نویسنده:ابراهیم اخوی

(جلب احترام و رضایت دیگران با مهربانی و نرمش)

ما و دیگران
زندگی، هیچ گاه بدون دیگران رقم نخورده است. همیشه صحبت از ارتباط انسان ها با یکدیگر بوده و خواهد بود؛ چون دست آفریدگار، ما را گروهی آفریده است. زمانی را برای انسان ها سراغ نداریم که آن را «دوران تنهایی» نامیده باشند. ارتباطات انسان ها همیشه بوده و تنها نوع و شکل آن درگذر زمان، دستخوش تغییراتی شده است تا آن که امروز، نوبت به روزگار ارتباطات وسیع و گسترده رسیده است؛ عصری که نام «دهکده ی ارتباطات» را برای خود برگزیده است.

دهکده ی جهانی و اهالی بیگانه از هم
امروزه سخن از فزونی ارتباطات انسان هاست (تا جایی که جهان به دهکده ای شبیه شده است)؛ اما سخنی از کیفیت آن نیست. برخی معتقدند یک مشکل اساسی در ارتباطات کنونی وجود دارد؛ مشکلی بزرگ به نام «محبت مشروط».
کمی دقت کنید. انسان های زیادی را می بینید که به سرعت در کوچه، خیابان، مدرسه، دانشگاه، محیط کارو… از کنار یکدیگر عبور می کنند، بی روح و سرد؛ بدون هیچ انگیزه ای برای ارتباط. اما در گوشه ای دیگر، آقای «الف» برای رسیدن به منفعتی، نیازمند جلب توجه آقای «ب» است، گویا واژگونی عاطفی رخ داده. این همان فرد بی احساس چند لحظه قبل نیست؛ آستین بالا زده تا به هر شکل ممکن، احترام و رضایت مخاطب خود را به دست آورد. آری او مهرورزی می کند، اما برای هدفی که دارد نه بی قید و شرط. آنان که چشمان تیزبین خود را متوجه رفتارهای اجتماعی افراد در دنیای صنعتی و مدرن کنونی ما ساخته اند، دریافته اند که سه مشکل کوچک دیگر نیز وجود دارد که چون سدی در مقابل عشق ورزی ایستاده اند: رفتارهای خودپسندانه و برخوردهای نامتناسب، رفتارهای عاری از عشق و محبت، و افزایش رفتارهای عاری از احترام.

در برابر رفتارهای آزار دهنده
در زندگی، با افرادی روبه رو می شویم که هر کدام، تأثیرت گوناگونی بر ما می گذارند؛ تأثیراتی خوشایند و ناخوشایند. ما وقت زیادی را در تأسف خوردن درباره ی رفتارهای نامناسب دیگران با ما، هزینه می کنیم؛ زمانی که لحظاتی پر از غم را برای مان می سازند.
روان شناسان، برای گریز و رهایی از چنین پیشامدی، راه های زیر را در برقراری روابط، پیشنهاد می کنند:
1. برای یافتن آرامش و صمیمیت در روابط، نیازمند پذیرش خود و دیگرانیم.
2. یافتن زمینه ی مشترک در برقراری روابط، بسیار ضروری است.
3. اعتماد، اساس برقراری رابطه است.
4. گذشت، باعث بهبود روابط است.
5. قطع رابطه به هنگام ضرورت، مفیدتر از برقراری ارتباط خواهد بود.

شیوه های برقراری روابط مؤثر
اگر می خواهید در دیگران نفوذ کنید و بر آنان تأثیرگذار باشید، چه می کنید؟
هر کدام پاسخی برای این سؤال داریم؛ پاسخ هایی که برگرفته از تجربه های گذشته ی خود یا دیگران است. علاقه به تأثیر و نفوذ در دنیای دیگران، انکارناپذیر است و دسترسی به آن نیز ممکن و راحت، به پیشنهادهای زیر توجه کنید:
1. از منفی گویی و نامهربانی با دیگران، بویژه به هنگام عصبانیت بپرهیزید.
2. با دیگران شکیبا باشید.
3. میان اشخاص و رفتار آنها تفاوت بگذارید. برخی از رفتارها در شرایط ویژه ای رخ می دهد که نمی تواند معرف حقیقی شخصیت دیگران باشد.
4. پایبند قانون مهر و عشق باشید.
5. فرض را بر خوبی دیگران بگذارید.
6. ابتدا دیگران را درک کنید، تا پذیرفته شوید.
7. خوش قول باشید و به وعده های خود عمل کنید.
8. ابراز علاقه های صادقانه و بی پیرایه ی دیگران را بستایید.
حال اگر موفق شدید با دوستی، ارتباط صمیمی و سازنده ایجاد کنید، گام بعدی، حفظ این روابط است. برای آن، چه اندیشه هایی دارید؟
با نشان دادن و ابراز احساسات بی قید و شرط، احترام به شخصیت دیگران و تقدیر از آنان، تصدیق کردن، پذیرفتن دیگران و متعهد شدن به رابطه ای که شروع کرده ایم، می توانیم در حفظ و بهبود و نیز جهت دهی آن در مسیر موفقیت های بعدی پیروز باشیم. به یاد داشته باشیم که تنها با احترام، عشق و گذشت دو جانبه با دیگران است که می توانیم با آرامش خاطر، کار یا زندگی کنیم و گرنه در دنیای درون خود، زندگی خواهیم کرد.
اسلام، ما را به مهربانی می خواند…
دین اسلام، با آموزه های آسمانی اش، شبنم های مهر را در گلبرگ های دل ها می نشاند و به محبت و نرم خویی به عنوان یک شاخه از رحمت خداوند می نگرد و از تأثیر آن در جلب احترام و رضایت دیگران یاد می کند. «[ای پیامبر!] پس به برکت رحمت الهی، با آنان نرم خو و پر مهر شدی و اگر تندخو و سخت دل بودی، حتماً از پیرامون تو پراکنده می شدند.»(1)
پیامبر گرامی اسلام(ص)، که خود به مدال پر ارزش «اخلاق والا» آراسته گردیده بود، در برخورد با دیگران، از شیوه هایی بهره می جستند که پروانگانی چون امام علی(ع)، ابوذر، سلمان و دیگر شیفتگان و دلدادگان آن حضرت، سال ها بعد، از آن به لذت یاد می کردند و بودن با پیامبر را بهترین خاطره و لحظه های عمر خود می دانستند.

شیوه های پیشنهادی دین
دین اسلام، دینی است که پیروان خود را به برقراری بهترین و نیکوترین ارتباط با دیگران فرا خوانده است، تا آن جا که دیدن برادران هم آیین، بخشی از بندگی شمرده شده و آداب و قوانینی برای بهبود آن و نیز تقویت ارتباطات، ذکر شده است.
از مجموعه راه کارهایی که برای جلب احترام و رضایت دیگران در دین اسلام پیشنهاد شده به شیوه های زیر اشاره می کنیم:
1. ارتباط کلامی مناسب: پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمودند:
«کسی که برادر مسلمان خود را با کلمات مهرآمیز خویش احترام کند و غم او را بزداید، تا زمانی که این روش نیکو در او باقی است، در سایه ی رحمت خداوندی است».(2) و نیز از امیرمؤمنان(ع) نقل است که فرمودند: «با مخاطب خود، پسندیده و مؤدب سخن گویید تا او نیز به شما با احترام جواب گوید».(3)
2. استفاده از زبان بدن: ارتباط غیرکلامی و استفاده از زبان بدن، از شیوه های پیشنهادی روان شناسان امروزی است، تا آن جا که از شیوه ای به نام به کارگیری «لبخند اجتماعی» نام برده اند. در این شیوه، افراد می توانند با استفاده از تنها یک لبخند، به میزان زیادی از تنش های احتمالی آینده در برخورد با مخاطب را بکاهند.
در مجموعه آموزش های ارتباطی اسلام نیز، بر این شیوه، تأکید شده است. برخورد با چهره ای گشاده و فروتن، دست دادن به هنگام دیدار و… از روش های پیشنهادی اسلام است. در سخنی از معصوم می شنویم: «خوش رویی، احسانی است بی هزینه».(4)
3. استفاده ی درست از زبان: خوگیری با برخی از روش ها، تأثیر مثبت و سازنده ای در رفتار افراد خواهند داشت. امام علی(ع)، برای داشتن و یافتن دوستان بسیار، پیشنهاد می کنند که: «زبانت را به نرمی و اهدای سلام به دیگران عادت ده تا دوستانت بسیار و دشمنانت اندک گردند».(5)

سخن آخر:
زندگی،
با دیگران زیباست،
و خودخواهی،
زندان روح آدمی است.
زندگی را با دیگران به نظاره بنشینیم و دیوار خودبینی را درهم فرو ریزیم … .

پی نوشت:

1. سوره ی آل عمران، آیه ی 159.
2. میزان الحکمه، ج1، ص497، ح1710.
3. همان، ح 1715.
4. همان، ح 1713.
5. غررالحکم، ح 6231.
منابع:
1. گنجینه ی آداب اسلامی، محمدرضا آشتیانی و محسن آشتیانی، قم: زهیر، 1381، جلد دوم.
2. اخلاق اسلامی در برخوردهای اجتماعی، سید مهدی شمس الدین، قم: شفق، 1371.
3. چهل حدیث معاشرت، محمود شریفی.
4. هنر برقراری روابط مؤثر، پاتریشیا پتن، ترجمه: جواد شافعی مقدم و نیره ایجادی، تهران: پل، 1379.
5. معجزه ارتباط و ان. ال. پی، جری ریچارد سون، ترجمه: مهدی قراچه داغی، تهران: البرز، 1374.
6. انسان های مؤثر، کاوی استیون، ترجمه: مهدی قراچه داغی، تهران: پیکان، 1378.
منبع:نشریه حدیث زندگی