نویسنده:آرزو حقیقیان رودسری

عفونت مجاری ادراری به واسطه باکتری ها ایجاد می شود و البته باکتری می تواند هر بخشی از دستگاه ادراری را آلوده سازد. بروز این نوع عفونت در بین زنان 10 بار بیشتر از مردان است. بیش از نیمی از زنان حداقل یک بار در طول زندگی، عفونت مجاری ادراری را تجربه می کنند. برای درمان این عفونت باید باکتری ها از بین بروند و به این منظور باید مصرف غذاهای اسیدی باز شود، زیرا محیط اسیدی باکتری های مضر را از بین می برد. از مهم ترین علایم این بیماری عبارتند از:
درد یا سوزش به هنگام دفع ادرار
تکرر ادرار
وجود خون در ادرار
درد در قسمت زیر شکم
تب به ویژه در نوزادان و کودکان
از عوامل خطر به وجود آمدن عفونت مجاری ادراری، می توان دیابت، بارداری، باکتری اشریشیاکلی، استفاده از محصولات قوی پاک کننده پوست، استفاده از قرص های ضد بارداری، مصرف زیاد آنتی بیوتیک و انسداد مجاری ادراری به دلیل تومور یا توده بدخیم را نام برد.
برای درمان، از چندین نوع آنتی بیوتیک معمولاً به مدت 10-7روز استفاده می شود که به دستور پزشک معالج صورت می گیرد، ولی درمان های جایگزین هم می توانند به بهبود علایم کمک کنند. مهم ترین توصیه های تغذیه ای که در این رابطه می توان به آنها اشاره نمود، عبارتند از:
در طول روز مایعات زیاد مانند چای و آب بنوشید. از مصرف نوشیدنی های شیرین و آبمیوه های شیرین شده پرهیز کنید. روزانه 8-6 لیوان آب تصفیه شده بنوشید.
عصاره قره قاط و زغال لخته حاوی موادی هستند که به علت محتوای پروآنتوسیانیدین، پیوستن باکتری ها به بافت مثانه را مهار می کنند. نوشیدن آب قره قاط شیرین نشده به طور منظم به کاهش خطر عفونت مجاری ادراری کمک می کند، هر چند نوشیدن این عصاره ها عفونت ادراری را درمان نخواهد کرد و دقت کنید که اگر دارای علایم عفونت ادراری هستید، باید به پزشک مراجعه کنید و آنتی بیوتیک دریافت نمایید.
سعی کنید مصرف آلرژن های غذایی ( مثل لبنیات، گندم ( به دلیل وجود گلوتن که پروتئین موجود در گندم است)،ذرت، نگهدارنده و افزودنی های غذایی را کاهش دهید.
مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان ( مثل میوه ها ( مانند زغال اخته، گیلاس و گوجه فرنگی) و سبزیجات ( مانند کدو حلوایی) را بیشتر مصرف کنید.
مواد غذایی حاوی فیبر ( مثل لوبیا، جو، ریشه سبزیجات مثل سیب زمینی و دانه پسیلیوم) را بیشتر مصرف کنید.
از مصرف زیاد مواد غذایی تصفیه شده ( مانند نان سفید، پاستا و به ویژه شکر) اجتناب کنید.
گوشت قرمز را کمتر استفاده کنید و بیشتر از ماهی های آب سرد، سویا و لوبیاها به عنوان منبع پروتئین مصرف کنید.
روغن های پخت و پز سالم ( مثل روغن زیتون یا روغن سبزیجات) مصرف نمایید.
مصرف اسیدهای چرب ترانس را در رژیم غذایی خود کاهش دهید یا در صورت امکان آنها را حذف کنید. این نوع اسیدهای چرب معمولاً در مواد غذایی پخته شده در صنایع غذایی ( مثل کلوچه ها، کراکرها، سیب زمینی سرخ کرده، مواد غذایی فرآوری شده و مارگارین) وجود دارند.
از مصرف قهوه و سایر محرک ها مانند الکل و تنباکو پرهیز نمایید.
حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی به مدت 5 روز در هفته داشته باشید.
برخی کمبودهای تغذیه ای نیز ممکن است زمینه ساز ایجاد عفونت مجاری ادراری باشند، به همین دلیل، دریافت این ریزمغذی ها به مقدار مورد نیاز و حتی به صورت مکمل می تواند کمک زیادی به بهبود بیماری نماید. این مکمل های پیشنهادی شامل موارد زیر هستند:
مصرف روزانه مولتی ویتامین ( شامل آنتی اکسیدان هایی چون ویتامین های C,A و B,E- کمپلکس و ریز مغذی هایی چون منیزیم، کلسیم، روی و سلنیوم)، مصرف روزانه ویتامین C یا منابع غذایی آن به عنوان یک آنتی اکسیدان و تقویت کننده سیستم ایمنی ( ویتامین C رشد باکتری اشریشیاکلی را که مهم ترین عامل ایجاد عفونت مجاری ادراری است، مهار می کند. به علاوه مکمل یاری با ویتامین C، منجر به افزایش اسیدیته ادرار می گردد که محیطی ناامن برای رشد باکتری است. به طوری که تحقیقی در میان زنان بارداری که مکمل ویتامین C دریافت می کردند، نشان داد که ابتلا به عفونت مجاری ادراری در آنها 56 درصد کمتر از گروهی است که مکمل دریافت نکرده اند).
مصرف اسیدهای چرب امگا-3 مثل روغن ماهی و یا کپسول امگا-3 که به کاهش التهاب کمک می کنند و سلامت عمومی را بهبود می بخشند هم مفید است. ماهی های آب سرد و سالمون یا ماهی هالیبوت نیز منابع خوبی هستند.
مصرف روزانه اینوزیتول -6- فسفات به صورت مکمل یا از طریق منابع آن توصیه می شود. این ترکیب که همان اسید فیتیک نام دارد، در بسیاری از دانه ها و غلات و سبوس برنج یافت می شود و برای سلامت کلیه در این بیماری مفید است.
مکمل پروبیوتیک ( حاوی لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس) به صورت روزانه برای حفظ سلامت معدی- روده ای و سیستم ایمنی توصیه می شود. شواهد علمی زیادی مبنی بر مصرف پروبیوتیک ها برای درمان مشکلات ادراری وجود دارد.
عصاره گریپ فروت به دلیل خاصیت ضد باکتری، ضد قارچ و فعالیت ضد ویروسی مفید است.
مصرف چای سبز به علت خاصیت آنتی اکسیدانی، ضد سرطانی و اثرات ایمنی توصیه می شود.
کاهش دریافت چربی در رژیم غذایی، سیستم ایمنی را تحریک می کند و به همین دلیل نیز در زمان عفونت حاد، کاهش دریافت چربی پیشنهاد می شود.
به طور کلی مصرف مواد غذایی عنی از آنتی اکسیدان ها، ویتامین ها و فیبر رژیمی به علت توانایی آنها در پیشگیری از عفونت مجاری ادراری، در زنانی که مستعد ابتلا به عفونت هستند توصیه می شود.

پی‌نوشت‌ها:

* کارشناس ارشد علوم تغذیه
دانشکده تغذیه ،دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
منبع:دنیای تغذیه ش 93