اشتباهات رایج تربیتی والدین
آیا کودک شما به حرفتان گوش نمیدهد؟ آیا فرزندتان از قوانین و حد و مرزی که تعیین کرده اید، سرپیچی می کند. شما برای تغییر دادن این وضعیت چه خواهید کرد؟ به کارگیری عکس العمل های بی تاثیر در میان والدین بسیار شایع است. این عکس العمل ها گاهی برعکس عمل می کنند و حتی باعث تحریک کودک در شروع مبارزه برای جلب توجه بیشتر خواهند شد.

اغلب والدین می دانند روش های کاربردی آنان چندان تاثیری ندارد ولی این آگاهی ، آنان را از به کارگیری روش هایشان بازنمی دارد.

بی تاثیر بودن روش های به کار گرفته شده در شناخت اولین قدم در راه بهبود، بسیار حائز اهمیت است. به همین علت اشتباهات والدین در رفتار با فرزندشان را مورد بررسی قرار می دهیم.

سرزنش: شما فرزند خود را بابت رفتارش سرزنش می کنید. مثلا «تو که هنوز اتاقت را مرتب نکرده ای!» یا «تو که دوباره خواهر کوچکت را اذیت کردی!» گاهی این سرزنش ها جای خود را به جمله های حقارت آمیز می دهند.

مثلا «این رفتار تو واقعا دوستانه نیست!» آیا فرزند شما بعد از شنیدن چنین سرزنش هایی، رفتار خود را تغییر داده است؟ شما دقیقا همان کاری را به کودک خود می گویید که در آن لحظه انجام می دهد؛ در صورتی که فرزند شما کاملا به عمل خود واقف است.

آگاهی از نامناسب بودن رفتار کودک، معمولا هیچ سودی ندارد. از نظر کودک، این سرزنش ها صرفا عیب جویی از سوی شماست. کودک می اندیشد: «او مرا دوست ندارد. پس باید برای جلب توجه او بجنگم.» بخصوص اگر سرزنش های شما با ابراز جمله های تحقیرآمیز همراه باشد، این احساس در کودکتان قوی تر خواهد بود.1

تهدید کردن کودک
با تهدیدهای مداوم کودک خود، در ناخودآگاه او استرس نهفته‌ای را وارد می کنید. از طرفی زمانی که کودک را تهدید به تنبیه می‌کنید اما هیچ‌وقت عواقب کارش را به او نشان نمی‌دهید، کودک حرف‌های شما را باور نمی‌کند ‌و به او شهامت می‌دهید تا بار دیگر اشتباهش را تکرار کند.

تهدید به تنبیه روشی نامناسب و بدون نتیجه در کنترل و مهار رفتار کودک است. زمانی که کار اشتباهی از او سر می‌زند تنبیهی متناسب با رفتار در نظر بگیرید و حتما آن را عملی کنید.2

تنبیه بدنی
آیا شما هم تا به حال اختیار خود را از دست داده اید؟ آیا تا به حال اثر دست خود را روی صورت یا بدن فرزند خود دیده اید؟ آیا تا به حال فرزندتان را حسابی کتک زده اید؟ تقریبا همه ما حداقل یک بار، دانسته یا ندانسته، کودک خود را به گونه ای تنبیه بدنی کرده ایم.

درک چگونگی اثر تنبیه بدنی روی کودکان، بسیار آسان است. کودکانی که مرتب از والدین خود کتک می خورند، بعد از مدتی حساسیت شان در برابر درد کاسته می شود.

کودکانی که کتک می خورند، همانند دیگر رفتارهای خصمانه والدین، اغلب حس انتقامجویی در آنان قوی می شود. در ضمن نباید فراموش کرد که کودکان هر آنچه از ما می آموزند، به فرزندان خود منتقل می کنند. هر ضربه ای که به فرزندتان وارد کنید، ضربه ای به ارتباط شما و فرزندتان وارد خواهد آمد. تنبیه بدنی تحقیرآمیز و به کارگیری آن در راه تربیت کودکان، کاملا نامناسب است.

نادیده گرفتن رفتارهای مطلوب: بعضی از کودکان مشکلات رفتاری زیادی دارند؛ زیرا والدینشان بسیار کم به رفتارهای خوب آنان توجه می کنند و آنان را مورد تشویق قرار می دهند؛ ولی هر بار کار اشتباهی از آنان سرمی زند، بشدت مورد مواخذه قرار می گیرند. اگر رفتار شایسته کودک مورد بی توجهی و بی مهری قرار گیرد، در آینده رفتارهای پسندیده کمتر از او سر می زند.

اگر بر اثر بی توجهی رفتار خوبی از بین رفت، اصلا تعجب نکنید. یک اصل مهم در تربیت صحیح کودک تشویق و توجه به رفتارهایی است که دوست دارید در آینده بیشتر شاهد آن باشید.1

دوگانگی در تربیت فرزند
مهم است نسبت به اصول تربیتی فرزندتان با همسرتان هماهنگ باشید. زمانی که دو روش تربیتی را در پیش بگیرید کودک سردرگم می‌شود و احتمالا بدرفتاری او افزایش می‌یابد. اگر شما بسیار سخت‌گیر هستید و همسرتان بیش از حد سعل‌گیر؛ پس تعجب نکنید اگر فرزندتان ظرف غذایش را پرت می‌کند، وسایلش را زمین می‌ریزد و یا تکالیفش را انجام نمی‌دهد.

در مورد تربیت فرزندتان با همسرتان صحبت کنید و به توافق برسید.مشاوره کودک به شما و همسرتان کمک می کند تا به یک وجه اشتراک برسید.3

رشوه دادن به کودک از اشتباهات رایج
رشوه دادن به کودک همواره با شکست همراه است. روشی که در آن جهت انجام کار خوب و یا انجام ندادن کار بد پاداش داده می‌شود. کودک با این روش شرطی می‌شود که حتی برای انجام وظایفش نیز باید پاداش دریافت کند؛ این مسئله در آینده مشکل ساز خواهد شد.

همچنین این مدل تربیتی باعث می‌شود کودک تنها برای به دست‌آوردن اهداف کوتاه‌مدت کاری را انجام دهد، اما به ندرت دست به کوشش و تلاش می‌زند.

رشوه دادن به کودک می‌فهماند که نسبت به توانایی‌های او شک دارید. پاداش‌هایی که به صورت رشوه به کودک داده می‌شوند اشکالات اخلاقی زیادی دارند.

پاداش را بدون انتظار و زمانی که از قبل اعلام نکرده‌اید در اختیار کودک قرار دهید. جایزه باید نشانه‌ی قدردانی و تشکر والدین نسبت به شخصیت کودک باشد.3

فحاشی کردن و داد زدن تربیتی نامناسب
نسبت دادن القاب نادرست از جمله خنگ، کودن، احمق، بی‌عرضه و… به کودکان، آن‌ها را دچار مشکلات عاطفی و رفتاری می‌کند. کودکان نسبت به این مسئله بسیار حساس هستند. گاهی والدین این القاب را برای نشان دادن خشم خود به کار می‌برند اما تمام این اسامی کار را بدتر می‌کند.

حتی بدون منظور و به شوخی نیز کودک خود را کودن خطاب نکنید. هر کودکی نیاز به امنیت روانی دارد و در وهله‌ی اول والدین باید این امنیت را برای کودک فراهم کنند.

فحاشی، داد و فریاد، سرزنش مداوم، لجبازی، بددهنی، مشاجره امنیت روانی را از کودک می‌گیرد. در این صورت اضطراب در کودک بالا می‌رود، احترام بین والدین و فرزندان از بین می‌رود و اقتدار والدین برای کودکان فرو می‌ریزد.2

تنبیه فیزیکی کودک
هر والدی خواسته یا ناخواسته کودک خود را حداقل برای یک‌بار کتک زده‌است. درک آثار تنبیه بدنی کودکان چندان دشواری نیست. کودکی که مدام از والدین خود کتک می‌خورد در برابر درد مقاوم می‌شود و همچنان به رفتارهای بد خود ادامه می‌دهد؛ چرا که دیگر حساسیتی نسبت به درد تنبیه ندارد.

کتک زدن و تنبیه بدنی اثرات مخربی را بر روان کودک نیز به‌جا می‌گذارد. شما با تنبیه بدنی کودک‌تان باعث می‌شوید حس انتقام‌جویی و روحیه خصمانه در او پرورش یابد.

هر آنچه که شما در مورد فرزندتان اعمال می‌کنید آن‌ها نیز می‌آموزند و در آینده به طور ناخودآگاه نسبت به فرزندان خود اعمال می‌کنند. هر ضربه‌ای که به فرزندتان می‌زنید ارتباط صمیمی و احترام بین خود و کودکتان را از بین می‌برید. تنبیه بدنی به ویژه در جمع باعث تحقیر شخصیت کودک می‌شود.

تنبیه باید متناسب با عمل کودک باشد برای مثال او را به مدت دو روز از دیدن برنامه تلویزیونی مورد علاقه‌اش منع کنید و یا اسباب بازی مورد علاقه‌اش را بدون دعوا و مشاجره برای یک روز از او بگیرید. تنبیه باید به صورتی باشد که هم تاثیرگذار باشد و هم موجب تحقیر کودک نشود.2

بزرگنمایی
یک امر عادی و ساده را به صورت مساله ای پیچیده در می آورید و فکر می کنید اگر فرزندتان این طور عمل نکند، آن غذا را نخورد، یا کمی تب داشته باشد، دیگر دنیا به آخر رسیده است. دائم دست و پایتان می لرزد. خودتان تمام کارهای بچه را انجام می دهید، به جزئیات کارش دخالت می کنید و دیگر فکر نمی کنید بچه باید مستقل بار بیاید.

فرزند انسان موجود عجیب و غریبی است. پدر و مادری که زیاده از حد از بچه ها حمایت می کنند، بیش از حد از آنها مواظبت می کنند و حاضر نیستند بچه شان به هیچ قیمتی طعم ناکامی و ناراحتی را بچشد و مرتب مثل یک نوزاد با او رفتار می کنند، فرزندشان برای رویارویی موفقیت آمیز با زندگی تجربه کسب نمی کند و بزرگ هم که شد، حاضر نیست کمترین مسوولیتی به عهده بگیرد.1

انتظارات بیش از حد
داشتن انتظارات منطقی از کودکان بستگی به سن و میزان رشد آنان دارد. والدینی که از فرزندان خود خواسته های زیادی دارند که بیش از توان آنان است، با مقاومت و حتی گاهی با تنفر کودکانشان مواجه می شوند. به عنوان مثال اگر دنبال دردسر می گردید، از کودک ۳ ساله ای بخواهید بدون کمک گرفتن از دیگران اتاق به هم ریخته ای را مرتب کند.1

نشان‌دادن فیلم ترسناک به کودک
گاه والدینی را می‌بینیم که به کودک خود اجازه می‌دهند فیلم‌های ترسناک ببیند و از نظرشان شجاع بارمی‌آیند. کودکان نسبت به بزرگسالان درک کم‌تری نسبت به واقعیت دارند. به همین‌دلیل فیلم‌ ترسناک برای کودکان تاثیر عمیقی بر روان آن‌ها می‌گذارد.

فیلم‌های ترسناک باعث می‌شود کودکان از آن‌ها تقلید کنند و به همسالان خود آسیب بزنند. بیشتر کابوس‌های شبانه‌ی کودکان و از خواب پریدن‌ها ریشه در مشاهده فیلم‌های ترسناک دارند. تنها ماندن کودکان در خانه بعد از دیدن این گونه فیلم ها به مشکلات می‌افزاید.

دیدن فیلم‌های ترسناک توسط کودکان، تخیلات هیجانی و ترسناک آن ها را پرورش می‌دهد. این تخیلات باعث افزایش اضطراب و استرس هم در کودکی و هم در بزرگسالی می‌شوند. سیستم بدن با این تخیلات دچار حالت تدافعی شده و انرژی ذهن و بدن به‌جای حرکت به سمت جلو و رشد، مدام صرف حل تعارضات ذهنی حال حاضر می‌شود.2

پینوشتها
1.www.niniban.com
2.www.honarehzendegi.com
3.www.moshaverehmashhad.ir