداشت و سلامت همگانی و پروتکل‌های پزشکی اولیه برای بررسی در مورد نحوه برخورد با افراد درمعرض عوامل بیولوژیکی مشابه سایرعوامل بیماری‌های عفونی است.
• به دستورالعملهای مقامات و مسئولین از طریق رادیو، تلویزیون و سیستم‌های هشدار اضطراری با دقت کامل توجه‌کنید .
اقدامات بعد از انتشار عوامل بیولوژیک
• نسبت به هر علامت یا نشانه بیماری مشکوک باشید اما فکرنکنید که هربیماری بواسطه یک عامل بیولوژیکی بوجود می‌آید.
• از عقل سلیم بهره بگیرید و درمان بهینه را بکار برید .
• لباس‌ها را از تن درآورده و همراه با لوازم شخصی داخل یک کیسه قراردهید.
• درمورد استفاده و مصرف لوازم آلوده از راهنمایی‌های مسئولین بهره‌گیرید .
• خودتان را با آب و صابون تمیز بشویید .
• بدنبال درمان باشید ممکن است از شما بخواهند از دیگران دور بمانید یا حتی برای مدتی قرنطینه شوید .
• به دستورالعملهای مقامات و مسئولین از طریق رادیو، تلویزیون با دقت کامل توجه‌کنید
