به کوشش: محمد کمالی نژاد

تجربیاتِ ویژه در گیاه درمانی

بادرنجبویه
• ترکیب بادرنجبویه، گاوزبان، سنبل الطیب، بهار نارنج برای ناراحتی های اعصاب و بی خوابی نافع است. (عطارنژاد)
• در ترکیب داروهای مقوی معده همراه با نعناع، کاکوتی، زنیان، پونه به صورت دم کرده میل شود. (عطارنژاد)
• مصرف عرق بادرنجبویه برای کاهش ویار و تهوع در دوران بار داری مفید است. (میرقهاری)
• بازکننده عروق مغز می باشد و تپش قلبی که از ضعف و برودت باشد را مفید است (هوشنگی)

بابونه
• ترکیب بابونه و زیره سیاه و به صورت پورد و زرده تخم مرغ و بستن آن به زانو یا مفاصل دیگر باعث تحلیل ورم و درد آن می شود. (عطارنژاد)
• در ترکیب داروی آب زن بواسیر همراه مورد، گل خطمی، گل پنیرک جهت رفع خارش و تورم نافع است. (عطارنژاد)
• برای رفع حساسیت های پوستی و رفع لک و روشن شدن پوست بابونه به صورت ماسک می تواند مصرف شود. (کربلائی)
• شستشوی پای طفل با طبیخ بابونه و مالین گل سرشوی جهت رفع سوختگی پای اطفال در اثر ادرار نافع است. (کربلائی)
• برای التیام سوختگی از آفتاب و آتش می توان بدن را با آب دمکرده ی بابونه شستشو داد. (تاجبخش)
• ترکیب گل ارمنی مغسول، بابونه، میخک و پودر جوهر طباشیر و پاشیدن آن بر روی زخم ها و آفت دهان نافع است. (تاجبخش)
• مالیدن روغن بابونه جهت رفع سرمازدگی نافع است. (تاجبخش)
• ریشه بابونه و بومادران برای تقویت قوای جنسی مردان مفید است. (ابراهیمی)
• مالیدن روغن بابونه و بوره ارمنی برای تحلیل اورام و غده های زیر پوستی مفید است. (هوشنگی)
• دم کرده بابونه و بومادران یک قاشق مرباخوری در یک لیوان آب مقوی معده و هاضمه و برای التهاب و ورم معده نافع است. (هوشنگی)
• مالیدن روغن بابونه برای درمان بیماری واریس (دوالی) که بعلت غلظت خون و ناکارآمدی دریچه های لانه کبوتری پاست بعلت خاصیت تحلیلی که دارد نافع است. (هوشنگی)

پرسیاوش
• همراه شکر تیغال، شیرین بیان، بنفشه و پنیرک جهت سیاه سرفه، دم نموده و به مرور میل شود. (عطارنژاد)
• جوشانده و ضماد آن بر موی سر جهت تقویت آن نافع است. (مهاجر)
• مخلوط پودر آن با روغن بادام جهت سردرد و خاکستر آن جهت داء الثعلب و حمول آن جهت ترشحات بلغمی و سوداوی نافع است. (تاجبخش)

پنیرک
• کاربرد در ادویه مرکبه ملین شامل: برگ سنا، گل سرخ، تخم رازیانه و پنیرک. (عطارنژاد)
• در ترکیب داوری رفع جوش صورت به همراه شاطره، کاسنی، گل خطمی، اسپرزه کوبیده و به صورت ضماد مصرف شود. (عطارنژاد)
• ضماد لعاب گل پنیرک و خطمی جهت رفع خارش جلدی و پزندگی دمل نافع است. (مهاجر)
• در دمکرده ی رفع عفونت زنان گل پنیرک، گل خطمی و برگ مورد (به صورت آبزن) کاربرد دارد. (ابراهیمی)
• مصرف لعاب گلبرگهای آن مفتح سده ی روده و برای التیام زخمهای روده و معده بسیار مفید است. (هوشنگی)

نیلوفر
• در ترکیب چهار گل همراه با گل پنیرک و گل خطمی و پرسیاوشان و بنفشه به مقدار مساوی بکار برده می شود. (عطارنژاد)
• در ترکیب منضجات صفرا به همراه چهارشیر خنک و گل پنیرک بکار برده می شود. (عطارنژاد)
• برای جلوگیری از انزوال زودرس ترکیب گل نیلوفر، سداب، ریشه ایرسا به طور مساوی یک قاشق غذاخوری در یک لیوان آب دم کرده میل شود. (عطارنژاد)
• گل نیلوفر، تخم کاهو، بذر خشخاش در گرم مزاجان جهت رفع شهوت نافع است. (ابراهیمی)

بارهنگ
• مصرف در ترکیب چهارتخمه (بارهنگ، شربتی، بالنگو، قدومه) برای نرم نگه داشتن سینه. (عطارنژاد)
• چند عدد از دانه بارهنگ را به همراه کره به نوزاد می دهند تا فضولات از شکم او خارج شود. (عطارنژاد)
• تفت داده ی آن قاطع اسهال و خام آن با آب گرم ملین می باشد. (میرقهاری)
• مصرف بارهنگ برای زخم های معده و روده مفید است. (عطارنژاد)
• مصرف بارهنگ به صورت بخور و دم کرده جهت رفع آسم مفید است. (کربلائی)
• شستشو با آب برگ بارهنگ برای التیام زخم های خبیثه و زخم بستر مفید است (تاجبخش)
• ریشه بارهنگ در کاهش علائم و بهبودی آسم مؤثر است. (ابراهیمی)

خطمی
• در ترکیب داروی حقنه گل خطمی همراه با ریشه کاسنی، گل پنیرک، اسپرزه و تخم کتان کاربرد دارد. (عطارنژاد)
• در ترکیب نرم کننده موی سر گل ختمی همراه گل سرشوی، سدر، گل پنیرک و کتیرا به صورت ضماد به مدت 20 دقیقه یا شستن سر با لعاب گل خطمی به تنهایی نرم کننده مو می باشد. (عطارنژاد)
• دم کرده ی ریشه آن تب بر است. (عطارنژاد)
• در داروی تقویتی موی سر همراه مورد، گل خطمی، برگ کنجد، نخود و زرده تخم مرغ بصورت ضماد می تواند مصرف شود. (عطارنژاد)
• ته زن گل خطمی، پنیرک، برگ مورد، سیاهدانه و پوست خلال نارنج جهت بواسیر و خارش های مقعد نافع است (عطارنژاد)
• لعاب پنیرک و خطمی اگر صبح ناشتا مصرف شود در درمان زخم های روده ای تأثیر خوبی دارد. (هوشنگی)

دارچین
• ترکیب دارچین و زنجبیل و غرغره آن مانع سکسکه. (عطارنژاد)
• ترکیب دارچین، زنجبیل، هل و قولنجان جهت جلوگیری از تکرر ادرار. (عطارنژاد)
• از جمله ترکیبات ادویه خورشتی. (عطارنژاد)
• جوشانده دارچین کاهنده چربی و قند خون می باشد. (عطارنژاد)
• دارچین جهت درد فتق روده (نصف قاشق چایخوری در روز ) (میرقهاری)
• ترکیب دارچین و مصطکی برای سکسکه. (میرقهاری)
• مالیدن و آشامیدن روغن دارچین معالج لقوه و لرزه و زکام و کاهنده رطوبات معده است. (عطارنژاد)
• ترکیب موم، دارچین، روغن زیتون، زرده تخم مرغ، جهت ورم زهدان و با زیره سیاه علاج بواسیر و فرزجه آن مدر حیض می باشد. (عطارنژاد)
• جوشانده یک بند انگشت دارچین قلم در یک استکان آب قبل از هر وعده غذا رافع غلظت خون سوداوی و مقوی روح حیوانی و اعصاب است. (هوشنگی)
• در رماتیسم ها و برخی ریزش موهای بلغمی، گرفتگی ها و امراض سرد کبد ترکیب زنجبیل، دارچین و میخک بعلت ایجاد خاصیت تریاقیت، ترقیق و تلطیف نافع است. (هوشنگی)
• مالیدن روغن آن به اندام تناسلی ملذذ جماع است. (هوشنگی)
• ترکیب دارچین، قولنجان و سورنجان لطیف کننده اخلاط، کاهنده بلاغم و رافع تب بلغمی است. (مهاجر)
• دارچین خوشبوکننده دهان است و بیماری دیابت سرد را کاهش می دهد. (تاجبخش)
• ضماد گلاب و دارچین جهت سیاتیک و واریس و جهت رفع بدبوئی رحم و رفع رطوبات آن نافع است. (تاجبخش)
• دارچین نگه دارنده ی نغوظ و مانع سرعت انزال است در 6 ماه اول سال بایستی با احتیاط مصرف شود و در شش ماهه دوم سال برای کاهش رطوبات بدن نافع است. (تاجبخش)

خارخاسک
• ترکیب نقوع خارخاسک، نخود، دارچین جهت تقویت قوای جنسی مفید است. (عطارنژاد)
• در درمان برخی انواع بواسیر، خونریزی روده و زخمهای روده بصورت دمکرده مفید است. (میرقهاری).
• در رفع مشکلات کلیه 50 گرم خارخاسک را در 5 لیوان آب جوشانده تا یک لیوان بماند سپس آن را سه بخش نموده و سه بار در روز میل نمایند، این دارو عفونت را زایل برای التیام فیستول مجرب است. (میرقهاری)
• جهت از بین بردن سنگ مثانه سه روز صبح 100 گرم خارخاسک را با 10 لیوان آب جوشانده تا یک لیوان بماند و سپس میل شود. (میرقهاری)
• جهت عفونت و سدّه کلیه که همراه با تب باشد جوشانده، خارخاسک مفید است روزی 3 استکان. (میرقهاری).
• می توان از عصاره غلیظ خارخاسک کرمی تهیه نمود که برای زیبائی و شادابی پوست نافع است. (هوشنگی)
• مقداری خارخاسک را سه بار در شیر جوشانیده تا شیر کاملاً جذب شود سپس با نخود و ترنجبین مخلوط شود و هر بار یک قاشق چایخوری از آن به همراه یک قاشق غذاخوری عسل داخل لیوان آب ریخته و میل شود این دارو مبهی است و جهت رشد بیضه ها نیز مفید است. (تاجبخش)

خارشتر
• شستشودهنده مجاری ادراری و دافع سنگ کلیه (عطارنژاد)
• جوشانده ترکیب خارشتر، بومادران، بابونه، مازو اگر بصورت آبزن استفاده شود برای رفع هموروئید نافع است. (ضیائی)
• مالیدن خاکستر خارشتر برای هموروئید نافع است. (ضیائی)
• در ترکیب داروهای مدر و دافع سنگ کلیه همراه با کاکل ذرت و دم گیلاس و خارخاسک بکار می رود. (ضیائی)
• ترنجبین تقلبی نیز وجود دارد و نحوه تهیه آن اینگونه است که ابتدا شربتی غلیظ تهیه کرده سپس با جارو بر روی بوته های خارشتر می پاشند، پس از منعقد شدن و متبلور شدن قطرات شربت ها آنها را جمع آوری نموده این ترنجبین تمیز و شفاف و درشت است. (هوشنگی)
• خارشتر می تواند یکی از داروهای مؤثر در سرطان خون باشد. (میرقهاری)
• مصرف خارشتر جهت تسویه خون و رفع انواع لک و جوش و کورک مفید است. (میرقهاری)

زردچوبه
• مخلوط آب دهان با زردچوبه و مالیدن آن بر روی زگیل و میخچه باعث تحلیل آنها می شود. (عطارنژاد)
• همراه زرده تخم مرغ برای شکسته بندی بصورت ضماد استفاده می شود. (عطارنژاد)
• ضدسرطان (رضائیان)
• قابض دم، جهت بند آوردن خون محل فصد، آن را در کیسه کرباسی ریخته، بر روی زخم تکان بدهند جای زخم باقی نمی ماند و بهبود می یابد. (تاجبخش)
• بعلت محلل بودن ورم پوست را التیام می دهد و می توان برای از بین بردن جای بادکش به صورت مالشی بر روی موضع استفاده نمود. (تاجبخش)
• در قدیم الأیام ترکیب زردچوبه و گچ برای گچ گرفتن شکستگی استفاده می شده است. (تاجبخش)
• مصرف خوراکی آن در رفع گرفتگی کبد سرد اثرات خوبی دارد. (تاجبخش)
• برای جلوگیری از اسهالی پودر زردچوبه بصورت دمکرده و یا با ماست مصرف شود. (مهاجر)
• زردچوبه صفراآور است و برای رماتیسم نافع است. (مهاجر)
• زردچوبه رقیق کننده خون و بازکننده گرفتگی هاست. (هوشنگی)
• برای باز شدن کیسه صفرا و رفع انسداد آن زردچوبه نافع است. (میرقهاری)
• در بیماری که جلو سر اطفال متورم می شود، ضماد زردچوبه با روغن بادام تلخ این ورم را تحلیل می دهد. (میرقهاری، سید کمال)

خرفه
• ترکیب تخم خرفه، بذر خشخاش، گشنیز، کنجد بصورت بو داده به وزن 2 مثقال همراه با شکر جهت خون سازی نافع است. (عطارنژاد)
• در ترکیب مشهور چهارشیر خنک (تخم کاهو، تخم کاسنی، تخم خیارین، تخم گشنیز، تخم خرفه) کاربرد دارد. (عطارنژاد)
• در ترکیب هفت تخم قناری جهت تقویت صدای قناری و تقویت در قوه مولده. (عطارنژاد)
• بو داده تخم خرفه جهت جلوگیری از خونریزی زیاد زنانگی نافع است. (عطارنژاد)
• در یرقان مصرف تخم خرفه به همراه عرق بید و کاسنی مفید است. (میرقهاری)
• قند خون محرورالمزاج را کاهش می دهد. (تاجبخش)
• تخم خرفه به همراه قدومه شیرازی برطرف کننده خشکی دهان است. (تاجبخش)
• تهیه و مصرف کوکوی تره و خرفه تازه جهت بواسیر نافع است. (تاجبخش)
• ضماد برگ خرفه با یک روغن سرد مانند روغن بنفشه جهت سوختگی پوست بر اثر عوامل خارجی نافع است. (تاجبخش)
• ضماد خرفه به شکم و پاها جهت کاهش تب نافع است. (تاجبخش)
• ضماد برگ آن به ناحیه تناسلی در کاهش احتلام نافع است. (مهاجر)

خاکشی
• یک قاشق غذاخوری خاکشی به همراه یک قاشق مرباخوری شکرسرخ خونساز و مقوی است. (عطارنژاد)
• خاکشی جهت رفع گرمازدگی با آب سرد مفید است. (عطارنژاد)
• در ترکیب ادویه کبد به همراه با قدومه شیرازی، بارهنگ، پودر اسپرزه جهت رفع خارش و مشکلات کبدی نافع است. (عطارنژاد)
• خاکشی با آب سرد، قابض و با آب گرم، ملین است. (عطارنژاد)
• در تصفیه خون و کبد و دفع سودا نافع است. (تاجبخش)
• جهت رفع درد گوش بخور مقداری از آن (نوع تلخ آن) نافع است و آشامیدن آن مدر قوی است. (تاجبخش)
• خاکشی و فلوس جهت واری کوسال نافع است. (تاجبخش)
• مصرف خاکشی همراه با آب گرم برای رفع تُخَمه مفید است. (تاجبخش)
• دود آن در رفع عفونات رحم مؤثر است. (رضائیان)
• بعلت خاصیت مقوی که برای معده دارد اگر قبل از مصرف سورنجان یا حب رازی از دمکرده ی خاکشی و بارهنگ استفاده شود اذیت سورنجان به معده را به حداقل می رساند. (هوشنگی)
• در خونریزی های درونی از جمله معده مصرف خاکشی با آب سرد نافع است. (هوشنگی)
• از رشد برخی باکتری ها و میکروب ها در معده و روده ها جلوگیری می کند. (هوشنگی)
• دود دادن آن به موضع بواسیر چرکی و خونی نافع است در ابتدا باعث باز شدن خون و خارج شدن مقداری چرک و خون می شود و بعد از مدت زمانی بهبودی حاصل می شود. (هوشنگی).
• ضماد پودر کرده ی آن با شیر بر روی سینوس ها باعث خارج شدن چرکهای سینوس ها می شود. البته در بعضی ممکن است احداث سوزش نماید. (هوشنگی)
• در مورد تب و هیضه کودکان اگر 5 حبه قند را کمی حرارت داده و با دو قاشق چایخوری خاکشی و قدری آب به طفل بدهیم طی یک روز رفع عارضه می نماید. (میرقهاری).
• در واریس هائی که مزمن نباشد مصرف روزانه یک قاشق غذاخوری خاکشی با آب گرم بعد از صبحانه می تواند مفید باشد. (میرقهاری)
• جوشانده خاکشی برای تقویت تارهای صوتی مفید است. (میرقهاری)

تاجریزی
• ترکیب تاجریزی و تخم گشنیز و مازو و دود دادن آن در گوش رافع درد و طنین گوش است. (عطارنژاد)
• غرغره به آب جوشانده تاجریزی رافع تورم گلو است. (عطارنژاد)
• در رفع اسهال و وبا به صورت دمکرده روزانه تا 2 مرتبه هر بار یک قاشق مرباخوری در یک لیوان آب دم کرده میل شود. (عطارنژاد)
• در ترکیب با کاکنج، زوفا، کلپوره و تخم شنبلیله رفع احتباس حیض می نماید. (عطارنژاد).
• مخلوط تاجریزی و کشوث را برای رفع بیماری های اعصاب می توان بصورت حقنه استفاده نمود. (میرقهاری)
• عناب، آلو، تمرهندی و تاجریزی برای تصفیه خون منفعت دارند (رضائیان)
• برای رفع جوش های صورت از ترکیب بومادران، بابونه، رازیانه، گل همیشه بهار و خطمی بصورت بخور می توان استفاده نمود. (رضائیان)
• مصرف تاجریزی در کنترل خونریزی لثه و خونریزی بانوان و دموی مزاجان مفید است. (تاجبخش)
• دمکرده تاجریزی برای دردهای رماتیسمی نافع است. (کربلائی)
• جوشانده یک قاشق غذاخوری تاجریزی و آویشن و کمی نمک در یک لیوان آب و استعمال آن بصورت دهانشویه در رفع پیوره و چرک لثه نافع است. (هوشنگی)

بومادران
• جهت رفع زخم به صورت پودر و یا ترکیب آن با عسل بر روی زخم پاشیدن و مالیدن نافع است. (عطارنژاد)
• دمکرده یا عرق آن رافع خونریزی های زنانگی است. (عطارنژاد)
• دمکرده ی آن جهت اکثر امراض سرد معده و التهابات معده و روده نافع است. (عطارنژاد)
• دمکرده ی آن بصورت ته زن و خوراکی برای هموروئید نافع است. (کربلائی)
• دمکرده ی بومادران و مریم گلی دردهای معده را تسکین می دهد و مصرف بومادران به تنهائی برای هموروئید خونی نافع است. (میرقهاری)
• با روغن بادام شیرین جهت برطرف نمودن صدای گوش نافع است. (مهاجر)
• بومادران به همراه بابونه برطرف کننده التهابات معده و روده است و دماغ را از اخلاط ناصالح بخصوص بلغم و سودا پاک سازی می کند و مقوی اعصاب است. (هوشنگی)
• ترکیب (خارشتر، بومادران، بابونه، مازو) در شوک عصبی که ممکن است باعث ورم ماهیچه مقعد شود بصورت ته زن مفید است. (ضیائی)
• بخور ترکیب بابونه، بومادران و همیشه بهار جهت از بین بردن جوش صورت و ضدعفونی کننده و تحلیل خلط فاسد زیر پوست می تواند مفید باشد. (ضیائی)
• پاشیدن پودر بومادران بر روی پا یا داخل کفش بعلت خاصیت قبضی که دارد باعث کم کردن عرق و رفع بد بوئی پا می شود. (ضیائی)
• ترکیب بومادران، بسفایج، عناب، بابونه بصورت خوراکی جهت از بین بردن بواسیر مفید است. (ضیائی)
• ترکیب کیالک و بومادران جهت باز کردن عروق قلب سرد و تقویت قلب سرد می تواند در 12 ساعت یکبار مصرف شود.
• ترکیب بومادران، آویشن، شلغم، عسل و هواچوبه برای ترمیم زخم ها و بریدگی ها نافع است. (تاجبخش)

انیسون
• همراه رازیانه افزایش دهنده شیر مادر به صورت دمکرده ی روزی یک قاشق مرباخوری. (عطارنژاد)
• ترکیب انیسون، رازیانه، تخم هویج و سیاه دانه برای رفع غدد درون سینه نافع است. (عطارنژاد)
• ترکیب انیسون، زنیان، گلپر رافع انگل روده می باشند. (عطارنژاد)
• انیسون به همراه چهار زیره جهت نفخ معده و ترشی آن نافع است. (عطارنژاد)
• بخور آن همراه با اسفند جهت هوای وبائی کاربرد دارد. (تاجبخش)
• پاشیدن پودر انیسون در دهان برای تقویت لثه و دندان و رفع بدبوئی دهان نافع است. (تاجبخش)
• خوردن انیسون و گلقند عسلی، صبح ناشتا برای مبتلایان به ام. اس مفید است. (میرقهاری)

اسپرزه
• ترکیب بارهنگ، خاکشی، قدومه و اسپرزه برای تقویت کبد گرم البته اسپرزه را می بایست پودر کرده و هسته آن را جدا نمود و یا نکوبیده و حتماً با آب استعمال نمود. (عطارنژاد)
• ضماد لعاب آن در حمام باعث نرمی و رفع موخوره می باشد. (عطارنژاد)
• مصرف یک قاشق مرباخوری از دانه اسپرزه همراه با آب گرم مشکل گُر گرفتگی زنان یائسه را برطرف می نماید. (عطارنژاد)
• در افرادی که شیمی درمانی می شوند اسپرزه نباید مصرف شود زیرا ضعیف کننده سیستم ایمنی بدن است. (کربلائی)

گاوزبان
• دمکرده ی گاوزبان و سنل الطیب و لیمو عمانی از ترکیبات مشهور جهت تقویت اعصاب و قلب است. (عطارنژاد)
• گاوزبان در ترکیب داروهای منضج سودا کاربرد دارد. (عطارنژاد)
• دمکرده ی مریم نخودی، میوه نسترن و گاوزبان به مقدار برابر برای ورم کلیه مفید می باشد. (هوشنگی)

رازیانه
• ترکیب چهار زیره (زیره سبز، زیره سیاه، رازیانه، زنیان) پودر شده آن همراه با شکر و تناول نمودن آن به اندازه یک قاشق چایخوری بعد از غذا تقویت کننده معده و رفع ترشی آن است. (عطارنژاد)
• در ترکیب رفع دردهای قائدگی (رازیانه، تخم ترب، زیره، تخم شنبلیله، تخم شوید) همگی به مقدار مساوی روزی یک تا دو مرتبه هر بار یک قاشق مرباخوری دمکرده و میل شود. (عطارنژاد)
• در ترکیب سفوف معده همراه با زنیان، تخم کرفس، زیره سبز، زیره سیاه، تخم گشنیز، تخم شوید، تخم جعفری (همگی برابر)، نرم سائیده با دو برابر شکر مخلوط شود. (عطارنژاد)
• در ترکیب سوسه (رازیانه، زنیان، زیره سبز و سیاه، بهمن پیچ، تخم کرفس، تخم شوید، ناخنک و سیاهدانه) را نیمکوب نموده دم کرده و به اطفال زیر 5 ماه روزی 3 قطره داده شود. (عطارنژاد)

بنفشه
• ترکیب بنفشه، پرسیاوشان، شکر تیغال، گل پنیرک و ریشه شیرین بیان جهت سیاه سرفه مؤثر است. (عطارنژاد)
• ضماد روغن بر پیشانی و شقیقه ها و قطور آن در بینی خواب آور است. (عطارنژاد)
• ترکیب گل بنفشه، تخم گشنیز و کندش از معطسات است. (عطارنژاد)
• روغن آن باعث تقویت ناخن ها و پوست اطراف آنها می شود. (هوشنگی)

به
• یکی از اجزای تشکیل دهنده ترکیب چهار تخمه است که برای بهبود سرفه و خشونت سینه بکار می رود. (عطارنژاد)
• اگر به دانه 5 ساعت در آب خیسانده شود پس ژل آن استخراج شود برای تقویت و حالت دادن به موها مفید است. (عطارنژاد)
• مربای به کاهنده تهوع دوران بارداری است. (عطارنژاد)
• دمکرده ی میوه به رنگ چای شده و خوش طعم و معطر و مفرح است. (ضیائی)
• پودر سوزانده ی شاخه های جوان آن بعنوان سرمه چشم جهت تقویت بینائی مفید است. (میر قهاری)
• رب به در رفع بیماری های عفونی زنان و خونریزی های غیر طبیعی و تقویت بدن مفید است. (میرقهاری)
• دمکرده ی به جهت درد سینه و ریه نافع است. (مهاجر)
• از آب به و لیمو ترش می توان شربتی مفرح و خوش طعم ساخت. (هوشنگی)

آویشن
• در ترکیب ادویه ترشی همراه با گلپر و سیاهدانه و زنیان جهت رفع ضررهای ترشی بکار می رود. (عطارنژاد)
• در ترکیب داروی نفخ معده همراه با چهار زیره و مرزنجوش به صورت پودر با نبات به مقدار یک قاشق چایخوری و یا یک قاشق مرباخوری در یک لیوان آب دم نموده و روزانه یکبار میل شود. (عطارنژاد)
• برای تقویت معده سرد ترکیب عرق گاوزبان، بادرنجبویه، شیرین بیان و آویشن بطور مساوی 3 تا 4 قاشق غذاخوری قبل از غذا میل شود. (عطارنژاد)
• جوشانده عناب و آویشن رقیق کننده خون است. (عطارنژاد)
• در ترکیب داروی سینوزیت و حساسیت چای کوهی، اسطوخودوس، مرزنجوش و آویشن به صورت دمکرده روزی 2 بار مصرف شود. (عطارنژاد)
• در ناراحتی مفاصل مفید واقع می شود اما مصرف زیاد آن باعث بیماری پوستی درگرم مزاجان می شود. (ابراهیمی)
• مالیدن روغن آن به ماهیچه ها رطوبات آنها را از بین می برد. (ابراهیمی)
• آویشن جهت تشنج عصبی، سرفه مزمن و از بین بردن برخی قارچ ها و انگل ها مفید است. (مهاجر)
• غرغره دمکرده ی آویشن جهت رفع عفونات لثه ها و لوزه مؤثر و قطور روغن آن در بینی جهت سینوزیت مفید است. (هوشنگی)

زیره
• دمکرده ی یک قاشق مرباخوری از آن، تا 2 بار در روز لاغر کننده است. (عطارنژاد)
• دمکرده ی زیره خون ساز است. (هوشنگی)
• زیره یکی از اجزای ترکیب شیر افزا (زیره، رازیانه، زنیان، بادیان، سیاهدانه، تخم کرفس و تخم شوید) می باشد (عطارنژاد)
• کمی زیره بر روی غذا برای جلوگیری از نفخ و ریاح معده نافع است. (عطارنژاد)

زیره سیاه
• کوبیده دو مثقال زیره سیاه و بابونه و خمیر نمودن آن با زرده تخم مرغ و به زانو بستن آن در جهت درد زانو نافع است. (عطارنژاد)
• در ترکیب ته زن بواسیر همراه برگ مورد، تخم گشنیز، سیاهدانه، جفت بلوط، پوست انار و مازو بکار می رود. (عطارنژاد)
• کوبیده زیره سیاه با سفیده تخم مرغ و استعمال آن بصورت ماسک صورت در تقویت پوست صورت نافع است. (میر قهاری)

گشنیز
• ضماد آن برای ورم و سوء مزاج گرم و کاهش حرارت کف پا نافع است. (ابراهیمی)
• بخور گشنیز تازه بازکننده عروق مغز و سینوس ها و رفع عفونت آنهاست و بطور کلی برای دردها و گرفتگی های بارد دماغی مفید است. (هوشنگی)
• ترکیب شکر تیغال و تخم گشنیز جهت دفع سموم بدن و کاهش فشار خون مجرب است و از تجربیات مرحوم دکتر احمدیه است. (عطارنژاد)
• از اجزای تشکیل دهنده ترکیب مشهور چهارشیر خنک (تخم خیارین، تخم کاهو، تخم خرفه، تخم کاسنی، تخم گشنیز) می باشد که برای رفع خارش جلدی و ناراحتیهای صفراوی می توان استفاده نمود. (عطارنژاد)
• در ترکیب اطریفل گشنیزی همراه ترکیبات اصلی اطریفل که شامل، سه هلیله، بلیله، آمله می باشد بکار می رود. (عطارنژاد)
• مخلوط پوست هلیله زرد و تخم گشنیز حل شده در کمی آب غوره برای باز کردن گرفتگی های مجاری کیسه صفرا و از بین بردن سنگ کیسه صفرا مؤثر است. (عطارنژاد)
• بخار گشنیز تازه برای کاهش آلزایمر مؤثر است. (عطارنژاد)

زرشک
• برای اکثر بیماری های دموی و صفراوی و برای تصفیه خون و کبد گرم و از بین بردن جوش های صورت در اثر غلظت و کثیفی خون می تواند مفید باشد. (تاجبخش)
• برای تسریع در بهبودی یرقان به مدت یک هفته هر روز سه لیوان آب زرشک نوشیده شود. (ضیائی)
• آب زرشک برای کنترل چربی و فشار خون بالا مفید است. (ضیائی)
• دمکرده ی پوست ریشه زرشک دافع انگلها و ضد عفونی کننده روده هاست. (ضیائی)
• آبزن جوشانده زرشک و ریشه ی آن جهت هموروئید و ترشحات سوداوی و بلغمی واژن مفید است. (تاجبخش)

پونه
• دمکرده ی خوراکی پونه جهت رفع عفونت زنانگی و کاهش علائمی سرماخوردگی نافع است. (عطارنژاد)
• در دمکرده ی رفع عفونت زنان پونه همراه به گل بنفشه، پنیرک، پُلک و آویشن بکار می رود. (مهاجر)
• دمکرده ی پونه و آویشن جهت دردهای پریودی نافع است. (مهاجر)
• دمکرده ی شاهی و پونه برای تقطیرالبول نافع است. (میرقهاری)
• دمکرده ی پونه جهت کاهش تمایلات جنسی مردان نافع است. (میرقهاری)
• فرزجه برگ پونه دافع بادهای رحم است. (میر قهاری، سید کمال)
• مصرف دمکرده ی یا عرق پونه جهت رفع عفونت ریه نافع است. (رضائیان)
• فرزجه برگ پونه دافع بادهای رحم است. (میر قهاری، سید کمال)
• مصرف دمکرده یا عرق پونه جهت رفع عفونت ریه نافع است. (رضائیان)
• پونه دارای کلیسم زیادی است از این رو مصرف خشک آن با ماست به جلوگیری از پوکی استخوان کمک می کند. (رضائیان)
• جهت باز شدن دمل ها ابتدا چای و پونه را با هم دم نموده سپس به آن دانه برزک اضافه نموده و بر روی دمل قرار می دهیم. (کربلائی).
• در رفع سودا و بلغم و رفع سردی از بدن بصورت دمکرده خوراکی و جهت اخراج سودا و بلغم رحم بصورت آبزن می توان مصرف نمود. (تاجبخش)
• جوشانده پونه و حنا و ریختن آن در نواحی زیست حیوانات موذی باعث گریختن حشرات موذی از قبیل سوسک و پشه و… می شود. (تاجبخش)

حنا
• ضماد حنا بر روی پوست مقوی آن در برابر حساسیتها است. (عطارنژاد)
• اگر حنا با قهوه، بابونه و روناس بر روی موها ضماد شود رنگ مو را قرمز تا زرد روشن تغییر می دهد. (عطارنژاد)
• ضماد ترکیب مازو، جفت بلوط، هسته خرما، هسته تمبر هندی و حنا بر مهبل آن را تنگ و از عفونات رحم جلوگیری کرده و مانع افتادگی رحم می شود (عطارنژاد)
• ضماد حنا ضد قارچ و ضدعفونی کننده دست و پا و جهت بهبود زخم سر بدون خارش نافع است. (میرقهاری)
• ضماد حنا با آب صابون و سماق و وسمه بر موی آن را سیاه می گرداند. (میرقهاری)
• ضماد مخلوط حنا با پودر صابون و بستن آن به زانو به مدت نیم ساعت باعث تسکین درد آن می شود. (میر قهاری)
• ضماد حنا به فرج زنان به مدت 2 ساعت باعث جلوگیری از ترشحات غیرطبیعی رحم است. (میر قهاری)
• مخلوط حنا و برگ چغندر و صفرای گاو و ضماد آن بر روی ترک های عفونی پوست به سرعت باعث بهبودی می شود. (کربلائی)
• ترکیب گل سرشوی، حنا، سدر و کمی جوش شیرین برای رفع شوره نافع است. (مهاجر)
• ترکیب حنا با آب جوشانده همیشه بهار و ضماد آن برای از بین بردن قارچهای پوستی نافع است. (هوشنگی)
• ترکیب پودر برگ سنا، حنا، شاطره و کمی سرکه و ضماد آن جهت رفع زخمهای کهنه و از بین بردن جرب و برخی خارشهای پوستی و پسوریازیس نافع است. (هوشنگی)
• ضماد حنا و نوره برای تقویت قوای جنسی مرد و زن نافع است. (تاجبخش)
• ضماد حنا و پودر مازو جهت ترک پا و پسوزیازیس بسیار مفید است. (تاجبخش)
• ضماد آنغوزه، حنا و سرکه جهت از بین بردن قارچهای پوستی و خار پاشنه پا نافع است. (ضیائی)
• حنا در اثر حرارت بی رنگ می شود. (عطارنژاد)

ذرت
• ترکیب پر سیاوش، کاکل ذرت، انار سیاه و گل پنیرک جهت سیاه سرفه نافع است. (عطارنژاد)
• آشامیدن دمکرده ی کاکل ذرت با یک حب باریجه جهت باریک آمدن ادرار نافع است. (کربلائی).
• کوبیده ذرت و مخلوط آن با عسل ضد اسهال قوی است. (تاجبخش)
• کاکل ذرت شستشودهنده کلیه و مجاری ادراری است. (تاجبخش)
• دود دادن کاکل ذرت ضدعفونی کننده است و از بین برنده قارچ کاندیدا است. (ضیائی)
• در پایین آوردن اسیداوریک و کاهش درد نقرس مفید است (رضائیان)

زنجبیل
• جوشانده زنجبیل و دارچین و غرغره با آب آن مانع سکسکه است. (عطارنژاد)
• مصرف زنجبیل ضدتهوع خوبی است. (عطارنژاد)
• مصرف روزی یک تا دو کپسول از آن در بهبود حساسیت فصلی مؤثر است. (کربلائی)
• تعلیق یک عدد زنجبیل خشک بر گردن اطفال در اولین بهار عمر مانع بروز حساسیت در طول زندگی می شود. (عطارنژاد)
• ترکیب دارچین، جوز و هل جهت تقویت قوه ماسکه مثانه و جلوگیری از سلسل البول نافع است. (ابراهیمی)
• یک قاشق چایخوری از پودر زنجبیل به همراه نصف لیوان شیره انگور برای قطع درد ناشی از سنگ کلیه نافع است. (میرقهاری)
• رقیق کننده خون است از این رو از مصرف همزمان آن با داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین و هپارین باید پرهیز نمود. (هوشنگی)

غوره
• استفاده شربت آبغوره جهت زونا مفید است. (میر قهاری)
• مصرف آبغوره بهبوددهنده درد مفاصل در طبایع گرم است. (میرقهاری)
• خیساندن پوست هلیله زرد و تخم گشنیز در آبغوره به مدت 10 ساعت و میل نمودن آن شکننده سنگ صفرا است. (عطارنژاد)
• در ورم حلق و رفع ضرر خوردن زیاد سیاهدانه مفید است. (تاجبخش)
• شستشوی رحم با آبغوره جمع کننده و رافع ترشحات آن است (تاجبخش)
• مصرف آبغوره و یا رب آن جلوگیری کننده از سقط جنین است. (میرقهاری)

انگور
• آب انگور انرژی زا فوری می باشد. (کربلایی)
• انگور خونساز است و یک تصفیه کننده عالی خون است ( هوشنگی)

مویز
• مصرف مویز برای تقویت حافظه مفید است، دفع بلغم می نماید و معده را تقویت کرده و دارای غذائیت بالایی است. (تاجبخش)
• مخلوط افتیمون و مویز جهت دفع سودا پس از مصرف منضج مفید است. (عطارنژاد)
• مویز برای سوداوی مزاجان که بدنی ضعیف دارند و از کم خونی رنج می برند نافع است که باید مویز را هسته بیرون کرده مصرف کنند (هوشنگی)

سرکه
• مخلوط سرکه، کف دریا و باریجه جهت بر طرف نمودن جوشهای صورت مفید است. (عطارنژاد)
• دمکرده مورد و شلتوک برنج و سرکه جهت تقویت موی سر نافع است. (عطارنژاد)
• باید با کمی آب مصرف شود تا مضرت آن به معده کم شود (ابراهیمی)
• ترکیب وشا با سرکه و ضماد آن بر روی طحال ورم آن را از بین می برد (ابراهیمی)
• شستن لثه با سرکه مانع عفونت آن است (کربلائی)
• سرکه بازکننده گرفتگی های طحال و کبد است و در سوداوی ها منع مصرف دارد. (هوشنگی)
• مالیدن بوره و سرکه بر روی ورمهای سرد و غدد زیرپوستی موجب تحلیل آنها می شود. (هوشنگی)
• مخلوط خمیر مانند سرکه و وشا جهت تحلیل توده های بلغمی سفت و غدد زیر پوستی و همچنین دردهای مفصلی ناشی از رطوبت یا تحجر المفاصل مفید است. (هوشنگی)
• زاج محلول در سرکه و مالیدن آن با پنبه بر روی جوش صورت جهت از بین بردن آن ها مفید است (میرقهاری)
• مصرف نقوع 15 عدد انجیر در سرکه جهت تحلیل ورم طحال مفید است. (ضیائی)

اسفند
• خوردن 7 دانه اسفند و یا به اندازه 2 ماش از عصاره آن مقوی باه است. (عطارنژاد)
• خوردن 20 دانه از آن برای باز شدن قائدگی مفید است. (عطارنژاد)
• بخور اسفند مبطل سحر است. (عطارنژاد)
• اسفند باید با آب سرد شسته شود و سپس میل شود. (ابراهیمی)
• اسفند اگر با آب گرم و سرد تدبیر شود جهت انگل، صرع و فلج و تجمع بلاغم در مغز و سایر امراض سرد دماغ نافع است و گرم کننده مغز و مقوی حافظه و برای عرق النساء قولنج و یرقان مؤثر می باشد. (تاجبخش)
• شستن بدن با آب جوشانده اسفند برای MS و استرخا نافع است و ضماد پودر اسفند همراه با تخم شوید و روغن کنجد و قرار دادن آن بر روی ناف جهت درد قولنج نافع است. (تاجبخش)
• مصرف نصف قاشق چایخوری از آن در روز جهت انزال زودرس در اثر سردی مزاج و همچنین برای درد کمر و پا مفید است. (رضائیان)
• بخور اسفند ضدعفونی کننده هوا و مهبل است. (هوشنگی)

انجبار
• ترکیب ریشه انجبار، گاوزبان، پوست نارج، چهار زیره، کاکوتی و نعناع جهت کلیت اسهالی مفید است (عطارنژاد)
• ترکیب چای سبز و پوست پسته و خلال نارنج و زیره سبز و سیاه جهت اسهال نافع است. (تاجبخش)
• جوشانده ریشه انجبار قطع کننده خونریزی بواسیر است. (میرقهاری)
منبع مقاله :
کمالی نژاد، محمد، (1390)؛ برگ کهن، تهران: چوگان، چاپ اول