تواتر احادیث فریقین بر ظهور حضرت مهدی علیه السلام

ضعف احادیث مهدویت و پاسخ به آن (قسمت دوم)
گروهی از علمای اهل سنت که تخصصی در فن حدیث دارند ادعای تواتر احادیث امام مهدی علیه السلام را کرده که با وجود این تواتر احتیاج به بررسی سندی احادیث نیست. و گروهی دیگر احادیث مهدویت را نسبت به صحت داده اند.
اینک به عبارت برخی از آن ها را اشاره می کنیم:

1- ابن قیّم جوزیه:
او بعد از ذکر برخی از احادیث مهدی منتظر می گوید: «این احادیث بر چهار قسم است: بخشی صحیح و بخشی دیگر حسن و برخی غریب و تعدادی دیگر موضوع و جعلی است».(1)

2- جلال الدین سیوطی:
او در کتاب «الحاوی للفتاوی» می گوید: «احادیثی که از پیامبر وارد شده و نصّ بر خروج مهدی از عترت پیامبر و از اولاد فاطمه است به اثبات رسیده و قابل استناد است.»(2)
آن گاه از ابوالحسن محمد بن حسین بن عاصم سحری نقل می کند که:
«اخبار متواتر و مستفیض با کثرت راویان آن ها از پیامبر صلی الله علیه و آله در امر ظهور مهدی علیه السلام وارد شده است، کسی که از اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و هفت سال حکومت کرده و زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد…»(3)

3- علامه مناوی:
او می گوید: «اخبار مهدی فراوان و مشهور است، و گروهی آنها را در کتابی تألیف نموده اند».(4)

4- حافظ بن حجر عسقلانی:
«اخبار به حدّ تواتر دلالت دارد بر این که مهدی از این امت (اسلام) است و به راستی عیسی بن مریم از آسمان فرود می آید و پشت سر او به نماز می ایستد.»(5)

5- قاضی شوکانی:
«احادیث مهدی بدون شک و شبهه متواتر است، بلکه عنوان تواتر با کمتر از این مقدار نیز بر این احادیث صدق می کند، آن هم با تمام اصطلاحاتی که در علم اصول برای تواتر و خبر متواتر است.»(6)

6- ابن حجر هیتمی:
«احادیثی که در آن ها اشاره به ظهور مهدی است بسیار زیاد و در حدّ تواتر است».(7)

7- تفتازانی:
«از جمله اموری که باب امامت ملحق می شود خروج مهدی و نزول عیسی است، که این دو از علائم قیامت بوده و در این باره خبرهای صحیحی وارد شده است.» (8)

8- قرمانی دمشقی:
علما بر این امر اتفاق کرده اند که مهدی همان قیام کننده ی در آخر الزمان است، و اخبار ظهور آن حضرت یکدیگر را تأیید می کنند، و روایات بر اشراق نورش در حدّ زیاد وجود دارد. و به زودی ظلمت و تاریکی شب ها و روزها به روشنایی وجود او منوّر می گردد و تاریکی ها به رؤیت و دیدار او همانند بیرون آمدن صبح از ظلمت شب از بین خواهد رفت. عدل او در افق ها سیرخواهد کرد و پر نورتر از ماه منیر در مسیرش خواهد بود».(9)

9- مبارزکفوری:
«بدان که مشهور بین تمام مسلمانان در طول زمان ها این است که به طور حتم در آخرالزمان شخصی از اهل بیت علیهم السلام ظهور خواهد کرد که دین را تأیید کرده، عدل را در میان جامعه ظاهر می کند و مسلمین به دنبال او می روند و او بر ممالک اسلامی پیدا خواهد کرد، او را مهدی می نامند».(10)

10- احمد بن محمد بن صدیق
«ایمان به خروج مهدی واجب، و اعتقاد به ظهور او به جهت تصدیق خبر پیامبر صلی الله علیه و آله حتی و ثابت است، همان گونه که در عقائد اهل سنت و جماعت از جمیع مذاهب اسلامی تدوین شده و نیز در دفاتر علمای امت با اختلاف طبقات و مراتب آن تقریر گردیده است».(11)

11- سفارینی حنبلی
«ایمان به خروج مهدی واجب است همان گونه که نزد اهل علم تقریر یافته و در عقائد اهل سنت و جماعت تدوین شده است».(12)
او نیز می گوید: «از جمله علائم قیامت که در روایات به آن اشاره شده و بر مضمون آن اخبار متواتر رسیده ظهور امامی است که به اقوال و احوال او اقتدا می شود، او خاتم امامان است لذا بعد از او امامی نیست همان گونه که پیامبر، خاتم نبوت و رسالت بوده و بعد از نبوت و رسالتی نیست. اسم او محمد و مشهورترین اوصاف او مهدی است…»(13)

12- سید محمد صدیق حسن:
«احادیث وارده در موضوع مهدی از مقداری که می توان بر آن ها دسترسی یافت پنجاه حدیث است که در بین آن ها احادیث صحیح، حسن و ضعیفی که ضعفش جبران شده وجود دارد. این احادیث بدون شک و شبهه متواتر است، بلکه وصف تواتر بر کمتر از این مقدار نیز صادق است…»(14)

13- ابوالخطیب محمد شمس الحق عظیم آبادی:
«در بین سندهای احادیث مهدویت احادیث صحیح و حسن و ضعیف وجود دارد، ولی ابن خلدون مغربی در تاریخ خود در تضعیف این احادیث مبالغه کرده است، و لذا به خطا رفته و حقّ مطلب را ادا نکرده است.»(15)

14- شیخ ابوالحسن آبری
«اخبار در حدّ تواتر با کثرت روایان از پیامبر صلی الله علیه و آله خبر از آمدن مهدی داده اند، کسی که هفت سال بر کلّ کره ی زمین حکومت خواهد نمود و در آن هنگام زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد…»(16)

15- برزنجی
«احادیث وارده در امر مهدی با اختلاف روایاتش حصر و حدی ندارد. محمد بن حسن اسنوی در کتاب «مناقب الشافعی» ادعای تواتر روایات از رسول خدا درباره ی حضرت مهدی را نموده است».(17)

16- احمد بن محمد بن صدیق
«اخبار در حد تواتر دلالت دارد بر این که ظهور مهدی از نشانه های قیامت است. روایات صحیح در این موضوع از رسول خدا صلی الله علیه و آله رسیده، و ذکر مهدی علیه السلام شایع شده و خبرش بین عموم مسلمانان در تمام عصرها منتشر شده است.پس ایمان به خروج او واحب و اعتقاد به ظهورش به جهت تصدیق خبر رسول خدا صلی الله علیه و آله حتمی و لازم است، همان گونه که در عقاید اهل سنت و جماعت از تمام مذاهب تدوین یافته و در دفاتر علمای امت با اختلاف طبقات و مراتب مقررّ شده است».(18)

17- شیخ محمد خضر حسین
وی در سخنان خود می گوید: «… ابن خلدون اعتراف کرده که برخی از احادیث مهدی نقدپذیر نیست، و موضوع مهدویت از آن جهت که پیامبر صلی الله علیه و آله به آن خبر داده می توان با یک روایت صحیح نیز ثابت نمود و به مضمون آن علم حاصل کرد…»(19)

18- ابوالاعلی مودودی
«روایات خروج مهدی متحمل حقیقتی اساسی است و قدر مشترک همه ی آنها این است که پیامبر صلی الله علیه و آله خبر داده که در آخر الزمان رهبری عامل به سنت ظهور می کند، آن گاه زمین را پر از عدل و داد کرده و از روی آن اسباب ظلم و تعدی را محو می نماید…»(20)

19- احمد زینی دحلان
«احادیثی که در آنها یادی از مهدی است فراوان و در حدّ تواتر است. در میان آنها احادیث صحیح، حسن، و ضعیف وجود دارد، ولی به جهت کثرت آن ها و فراوانی راویان و تخریج کنندگان آنها، یکدیگر را تقویت می کنند، و لذا می تواند افاده ی قطع کند. آنچه مورد قطع است این که ظهور او حتمی و از اولاد فاطمه است، و زمین را پر از عدل و داد خواهد نمود…»(21)

20- شیخ منصور علی ناصف
«مشهور بین علمای گذشته و حال این است که در آخرالزمان به طور حتم مردی از اهل بیت صلی الله علیه و آله به نام (مهدی) ظهور کرده و بر ممالک اسلامی استیلا خواهد نمود… این احادیث را جماعتی از بهترین صحابه نقل کرده اند و بزرگان از محدثین امثال: ابی داوود، ترمذی، ابن ماجه، طبرانی، ابن یعلی، بزاز، امان احمد و حاکم نقل کرده اند. و به خطا رفته کسی که احادیث مهدی را تضعیف کرده است…(22)

21- شیخ ناصرالدین البانی
«همانا عقیده ی به خروج مهدی عقیده ای است ثابت و متواتر از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله که ایمان به آن واجب است؛ زیرا این عقیده از امور غیب است که ایمان به آن در قرآن کریم از صفات پرهیزکاران شمرده شده است…»(23)

22-شهید سید محمد باقر صدر رحمه الله
«به راستی اعتقاد به حضرت مهدی علیه السلام به عنوان پیشوای منتظر برای تغییر و تبدیل جهان به جهانی بهتر در احادیث پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله به طور عموم و به ویژه در روایات اهل بیت علیهم السلام آمده است.
در روایات فراوان به حدی بر این مسأله تأکید شده است که جای هیچ شکی را برای انسان باقی نمی گذارد. و تنها از طریق برادران اهل سنت حدود چهارصد روایت از پیامبر صلی الله علیه و آله درباره ی حضرت مهدی علیه السلام احصا و شماره شده است، همان گونه که مجموعه ی روایات مهدویت که از طریق شیعه و سنی رسیده و شمارش شده، بیش از شش هزار روایت برآورد شده است و این رقم بزرگی است که در بسیاری از قضایای اسلامی بدیهی برای آن نظیری نیست؛ قضایایی که معمولاً مسلمانان در آن تردید نمی کنند»(24).

پی نوشت :

1-المنار المنیف فی الصحیح و الضعیف، ص135-141.
2-همان، ص170-171.
3- الحاوی للفتاوی، ج2، ص128.
4- فیض القدیر، ج6، ص362، ح9245.
5- فتح الباری، ج5، ص362.
6- ابزار الوهم المکنون، ص4. به نقل از رساله ی التوضیح شوکانی.
7- صواعق المحرقه، ج2، ص211.
8- شرح مقاصد، ج2، ص62.
9- اخبار الدول و آثار الأول، ج1، ص463.
10- تحفه الاحوذی بشرح جامع الترمذی، ذیل حدیث 2331.
11- ابراز الوهم المکنون من کلام ابن خلدون، ص433.
12- الاذاعه، ص146.
13- اخبار الدول و آثار الدول، ج1، ص354.
14- الاذاعه، ص125.
15- عون المعبود، ج11، ص243.
16- نظم المتناثر من الحدیث المتواتر، ص225.
17- الاشاعه لأشراط الساعه، ص139.
18- ابراز الوهم المکنون من کلام ابن خلدون، ص433.
19- مجله ی «التمدن الاسلامی»، شماره ی 35 و36، ج16.
20- البینات، ص116.
21- الفتوحات الاسلامیه، ص299-300.
22- التاج الجامع للاصول، ج5، ص341.
23- مجله ی «التمدن الاسلامی»، شماره ی 22، ص643، چاپ دمشق.
24- بحث حول المهدی، ص63.
منبع:کتاب دفاع از مهدویت