نویسنده: حسن مانیان
منبع : راسخون

چکیده

مقاله پیش رو، معرفی و توصیفی از خواص انواع تره بار می‌باشد؛ که ضمن تعریف ارزش غذایی و انواع ویتامین آن‌ها، به طبع آن‌ها، تداخل آن‌ها با مواد و داروهای دیگر، توصیه‌های پزشکی و در نهایت به بررسی و تجویز برخی از آن‌ها از دیدگاه معصومین علیهم‌السلام پرداخته است. فهرست انواع تره بار مورد بررسی عبارتند از: بادمجان، باقلا (باقالی)، بامیه، پیاز، ترب (تربچه)، چغندر، سیب زمینی، سیب زمینی ترشی (یِرآلماسی)، سیر، شلغم، فلفل سبز و قرمز و دلمه‌ای، فلفل سیاه، قارچ‌های خوراکی، کدو سبز یا خورشتی، کدو حلوایی، کلم قمری، گل کلم، گل کلم بروکلی، گوجه فرنگی، لوبیا سبز، موسیر، نخود فرنگی، هویج.

مقدمه

پروتئین‌ها، چربی‌ها و اسیدهای اضافه با آب میوه‌ها، سبزی‌ها و تره بار، مخلوط و حل شده و از بدن خارج و بدن از این ضایعات پاک می‌گردد و سلول‌ها از انرژی‌های الکترو مغناطیسی اشباع می‌شوند. تنوع در مصرف میوه‌ها و سبزی‌های مختلف به رفع کمبودهای بدن کمک می‌کند، به خصوص میوه‌ها، سبزی‌ها و تره باری که در مناطق مختلف تولید می‌شوند. خاک‌های با جنس‌های مختلف و با مواد مختلف دارای گوناگونی در عناصر موجود در خود می‌باشند.

بادمجان (بادنجان)

بادمجان دارای ویتامین «آ»، «ب»، «ث» و مقدار زیادی آهن است. باید همیشه دقت کرد بادمجان کاملاً رسیده را مصرف کنیم چون در بادمجان نارس ماده‌ای است موسوم به سولانین که سم است. بادمجان طبیعت گرم دارد و مقوی و ملیّن است ولی اگر در سرکه پخته شود قابض می‌گردد. بادمجان برای درمان برص مفید است. بدین معنا که اگر مقداری بادمجان را بجوشانند و آن را بکوبند و با روغن زیتون مخلوطش نمایند و باز بجوشانند، پس از بخار شدن آب آن، آن‌چه باقی می‌ماند، روی محل که تغییر رنگ داده شب و روز می‌مالند تا کاملاً پوست به صورت اول خود درآید. ضمناً مخلوط فوق برای رفع زگیل هم مفید است. زیاده‌روی در خوردن بادمجان باعث بروز عوارض نامطلوبی چون درد پهلو و بواسیر می‌گردد. ضمناً بادمجان به همه افراد نمی‌سازد. بادمجان مقوی معده و مفتح سده است، خوشبوکننده عرق و رافع بد بویی زیر بغل و ران است. مصرف بادمجان در بیماری‌های پوست ممنوع است. (غیر از برص و پیسی که ذکر شد) (1)
پخته بادمجان برای طحال و اخلاطی که در آن جمع می‌شود، سودمند است. تخم بادمجان برای سرما خوردگی و زکام و تنگی نفس بسیار مفید است. بادمجان نور صورت را زیاد، رگ‌ها را ظاهر و نطفه را بسیار می‌گرداند. (2)

توصیه‌های پزشکی:

* مبتلایان به بیماری میگرن بهتر است از زیاده‌روی در مصرف بادمجان خودداری کنند؛ زیرا که مقدار تیرامین آن بالاست.
* افراد با سابقه سنگ کلیه یا کیسه صفرا از زیاده‌روی در خوردن بادمجان باید خودداری کنند.
* افرادی که داروی «YOHIMBE» (جهت درمان ناتوانی جنسی) مصرف می‌کنند باید از خوردن بادمجان حداقل برای دوازده تا بیست و چهار ساعت قبل و بعد از مصرف این دارو خودداری کنند.
* بادمجان (همچنین گوجه فرنگی و سیب زمینی) دارای ماده‌ای است که موجب مهار آنزیم کولین استراز می‌شود؛ لذا مصرف آن همراه با داروهای مؤثر بر کولین استراز (نظیر برخی از داروهای اعصاب و بی‌هوشی) باید با احتیاط و با نظر پزشک معالج باشد. (3)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «بادمجان بخورید؛ زیرا مرض را از بین می‌برد و مرضی در آن نیست». (4)

یکی از اصحاب می‌گوید: امام علی‌النقیعلیه‌السلام به یکی از پیشکاران خود فرمود: «برای ما بادمجان تهیه کن؛ زیرا بادمجان در وقت احتیاج بدن به مواد گرمی گرم و در موقع نیاز بدن به سردی سرد است و به طور کلی در همه اوقات و در هر حالی معتدل است». (5)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «بادمجان بخورید؛ زیرا بادمجان خوب است برای بیماری سوداء». (6)
پیامبر گرامی اسلامصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «زیاد بادمجان بخورید؛ چون درختی است که من آن را در بهشت دیدم. پس هر کس آن را به قصد شفاء بخورد چون دواست او درمان می‌گردد». (7)

باقلا (باقالی)

سرد و خشک، مقوی و کثیرالغذاء و مدر و مسکن و برطرف کننده اسهال و قی. باقلا دارای فسفر، کلسیم، آهن و ویتامین‌های «آ»، «ب»، «ث» است. یکی از اطبای مصری معتقد است باقلا به طور کلی برای سلامتی ضرر دارد لذا خوردن آن را ممنوع کرده است. به هر حال باید در نظر داشت که باقلا برای درمان کلیه بیماری‌های کلیه مفید است.
لئونس کارلیه درباره فوائد باقلا می‌نویسد: «جوشانده گل باقلا را به مقدار سی تا شصت گرم برای یک لیتر آب در فواصل غذا یک فنجان آن مصرف گردد، نوشابه مدری است که برای رماتیسم، نقرس، سیاتیک و درد مفاصل مصرف می‌کنند». دَم کرده دُم باقلا به مقدار 25 تا 30 گرم برای یک لیتر آب ضد درد شدید نیمه سر است. ضمناً باقلا در بعضی‌ها تولید مرضی به نام فاویسم می‌کند که علائم آن عبارتند از پریدگی رنگ رخسار و بی‌حالی و ضعف شدید و کم خونی و بعض عوارض قلبی. این بیماری در گیلان و مازندران شایع است. (8)
امام رضاعلیه‌السلام می‌فرمایند: «خوردن باقلا نیروی بدنی و قدرت پاها را زیاد می‌کند و خون را نیز زیاد کرده و نیروی تعقل را افزایش می‌دهد». (9)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «باقلا را با پوست بخورید که معده را دباغی می‌کند». (10)

توصیه‌های پزشکی:

* باقلا دارای مقادیر قابل توجهی تیرامین است و افراد تحت درمان با داروهای مهار کننده (نظیر فنلزین و ایزوکاربوکسازید) و نیز مبتلایان به میگرن بایستی از مصرف آن خودداری کنند.
* بسیاری از افراد مدیترانه (و از جمله در شمال ایران) دچار نوعی اختلال ژنتیکی موسوم به کمبود «G6PD» هستند و در پی مصرف برخی از داروها (نظیر سولفونامیدها) و یا باقلا دچار حمله حاد کم خونی (معروف به بیماری فاویسم) می‌شوند و باید این افراد از خوردن باقلا خودداری کنند (عامل آن وجود مواد اکسیدان در باقلا است).
* باقلا به دلیل دارا بودن مقادیر زیاد «L-DOPA» در مبتلا به پارکینسون بسیار کمک کننده و مفید است ولی این بیماران بایستی توجه داشته باشند که در صورت مصرف روزانه باقلا نباید آن را به طور ناگهانی قطع کنند؛ زیرا ممکن است موجب یک اختلال جدی و خطرناک موسوم به سندرم نورولپتیک بدخیم شود.
* بهتر است از مصرف باقلا در شب‌ها خودداری شود؛ زیرا موجب بر هم زدن خواب می‌شود. (11)

پیاز

پیاز دارای ویتامین‌های «آ»، «ب»، «ث»، تعدادی آنزیم، نوعی انسولین گیاهی، اسید سیتریک، اینولن و اسانس مخصوص است.
امام صادق (ع) می‌فرمایند: «پیاز بخورید که سه خاصیت در آن هست: الف» بوی دهان را پاک می‌کند؛ ب لثه را محکم می‌نماید؛ ج بر نطفه و جماع می‌افزاید. (12) دکتر دامر در مورد پیاز می‌گوید: «پیاز در عین این‌که غذا است، دوا هم هست.» پیاز در مصر باستان جزء گیاهان مقدس به شمار می‌رفت و در سوئیس، یک روز مخصوص را اختصاص داده بودند که برای پیاز جشن بگیرند! پیاز دافع سنگ کلیه، بیماری‌های کبد، ورم عضله قلب (میوکاردیت)، بیماری ورم کلیه، قند، میگرن و حبس‌البول مفید است.
پیاز پخته ضد یبوست و نفخ است. ورقه‌ای از پیاز را چنان‌چه در شیر پخته و بخورند برای قولنج و دردهای شکم مفید است. پیاز آب‌پَز مخلوط با روغن زیتون و یا روغن خوراکی برای بواسیر مفید است. پیاز، زود غذا را هضم و ترشحات معده را زیاد می‌کند. برای تصفیه خون و کم کردن درجه فشار خون مفید است و در دفع سموم، اعجاز می‌کند. اگر چند قطره سرکه را روی پیاز رنده شده بریزند و آبش را در بینی بچکانند از خون دماغ جلوگیری می‌کند. با خوردن پیاز مخلوط با عسل می‌توان از سکسکه جلوگیری کرد. صرف پیاز رنده شده با سیب به مقدار مساوی در دفع اسهال مؤثر است.
پیاز و سیر هر دو برای معالجه بیماری‌های سینه مخصوصاً سِل مفید است. بیماران مبتلا به بی‌خوابی باید پیاز را بجوشانند و قبل از صرف شام آن را میل کنند. دکتر جزائری می‌نویسد: «پیاز دارای هورمون ودیاستازی است که غدد اشک و آمیزشی و گوارشی را تقویت می‌کند. جهاز هاضمه و مجاری تنفس را ضد عفونی می‌کند و از ابتلا به اسهال و سرماخردگی جلوگیری می‌نماید.»
پیاز به واسطه فسفری که دارد انجام کار فکری را آسان می‌کند و به واسطه گوگردی که دارد برای خون ضد عفونی کننده خوبی است. گوگرد پیاز وقتی وارد خون می‌شود و در ریه‌ها وارد می‌گردد با بیماری‌های مجاری تنفسی مثل آسم و بونشیت و گریپ و… مبارزه می‌کند. ضمناً برای این‌که یک سوپ خوش طعم و مغذی خورده باشید، پیاز را در کره سرخ نموده با نمک و فلفل به سوپ اضافه کنید. (13)
نکته: مصرف موضعی پیاز در درمان سوختگی خفیف، کورک، نیش حشرات و زگیل نیز تا حدودی کمک کننده و مؤثر می‌باشد. (14)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «پیاز بخورید که سه خاصیت در آن هست: بوی بد دهان را پاک می‌کند لثه را محکم می‌نماید و به نطفه و جماع می‌افزاید». (15)
از حضرت رسولصلی‌الله‌علیه‌وآله نقل شده که فرمودند: «وقتی به سرزمینی وارد می‌شوید برای رفع بیماری عفونی روده‌ای، از پیاز آن‌جا بخورید». (16)

توصیه‌های پزشکی:

* مصرف هم زمان زردچوبه (با داشتن آنتی اکسیدان قوی) با پیاز در موقع پختن غذا باعث چند برابر شدن اثرات آنتی اکسیدانی آن دو و جلوگیری از تشکیل مواد سرطان‌زا در موقع پخت غذا و در نهایت جلوگیری از سرطان روده بزرگ می‌شود. حتی در چندین مطالعه مشخص شده، مصرف مرتب پیاز و زردچوبه باعث پیش‌گیری و درمان نسبی بیماری خانوادگی پولیپ‌های متعدد روده می‌شود.
* افراد مبتلا به پفیگوس بهتر است از خوردن پیاز و هم خانواده‌های آن (سیر، تربچه، تره) خودداری کنند.
* در موقع سرخ کردن پیاز علاوه بر اضافه کردن زردچوبه، از سرخ کردن بیش از حد پیاز خودداری کنید. (در حد زرد طلایی رسیدن کافی است). (17)
* زیاده‌روی در خوردن پیاز موجب تشنگی، استفراغ، تیرگی چهره و حتی فراموشی می‌شود.
* برای برطرف کردن بوی بد پیاز بعد از مصرف آن، می‌توان یک عدد گردو یا مقداری نان سوخته میل نمایید و یا چند عدد باقلا را جویده و مدتی در دهان نگه دارید. (18)

سیر

دارای ویتامین «ث»، آکرولنین، اینولین، یک آنزیم و یک گلوکرید سولفوره است. طبیعت گرم دارد و مشهی، صفرابَر، ضد عفونی کننده، برای معالجه اسهال ساده، ورم روده، بیماری‌های دستگاه تنفس و استسقاء مفید است و چون فشار خون را پایین می‌آورد، برای مبتلایان به فشار خون هم مفید می‌باشد. مصرف آن در مورد بیماران مبتلا به بیماری قند هم تجویز گشته است و به علاوه سیر از بروز بیماری سرطان جلوگیری می‌کند و برای بیماری‌های فلج و برص مفید است. تعجب ندارد اگر یکی از پزشکان هر روز به عنوان داروی معالج کلیه امراض، چند عدد سیر می‌خورد!
سیر بادشکن بوده و برای معالجه برونشیت و زکام نافع است. اخیراً یکی از پزشکان جماهیر شوروی توانسته است بیماری موذی سِل را با عصاره سیر درمان کند. سیر برای مبتلایان به ضعف حافظه و سرگیجه و سردرد مفید است. سیر بنیه را تقویت، عضلات قلب را نیرومند و جریان خون را در شرائین و بیماری‌های رماتیسمی و دموی بسیار نافع است و برای معالجه امراض مالاریا، فالج، رعشه، بی‌خوابی، سرما خوردگی، آنفلوآنزا، تنگی نفس، سوء هضم، تیفوئید، سیاه سرفه، زخم معده و عفونت روده‌ها از سیر استفاده می‌کنند. سیر ریاح و ورم را تحلیل می‌برد و رطوبت معده را نابود می‌کند و کلیه را تمیز نگاه داشته، ترشحات معده را زیاد می‌کند. (19)
چنان‌چه در خوردن سیر مراعات زمان، مزاج و حد اعتدال بشود برای بهداشت بدن، نیکویی رنگ رخسار و رفع مضرات آب‌های مختلف مفید است. عیب سیر این است که خوردن آن ایجاد بوی بد و نامطبوعی می‌نماید که از راه دستگاه تنفس دفع می‌شود. برای از بین بردن این بوی ناپسند سیر لازم است نیم ساعت پس از مصرف آن یک قاشق عسل یا یک عدد سیب میل نمایند و یا این‌که کمی جعفری خام بجوند. سیر اشتهاءآور، صفرابَر و دفع کننده کرمک است. سیر به علت اثر ضد عفونی کننده و ضد باکتری و خواص دیگرش، در معالجه اسهال ساده، اسهال خونی، ورم روده با منشأ عصبی، قولنج روده، سل روده، سوء هاضمه، سوزش و احساس دل مالش و اتساع معده اثر شفابخش دارد. (20)
سیر، رسوبات خون را حمل می‌کند، از این رو مصرف سیر به کسانی که درد مفاصل دارند، نقرس گرفته‌اند و یا به رماتیسم مبتلا شده‌اند، توصیه می‌شود. سیر نیروی شهوت جنسی را تقویت می‌کند و ادرار را زیاد می‌گرداند و فشار خون را پایین می‌آورد. سیر، بهترین درمان برای فراموشی و نسیان است. سیر، بهترین تقویت کننده پیاز مغز است و روی غدد مغز تأثیر نیکو دارد. خوردن سیر عضلات قلب را به نشاط می‌آورد و به این وسیله گردش خون منظم می‌گردد. سیر پوست بدن را خوش‌رنگ و گونه‌ها را سرخ و روده‌ها را از عفونت‌ها پاک می‌کند (به خصوص در اطفال) و با این خاصیت، انسان را در مقابل بیماری تیفوئید و دیفتری محافظت می‌کند. (21)
پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «سیر بخورید و با آن مداوا کنید که درمان هفتاد درد است». (22)
امام رضاعلیه‌السلام می‌فرمایند: «هر که می‌خواهد بادهای دردآور، دامن‌گیرش نشود، هفته‌ای یک بار سیر بخورد». (23)
نکته: برای کاهش بوی نامطبوع سیر می‌توان پس از خوردن سیر، مقداری جعفری یا یک عدد سیب را جوید و خورد و یا یک قاشق عسل مصرف نمود. (24) تماس موضعی با سیر پوست کنده یا خُرد شده برای چند ساعت می‌تواند موجب تاول و حتی نکروز (سیاه شده) پوست و یا مخاط دهان شود. (25)

توصیه‌های پزشکی:

* جهت مصرف سیر بهتر است آن را کوبیده یا خُرد کرده و سپس مصرف نماید.
* مصرف سیر به اندازه معمول در دوران حاملگی و شیردهی بلامانع است ولی مصرف زیاد آن باید تحت نظر پزشک باشد؛ زیرا سیر موجب انقباض رحمی می‌شود.
* سیر باعث افزایش زمان انعقاد خون می‌شود و کسانی که تحت درمان با داروهای انعقادی هستند و یا کاندید عمل جراحی بزرگ هستند بایستی از زیاده‌روی در مصرف سیر از چند روز قبل خودداری کنند.
* افراد مبتلا به زخم معده و رفلاکس مری باید از زیاده‌روی در مصرف سیر خودداری کنند.
* اگر چه سیر در درمان نفخ و یبوست نیز به کار برده می‌شود ولی خود سیر ممکن است در برخی افراد موجب نفخ و باد شکم و یبوست شود. (26)

شلغم

شلغم پروتئین، کلسیم، فسفر، آهن و ویتامین «آ» و «ب» و «ث» دارد. برای تقویت بینایی و افزایش ادرار و دفع سنگ مثانه و تحریک نیروی جنسی و تشکیل دردهای مفصلی و درمان نقرس، سرما خوردگی و ورم طحال مفید است. شلغم گرم و تر است و مصلح آن نمک و یا شیرینی می‌باشد. نفاخ است و برای سینه مفید. سرفه را رفع و خلط‌آور است. کثیرالغذاء است و فربه می‌کند.
شلغم دارای قند طبیعی و برای تقویت کبد و اعصاب مفید است؛ چون شلغم یک آنتی بیوتیک قوی است خیلی دیر فاسد می‌شود و بهترین داروی ضد عفونی کننده معده است. شلغم با این‌که قند دارد برای بیماران مبتلا به بیماری قند ضرر ندارد ولی مبتلایان به بیماری گواتر نباید آن را بخورند؛ زیرا بر شدت بیماریشان می‌افزاید. (27)
ترشی شلغم، مقوی احشاء، اشتهاءآور و بی‌نفخ می‌باشد. از تخم شلغم روغنی شبیه روغن تخم کلم به دست می‌آورند که اثر نرم کننده و ملین دارد. چنان‌چه از این روغن روزانه به مقدار یک قاشق غذا خوری تا یک استکان میل نمایند برای درمان قولنج‌های کبدی و کلیوی مفید است. همچنین خوردن روغن تخم شلغم و مالیدن آن بر اعضای تناسلی باعث تقویت آلات تناسلی می‌شود. تخم شلغم در جمیع افعال قوی‌تر از شلغم بوده مقدار مصرفش در هر دفعه شش و ربع گرم می‌باشد که همراه با عسل یا شربت برای معالجه امراض فوق‌الذکر می‌خورند. افرادی که دچار غمباد (گواتر) هستند یعنی غده تیروئید در جلو گردنشان بزرگ شده، لازم است از خوردن شلغم خودداری کنند؛ زیرا شلغم به علت دارا بودن تیوسیانات، مولد غمباد یا بیماری گواتر می‌باشد. (28)
شلغم برای رشد و استحکام استخوان بندی بسیار مفید است. اگر ریشه نازک و باریک روی شلغم خشک و سائیده و با عسل مخلوط شود، برای سختی ادرار مفید خواهد بود و بسیاری از امراض مجاری ادرار را درمان می‌نماید. آب شلغم پخته را می‌توان در انواع گلو درد و به خصوص عوارض سرما خوردگی غرغره کرد. نیز آب شلغم به علت داشتن انسولین گیاهی و ویتامین‌های مفید، برای درمان مرض قند و سنگ مثانه مفید است. شلغم برای جلوگیری از ناراحتی‌های پوستی به ویژه جوش صورت (غرور) بسیار سودبخش است. شلغم به علت داشتن ویتامین «ث» از رقیق شدن خون جلوگیری نموده و به جهت وجود همین ویتامین، مانع از خون‌ریزی است و خستگی را برطرف می‌کند. (29)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «شلغم بخورید و بر خوردنش مداومت داشته باشید. در هر کس، رگی از جذام است، این رگ را با شلغم از بین ببرید». (30)

توصیه‌های پزشکی:

* حتماً برگ شلغم را هم مصرف کنید.
* شلغم حاوی مقادیر زیادی اگزالات بوده و باید بیماران با سابقه سنگ کلیه کلسیمی یا سنگ کیسه صفرا در مصرف آن احتیاط کنند (هرچند در صورت مصرف مقدار کافی آب می‌تواند این اثر آن را کمی خنثی کند). (31)
سه نشانه شلغم خوب: 1. شلغم، پر باشد؛ بنابراین اگر وسط آن شُل باشد و با فشار انگشت فرو برود، پلاسیده و مانده است و اگر پخته و مصرف شود، در روده‌ها تولید نفخ خواهد کرد؛ 2. پوست خارجی شلغم باید برّاق و شفاف باشد؛ 3. شلغم باید سنگین باشد، و وقتی وسط آن را بریدید، درون آن باید روشن و شفاف باشد. (32)

قارچ‌های خوراکی

سرشار از آهن، ویتامین «ث»، پروتئین، فیبر غذایی و تقریباً فاقد چربی می‌باشند. قارچ‌ها نیز تقویت و تعدیل کننده سیستم ایمنی بدن، ضد چربی، آنتی اکسیدان، ضد فشار خون، مقوی و ضد میکروب می‌باشند. قارچ‌ها نیز کمک به درمان بیماری‌های عفونی (خصوصاً ویروسی و از جمله ایدز)، کمک به پیش‌گیری و درمان سرطان، کمک به کاهش کلسترول خون، قند خون، بیماری‌های کبدی از جمله هپاتیت حاد و مزمن سیروز، اختلال کلیوی، بی‌خوابی، ضعف، تقویت اشتهاء، ریزش مو، تقویت حافظه، آسم، رماتیسم، التیام زخم‌ها (از جمله گوارشی)، ناتوانی جنسی، افسردگی و چاقی می‌کنند.
پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «قارچ از گیاهان بهشت است و آب آن برای درد چشم، مفید می‌باشد». (33)

توصیه‌های پزشکی:

* جهت احتیاط، از مصرف قارچ‌های خارج از مراکز مطمئن خودداری کنید.
* از مصرف قارچ‌های پلاسیده و تغییر رنگ داده، خودداری کنید.
* قارچ‌ها حاوی پورین بالایی بوده و مبتلایان به نقرس بایستی در مصرف آن‌ها احتیاط نمایند. (34)
حضرت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «قارچ زمینی از منّ (غذایی که خداوند برای بنی اسرائیل در بیابان نیز نازل فرمود) و منّ از بهشت است و آب قارچ زمینی شفای چشم است». (35)
حضرت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله نیز می‌فرمایند: «قارچ زمینی از گیاهان بهشتی است که آب آن برای چشم درد سودمند است». (36)

کدو سبز یا کدو خورشتی

دارای پروتئین، چربی، قند، کلسیم، آهن و ویتامین‌های «آ»، «ب» و «پ‌پ» است. کدو سبز دارای طبیعت سرد دارد و ملین و مدر و معرق است. کدو سبز برای دفع تب و دفع حالت استفراغ مفید است و چنان‌چه کسی که مبتلا به سنگ کیسه صفرا است، سه سال رژیم کدو سبز تنها بگیرد، شفا می‌یابد و دیگر نیازی به عمل جراحی نخواهد بود منتهی در طول این مدت بیمار باید از گوشت بپرهیزد. (37)
کدوی سبز که با گوشت خروس پخته و خورده شود برای رفع تب‌ها و رفع حالت استفراغ مفید است. اگر پوست کدوی سبز را سوزانده، به صورت گَرد در محل خون‌ریزی‌ها قرار داده و کمی فشار دهند فوراً خون‌ریزی قطع می‌شود و برای بهبود جراحات و تسکین سوزش آن اثر قاطع و شفابخش دارد. (38)
پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «کدو بخور. هر کس کدو بخورد، اخلاقش خوب و چهره‌اش شاداب می‌گردد. کدو غذای من و پیامبران پیش از من است». (39)
پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «کدو بخورید که اگر چیزی سبک‌تر از کدو بود، خداوند آن را برای برادرم یونس می‌رویاند. هرگاه خورش درست می‌کنید، کدوی زیادی در آن بریزید که مغز و عقل را زیاد می‌کند». (40)
امام کاظمعلیه‌السلام نقل می‌فرمایند: «از جمله وصایای پیامبر اکرمصلی‌الله‌علیه‌وآله به علیعلیه‌السلام این بود که به خوردن کدو عادت کن؛ زیرا کدو دماغ و عقل را زیاد می‌کند». (41)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «کدو پیامبر اکرمصلی‌الله‌علیه‌وآله را به اعجاب می‌آورد». (42)
حضرت امیرالمؤمنین علیعلیه‌السلام می‌فرمایند: «کدو بخورید و ما اهل بیت آن را دوست می‌داریم». (43)

توصیه‌های پزشکی:

* برای مشاهده اثرات درمانی تخم کدو بایستی حداقل روزانه 50 تا 100 گرم خورده شود. (برای دفع کرم یک تا دو نوبت در روز به مدّت دو روز و متعاقباً مصرف یک مسهل کافی است).
* در مصرف زیاد از حد تخم کدو بایستی مراقب اختلالات الکترولیتی بود.
* مصرف روزانه مقداری تخم گیاهان (خصوصاً تخم کدو و کنجد) در مردان 30 تا 40 سال بالا باعث کاهش ریسک بزرگ شدن پروستات می‌شود.
* مقدار اگزالات کدو مسمائی نسبتاً بالا بوده و بیماران با سابقه سنگ مجاری ادراری یا کیسه صفرا بایستی در مصرف آن احتیاط نمایند، مگر این‌که آب به میزان کافی بنوشند. (44)

هویج

هویج یکی از مواد طبیعی است که محتوی ویتامین‌های «آ»، «ب»، «ث»، «د» و «ای» می‌باشد؛ لذا امروزه مردم هویج را به صورت خام، پخته، مربا و کنسرو مصرف می‌نمایند و بنا بر عقیده پزشکان طب سنتی هویج طبیعت گرم دارد. (45)
هویج از لحاظ دارا بودن خواص طبی با پرتقال برابر است، پرتقال فقرا خوانده شده. هویج به مقدار زیاد کاروتن دارد و برای کاستن مقدار کلسترول خون بسیار مفید است. هویج مشهی، مدر، ضد کرم، ضد صفرا و ضد بیماری‌های کبدی است. هویج امراض مثانه، کلیه و خارش را دفع می‌کند. قابض است و برای اسهال مفید است. برای مبتلایان به سوء هضم، تصلب شرائین، عصبانیت، ورم قولون مزمن، نقرس، امراض پوست و سینه، عفونت روده و اورام کبد و کلیه مفید است. هویج، انسولین گیاهی است و برای بیماران مبتلا به بیماری قند مفید است و به علت داشتن آهن برای مبتلایان به کم خونی نیز نافع می‌باشد. هویج گرم و تر، نفاخ، مقوی معده، مفرح، مشهی و ضد بلغم می‌باشد. (46)
هویج، عطش را دفع می‌کند. در درمان جوش‌های صورت مؤثر است. در درمان کم شیری مادران، سودمند است. هویج مقدار کاسترول خون را کم می‌کند لذا برای زیبایی چهره مفید است. برای درمان بواسیر، یبوست و عفونت‌های ریوی مفید است. شیره هویج، ماده تمیز کننده پوست و تقویت کننده نور چشم و مایع محلل زخم‌ها می‌باشد و حتی در جلوگیری از رشد سلول‌های سرطانی مفید است. هویج، مثل تمام سبزی‌ها، بلکه بیشتر از همه عمل روده‌ها را منظم می‌کند و یبوست را رفع می‌کند و مدفوع را برعکس رژیم گوشتی، نرم می‌سازد و به همین جهت بهتر است خوراکی‌هایی که از گوشت تهیه می‌شود با هویج همراه باشد.
آب هویج برای درمان زردزخم مؤثر است. همچنین آب هویج مخلوط با شیر در معالجه بیماری گرفتگی صدا مفید است. اگر آب هویج خام یا مخلوط با شیر را صبح ناشتا میل کنند برای معالجه آسم مؤثر است. هویج روی غدد تناسلی تأثیر بسیار دارد. هویج برای کسانی که ضعف دارند و یا دچار کمبود مواد معدنی شده‌اند و اختلالات رشدی و نرمی استخوان دارند و کسانی که کرم خوردگی دندان دارند، بسیار مفید است. (47)
امام باقرعلیه‌السلام می‌فرمایند: «استفاده از هویج نوعی ایمنی است از قولنج و بواسیر و بر جماع نیز کمک می‌نماید». (48) ایشان همچنین می‌فرمایند: «خوردن هویج کلیه‌ها را گرم می‌نماید». (49)

توصیه‌های پزشکی:

* مصرف هویج می‌تواند به طور کاذب موجب مثبت شدن آزمایش تست خون مخفی در مدفوع شود.
* مصرف زیاد هویج (روزانه پنجاه تا صد گرم) می‌تواند ظرف یکی دو هفته موجب زرد رنگ شدن پوست (و نه مخاط‌ها و سفیدی چشم) شود و با قطع آن برطرف می‌شود. (50)

نتیجه گیری

مباحثی که در این مقاله به آن‌ها پرداخته شد و نتایجی که از این مقاله عاید ما می‌گردد به شرح ذیل می‌باشد:
1. اولویت مصرف در انواع تره بار، با آن دسته تره باری است که از طرف معصومینعلیهم‌السلام مدح شده‌اند.
2. هر نوع تره باری خاصیتی خاص خود را دارد و نمی‌توان تمامی خواص یک نوع از تره بار را به بقیه هم خانواده آن عمومیت داد.
3. هر نوع تره باری، هم می‌تواند خاصیت مفید داشته باشد و هم خاصیت مُضِر.
4. زیاده‌روی در مصرف هر نوع تره بار، می‌تواند دُچار برخی امراض گردد.
5. باید هنگام مصرف هر نوع تره باری، امراض جسمی خود را لحاظ کرده و از تره بارهای مُضِر برای آن بیماری، پرهیز کرد.
6. باید از طبیعت انواع تره بار آگاه بود و تره بار سرد و گرم را به جا مصرف کرد.
7. حتماً باید از زمان مصرف هر نوع تره بار در شبانه روز آگاه بود؛ زیرا مصرف برخی از آن‌ها در شب برای بدن مُضِر می‌باشند.
8. خاک‌های با جنس‌های مختلف و با مواد مختلف دارای گوناگونی در عناصر موجود در خود می‌باشند؛ بدین سبب باید از انواع تره باری که در مناطق مختلف تولید می‌شوند استفاده کرد.

پی‌نوشت‌ها:

1. خواص میوه‌ها و خوراکی‌ها، ص 142
2. خواص سبزی‌های خوراکی، ص 46
3. خواص طبیعی و درمانی میوه‌ها و سبزیجات، ص 45
4. اصول کافی، ج 6، ص 373
5. وسائل الشیعه، ج 17، ب 125، ح 3
6. وسائل الشیعه، ج 17، ب 125، ح 8
7. بحارالأنوار، ج 59، ص 297
8. خواص میوه‌ها و خوراکی‌ها، ص 143
9. وسائل الشیعه، ج 17، ب 69، ح 2
10. وسائل الشیعه، ج 17، ب 69، ح 3
11. خواص طبیعی و درمانی میوه‌ها و سبزیجات، ص 47
12. بحارالأنوار، ج 66، ص 246
13. خواص میوه‌ها و خوراکی‌ها، صص 144 و 145
14. خواص طبیعی و درمانی میوه‌ها و سبزیجات، ص 56
15. بحارالانوار، ج 66، ص 246
16. محاسن، ص 522
17. خواص طبیعی و درمانی میوه‌ها و سبزیجات، ص 57
18. خواص سبزی‌های خوراکی، ص 63
19. خواص میوه‌ها و خوراکی‌ها، صص 151 و 152
20. غذا و شفا، صص 97 و 98
21. خواص سبزی‌های خوراکی، صص 101 و 102
22. مکارم الاخلاق، ج ۱، ص ۳۹۴
23. بحارالانوار، ج ۶۲، ص ۳۲۵.
24. خواص طبیعی و درمانی میوه‌ها و سبزیجات، ص 110
25. خواص طبیعی و درمانی میوه‌ها و سبزیجات، ص 110
26. خواص طبیعی و درمانی میوه‌ها و سبزیجات، ص 111
27. خواص میوه‌ها و خوراکی‌ها، صص 153 و 154
28. غذا و شفا، صص 110- 111
29. خواص سبزی‌های خوراکی، صص 125 و 126
30. اصول کافی، ج ۶، ص ۳۷۲
31. خواص طبیعی و درمانی میوه‌ها و سبزیجات، صص 114 و 115
32. خواص سبزی‌های خوراکی، ص 128
33. محاسن، ج ۲، ص ۳۳۵
34. خواص طبیعی و درمانی میوه‌ها و سبزیجات، ص 186 و 187
35. اصول کافی، ج 6، ص 370
36. بحارالأنوار، ج 66، ص 145
37. خواص میوه‌ها و خوراکی‌ها، ص 159
38. غذا و شفا، ص 135
39. بحارالانوار، ج ۶۶، ص ۲۲۹
40. بحارالانوار، ج ۶۶، ص ۲۲۸
41. وسائل الشیعه، ج 17، ب 121، ح 2
42. بحارالأنوار، ج 66، ص 228
43. بحارالأنوار، ج 66، ص 228
44. خواص طبیعی و درمانی میوه‌ها و سبزیجات، صص 137 و 140
45. غذا و شفا، ص 165
46. خواص میوه‌ها و خوراکی‌ها، ص 165
47. خواص سبزی‌های خوراکی، صص 213- 215
48. مکارم الاخلاق، ص 211
49. محاسن، ج 1، ص 524
50. خواص طبیعی و درمانی میوه‌ها و سبزیجات، ص 184

منابع پایانی
1. آذر، ماهایار و همکاران، خواص طبیعی و درمانی میوه‌ها و سبزیجات، انتشارات شهر آب و آینده سازان، چاپ اول، تهران، 1386 ش.
2. برقی، احمد بن محمد، محاسن، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، بی‌چا، بی‌جا، 1370 ق.
3. رجحان، محمدصادق، غذا و شفا، انتشارات خیام، چاپ هشتم، تهران، 1373 ش.
4. طبرسی، رضی الدین ابی نصر الحسن بن الفضل، مکارم الاخلاق، انتشارات دارالکتب الاسلامی، بی‌چا، بی‌جا، 1376 ق.
5. عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، انتشارات مکتبه الاسلامیه، 1339 ق.
6. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، انتشارات مکتب صدوق، بی‌چا، تهران،1381 ق.
7. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول، تهران، 1365 ش.
8. مهرین، مهرداد، خواص میوه‌ها و خوراکی‌ها، انتشارات خشایار، چاپ دوازدهم، بی‌جا، 1378 ش.
9. نظری مرتضی، خواص سبزی‌های خوراکی، انتشارات پیام آزادی، چاپ پنجم، تهران، 1380 ش.