امروزه با پیشرفت تکنولوژی و گسترش صنعت، تغییرات گسترده و عظیمی در شیوه زندگی و تغذیه افراد ایجاد شده است. نحوه تغذیه، الگوی غذای مصرفی و رفتارهای تغذیه‌ای، دستخوش دگرگونی‌های وسیعی شده که به بروز تفاوت‌های فاحشی با گذشته منجر شده است و در این میان استرس، تنش و اضطراب روزانه علاوه بر کم‌تحرکی و پشت میزنشینی مزید علت شده و بیماری‌های مختلف و نوظهوری به بشر رخ نشان داده‌اند که در این میان دیابت یکی از مهلک‌ترین آنهاست. دیابت، از آن اسم‌هایی است که زیاد به گوشمان خورده است.به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزامه شرق در حال حاضر دیابت چهارمین علت مرگ‌ومیر در بیشتر کشورهای توسعه‌یافته است. روز جهانی دیابت (14 نوامبر/22 آبان) فرصتی است برای فراهم کردن همکاری‌هایی که می‌تواند سبب تغییرات مثبتی در زمینه مقابله با این بیماری و عوارض آن شود.
در حال حاضر در دنیا چیزی حدود 245‌میلیون بیمار دیابتی داریم و تخمین زده می‌شود که تا سال 2025 حدود 380‌میلیون بیمار دیابتی در دنیا وجود داشته باشد. این به معنای آن است که دیابت در حال تبدیل شدن به یک اپیدمی جهانی است که عواقب اجتماعی، اقتصادی و انسانی آن بر کسی پوشیده نیست.
کوری، نارسایی کلیه، دیالیز، قطع عضو، بیماری‌های قلبی و عروقی را می‌توان از جمله مهم‌ترین عوارض بلندمدت عدم توجه به دیابت دانست که ابتلا به هرکدام از آنها می‌تواند علاوه بر آنکه برای بیمار یک فاجعه تمام‌عیار محسوب شود، برای جامعه نیز بحران‌آفرین و هزینه‌ساز باشد.
تحقیقات موید آن است که برخورداری از یک زندگی پرنشاط و همراه با موفقیت در انجام امور روزانه برای مبتلایان به دیابت تنها به سعی و کوشش پزشکان و کادر درمان بستگی ندارد، بلکه بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بخش کنترل این بیماری در همراهی خانواده بیمار است که از هر فرصتی برای تقویت روحیه و ایجاد آمادگی در وی برای آموزش مهارت‌های سازگاری با دیابت استفاده می‌کنند.
در طول زندگی روزانه، قند خون بر اثر عوامل مختلف، به صورت متوالی بالا و پایین می‌رود، پس بیمار دیابتی که فاقد سیستم خودکار تنظیم قند خون در بدن است، باید بتواند بر اساس آموزش‌های قبلی، به صورت دستی نسبت به تنظیم قند خون خود اقدام کند.
از آنجا که بررسی‌های علمی بیانگر آن است که تنظیم رژیم غذایی، تعادل در تحرک بدنی، مصرف مناسب داروها و اندازه‌گیری مستمر قند خون، چهار جزو اصلی کنترل دیابت هستند، باید اذعان کرد که پیشگیری از عوارض جبران‌ناپذیر دیابت و تامین زندگی شایسته فقط از طریق آموزش و ایجاد انگیزه در بیمار به منظور رعایت اجزای اصلی کنترل دیابت، امکان‌پذیر است.
توصیه فدراسیون بین‌المللی دیابت آن است که هر بیمار دیابتی حداقل هر دو سال به 15 ساعت کلاس آموزشی نیاز دارد. بدون تردید اولین گام در هر کشوری که به طور جدی خواهان مقابله با این بیماری مهلک و مخرب است، آن است که برای آموزش ساختارمند، مستمر و مبتنی بر استانداردهای علمی، ارزش و اعتنایی که شایسته آن است، قایل شود.
مولفه‌های اصلی محتوای دوره‌های آموزشی
1- ایجاد انگیزه و پشتکار: داشتن انگیزه کافی در درمان دیابت از مهم‌ترین ضرورت‌هاست. انگیزه و اراده باید آنقدر قوی باشد که فرد دیابتی بتواند بر افسردگی‌های ناشی از بیماری مزمن غلبه کند. همانند سایر همسالان خود به امور روزانه و شغلی خود رسیدگی کند، ورزش کند، درس بخواند، در زندگی اجتماعی پیشرفت کند و از زندگی روزمره لذت ببرد و در کنار همه این امور، برنامه‌های مراقبتی خود را نیز مراعات کند.
2- شناخت اصول تغذیه صحیح و رعایت رژیم غذایی مناسب: اطلاع بیمار و خانواده وی از میزان کالری غذاهای روزمره خصوصا در رابطه با تنظیم مقدار کربوهیدراتی که یک فرد دیابتی در هر وعده غذایی می‌خورد، از اهمیت ویژه‌‌ای برخوردار است. همچنین ایجاد عادت غذایی صحیح و تشویق به استفاده از برخی اقلام غذایی همواره مورد توجه است. به طور نمونه بسیاری از متخصصان استفاده از جلبک‌های دریایی «کلرلا» را در رژیم غذایی افراد دیابتی موثر و مفید می‌دانند. بر این اساس توجیه فرد و خانواده وی در خصوص ارزش تغذیه‌ای جلبک‌ها و سایر اقلام تغذیه‌ای ضروری است.
3- کنترل صحیح و مرتب قند‌خون: اهمیت استفاده از گلوکومتر در پیشگیری از عوارض دیابت در تحقیقات متعدد و در سطح جهانی به اثبات رسیده است. بر این اساس آموختن شیوه صحیح استفاده از گلوکومتر و ایجاد عادت و ملکه برای انجام مستمر تست قند خون، نقش حیاتی در سلامت وی دارد.
4- روش صحیح تزریق انسولین: هدف از کنترل قند خون در دیابت نوع یک، این است که مقدار انسولین مورد نظر را مشخص کنیم. بنابراین آموختن نحوه تخمین میزان انسولین مورد نیاز و همچنین نحوه تزریق آن ضروری است.
5- فعالیت‌های پرتحرک: از آنجایی‌که انجام فعالیت‌های پرتحرک و ناگهانی و همچنین برنامه‌های ورزشی باعث افزایش مصرف قند در بدن و در نتیجه کاهش قند خون می‌شود، لازم است به جهت مقابله با افت شدید و ناگهانی قند خون، هشدارهای آگاهی‌بخش در خصوص انجام فعالیت‌های پرتحرک به فرد دیابتی ارایه شود.
6- روش‌های کنترل دیابت در هنگام بیماری: نیاز به انسولین در فرد دیابتی در زمان بیماری با شرایط معمولی متفاوت است. در بعضی موارد باید در زمان بیماری انسولین بیشتری استفاده کرد و در بعضی بیماری‌ها مثل اسهال و استفراغ، نیاز به انسولین کم می‌شود.
7- علایم و نحوه برخورد با کاهش قند‌خون: درمان مناسب حملات هیپوگلیسمی، مصرف کربوهیدرات‌های ساده و با جذب سریع است. بر این اساس آموزش علایم و ویژگی‌های افت ناگهانی و شدید قند خون و چگونگی مقابله با آن از اساسی‌ترین نکات آموزشی به فرد دیابتی است.
8- روش‌های کنترل دیابت در مسافرت: هنگام مسافرت به علت تغییر برنامه‌های روزانه و احتمال رویارویی با حوادث غیرمنتظره، کسب آمادگی لازم برای پیشگیری از مشکلات احتمالی ضروری است. با توجه به استرس‌های مسافرت، تغییر میزان فعالیت، تغییر عادات زندگی و نیز تغییر نوع تغذیه، آموزش مهارت‌های سازگاری با دیابت ضروری است.
بر این اساس باید گفت هرچند آموزش بیماران دیابتی، هزینه‌هایی را برای دولت یا سازمان‌های بیمه‌گر به دنبال خواهد داشت، ولی سرمایه‌گذاری در این بخش می‌تواند علاوه بر آنکه بیمار را از ابتلا به عوارض بلندمدت دیابت برهاند، جامعه را نیز از مواجهه با هزینه‌های سنگین درمانی همچون دیالیز، قطع عضو وکوری زودرس نجات بخشد.
منبع:سلامت نیوز