نکات اخلاقی از حضرت آیهاللّه مشکینی قدس‌سره

بسم‌اللّه‌الرحمن الرحیم

‌برای دست‌یابی به قله‌های رفیع موفقیت علمی و عملی، نباید کسالت و ضعف و سستی از خود نشان داد، بلکه تا آخرین درجه‌ای که انسان می‌تواند، به آن برسد، باید با جدیت آن را دنبال کند و در این بعد، قناعت نکند. یکی از علمای بزرگ مشهد محضر آیهاللّه‌العظمی بروجردی قدس‌سره رسید با این که آقای بروجردی از لحاظ جسمانی ضعیف و ناتوان شده بود، خطاب به آن عالم مشهدی فرمود: »از وقتی که در بروجرد از منزل به مدرسه می‌رفتم و کتاب امثله می‌‌خواندم تاکنون که اواخر عمر من است، همان روحیه جدیت و پشتکار درس خواندن در من وجود دارد«
چنانچه حضرت امیر علیه‌السلام فرمودند: صبروا ایاما قصیره اعقبتهم راحه طویله.

مقام رضا:

در روایت دارد که »اعلم الناس ارضا هم بالله« عالم‌ترین مردم، راضی‌ترین آنها به تقدیر پروردگار است. پس معلوم می‌شود که وارد شدن به مرحله رضا، کسب علم نیز هست؛ مثلا اگر دیدید رفیق‌تان در استعداد، قیافه، فرزند، مال و … برتر است و در قلبتان نسبت به وضع خودتان ناراضی بودید، در واقع به صنع پروردگار ناراضی هستید. انسان اگر بتواند برابر تقدیرات الهی تسلیم محض باشد، می‌تواند تدریجا به کمال برسد.

توصیه به طلاب: ‌ ‌

شما باید در زندگی با احتیاط رفتار کنید و هیچ گناهی از شما سر نزند. در حوزه باید امام خمینی‌ها، شهید مطهری‌ها و علامه محمد تقی جعفری‌ها پیدا شود، آنها رفتند و برای شما هشداری است که باید امثال این شخصیت‌ها در حوزه، راه انبیا را ادامه دهند. آمدن شما به حوزه علمیه برای این است که تادیب شوید، از خودتان غفلت نکنید و متوجه خودتان باشید. خورد و خوراک و لباس و … گر چه از لوازم زندگی به شمار رفته است و باید داشته باشید، ولی در نظرتان کالعدم گردد. اگر شما در مکتب اسلام و تحت نظر امام باقر و صادق علیهماالسلام کمال پیدا نکنید، پس در این عالم چه کسی می‌تواند کمال پیدا کند؟! ‌ ‌

روش بندگی: ‌
عمدتا مدرسه برای تصفیه و تزکیه روح است، گاهی سجده‌های طولانی انجام دهید و اصرار کنید تا اشک‌تان جاری شود. روایت دارد با اصرارهای فراوان، درهای آسمان باز می‌شود و خداوند می‌فرماید: ملائک ببینید بنده من چه می‌کند.

تحمل سختی:

اگر ما طلبه‌ها شهریه‌مان کم است و وضع زندگی و مسکن و معیشت ما مناسب نیست، اینها هیچ‌کدام دلیل نمی‌شود که از تحصیل، کمال و علم عقب بمانیم و همت‌مان را از دست بدهیم و به دنبال دنیا برویم. من می‌توانم به جد و به نحو حتم بگویم که زندگی فقیرترین طلبه در این دوره، از زندگی مرحوم صاحب جواهر راحت‌تر است، اما با وجود تمام مشکلات و مصائب زندگی، ایشان جواهری نوشت که پس از گذشت سال‌ها هنوز مورد توجه علما است. شما اگر می‌خواهید به جایی برسید، بنا به گفته آیهاللّه بهاءالدینی قدس‌سره باید این سختی‌ها را تحمل کنید.

چند نکته از این معنا

یکی از وظایف مهم انسانی، تفکر است. تفکر، تدبر، نظر و اینها عناوینی است که در روایات زیاد وارد شده است. انسان باید اهل تفکر باشد، تفکر یعنی فکر را به کار انداختن. تدبر نیز در لغت به معنی دنبال کردن است، یعنی مطالبی را که راجع به وضع خودش یا راجع به عالم است، دنبال کند؛ نظر هم به این معنا است. انسانی که تفکر و تدبر در خودش، کارش، حالش و زندگی‌اش نداشته باشد، ناقص است و کان اکثر عباده ابی‌ذر(ره) التفکر؛ تفکر خودش عبادت است. در روایت آمده که تفکر ساعه خیر من عباده سبعین سنه؛ گاهی یک ساعت تفکر، به اندازه هفتاد سال عبادت و یا بیشتر، ارزش دارد. این‌که حضرت علی علیه‌السلام می‌فرماید: ما رایت شیئا الا و قد رایت الله قبله و معه و بعده؛ این تفکر است.

بالاترین صفت انسانی: ‌ ‌

بعضی از اوصاف روحی انسان ملکات نامیده می‌شود، که مشکل پیدا می‌شود و زود هم از بین نمی‌رود، مثل ملکه عدالت در انسان. سال‌ها باید انسان با شیاطین و نفس اماره بجنگد، کشتی بگیرد، زمین بخورد و زمین بزند تا نیروی روحی انسان این قدرت را پیدا کند و قوی بشود تا دیگر در مقابل هوای نفس اسیر نشود؛ به آنجا که رسید، می‌شود ملکه عدالت؛ این همان تقواست ملکه عدالت بالاترین صفت انسان است و تحصیلی هم است نه تدریسی.

تنظیم:امید واضحی آشتیانی