وَ ألبِسْنِی زِینَهَ المُتّقینَ فی… تَرکِ التَّعیِیر. [۱]
در جلسات گذشته بیان شد که سرزنش کردن دیگران به خاطر لغزش‌ها و عیب‌های خَلقی یا خُلقی او گناهی بزرگ است که نه تنها در آخرت؛ بلکه در زندگی دنیوی انسان نیز آثار ناگواری دارد. از این رو، اهل تقوا از این خصلت زشت به شدت پرهیز می‌کنند.
سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که اگر نباید دیگران را سرزنش کرد، پس نوع برخورد انسان با افراد گنهکار باید چگونه باشد؟ شیوه برخورد صحیح با آنها چیست؟
در خطبه ۱۴۰ نهج البلاغه از امیر مؤمنان (علیه السّلام) چنین نقل شده است:
إنّما یَنبَغی لِأهلِ العِصمَهِ و المَصنوعِ إلَیهِم فی السلامَهِ أن یَرحَمُوا أهلَ الذُّنوبِ و المَعصیَهِ. [۲]
شایسته است که افراد پاکدامن و بهره‌مند از سلامت، با گنهکاران و اهل معصیت، مهربان باشند.
چند نکته در این خطبه در پاسخ به سؤال فوق قابل توجه است:
یک) اگر خداوند به اهل عصمت توفیق داده که گناه نکنند و از سلامتی معنوی برخوردار باشند، اهل معصیت با گناه کردن خود را بیمار می‌کنند و این نشان می‌دهد که گناه و معصیت، بیماری و درد است، چه اینکه در روایت دیگری از آن حضرت چنین نقل شده است:
الذُّنوبُ الدّاءُ، و الدَّواءُ الاستغِفارُ. [۳]
گناهان دردند و دارو [ى آنها] استغفار است.
همچنین در روایت دیگری از امام زین العابدین (علیه السّلام) آمده است:
عَجِبتُ لِمَن یَحتَمی عنِ الطَّعامِ لِمَضَرَّتِهِ و لا یَحتَمِی مِنَ الذنبِ لِمَعَرَّتِهِ! [۴]
در شگفتم از کسى که از خوردن غذایى که برایش ضرر دارد پرهیز مى‌کند، اما از گناه، که مایه ننگ و رسوایى است پرهیز نمى‌کند!
پس، هر گناه، میکروبی است که جان انسان را بیمار می‌کند و مایه ننگ و رسوایی او می‌شود.
دو) همان طور که باید با کسی که بیماری جسمانی دارد با مهربانی برخورد کرد، با گنهکاری که دچار بیماری معنوی است، نیز باید با مهربانی و لطافت برخورد کرد نه اینکه او را سرزنش و ملامت کنیم. از این رو، از حضرت عیسی (علیه السّلام) چنین نقل شده است که فرمود:
إنّما النّاسُ رجُلانِ: مُبتلىً و مُعافىً، فارحَموا المُبتلى، و احمَدوا اللَّهَ علَى العافِیَهِ.[۵]
مردم در حقیقت دو دسته‌اند: بلازده و گرفتار یا بى‌بلا و آسوده از گرفتاری. پس به بلازده رحم کنید و بر عافیت، خدا را سپاس گویید.
بنا بر این، ادب اسلامی اقتضا می‌کند که با بیمار روحی نیز مانند بیمار جسمی رفتار شود تا بیماری او علاج شود، چرا که با خشونت، اصلاح نمی‌شود.
منبع : پایگاه آیت الله ری شهری
[۱] الصحیفه السجّادیّه: الدعاء ۲۰.
[۲] نهج‌البلاغه: الخطبه ۱۴۰.
[۳] غرر الحکم، تمیمی آمدی، ح۱۸۹۰.
[۴] بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج۷۸، ص۱۵۹، ح۱۰.
[۵] تحف العقول، ابن شعبه حرانی، ص۵۰۲.
