در دین اسلام، دعا کردن برای خود و دیگران، بسیار سفارش شده است؛ خداوند می‌فرماید:
و ادعوه خوفاً و طمعاً انّ رحمه الله قریب من المحسنین
او را با بیم و امید بخوانید؛ زیرا، رحمت خداوند به نیکوکاران نزدیک است.[1]
همچنین خداوند، وعده قبولی دعاها را داده است؛ «ادعونی استجب لکم؛ بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را».[2]
علاوه بر آن روایات متعددی وجود دارد که در آنها پیامبر اکرم و امامان، مسلمانان را به دعا کردن، ترغیب و تشویق کرده‌اند؛ امام رضا علیه‌السلام از رسول خدا نقل می‌کنند که آن حضرت فرمود:
الدعاء سلاح المؤمن و عمادالدین و نورالسماوات و الأرض
دعا، سلاح مؤمن و عمود دین و نور آسمان‌ها و زمین است.[3]
همچنین حضرت علی علیه‌السلام می‌فرماید:
الدعا مفتاح الرحمه و مصباح الظلمه
دعا، کلید رحمت و چراغ تاریکی است.[4]
دعا کردن، به دو گونه می‌تواند باشد:
الف) انسان فقط برای خود دعا کند؛
ب) انسان برای دیگران دعا کند.
نوع دوم دعا، در اسلام، بسیار سفارش شده است؛ امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید:
هرکس، ابتدا، به چهل نفر از برادران (دینی) خود دعا کند، سپس برای خودش دعا کند، آن دعا، در مورد آن چهل نفر و خودش، مستجاب می‌شود.[5]
بنابرآنچه که گفته شد، دعا کردن برای دیگران، فضیلت بیشتری دارد و سود آن به خود ما برمی‌گردد. پس اگر برای سلامتی امام زمان دعا کنیم، در حقیقت، آن دعا، در حق ما نیز قبول می‌شود. در حدیثی از امام کاظم علیه‌السلام نقل شده که آن حضرت می‌فرماید:
ان من دعا لأخیه بظهر الغیب نودی من العرش و لک منه ألف ضعف
هرکس در نهان، برادر (دینی) خود را دعا کند، از عرش ندا می‌آید که برای تو، صدهزار برابر باد.[6]
همچنین در روایات آمده است که اگر به برادر مؤمن خود دعا کنی، ملائکه آسمان، همان دعا را در حق خودت آمین می‌گویند.[7] بنابراین، دعا برای سلامت آن عبد صالح و انسان کامل، موجب می‌شود تا دعاکننده، مشمول دعای خیر فرشتگان گردد. از طرفی اگر فردی متوجه شود که دیگری برای او دعا کرده و از درگاه الهی رفع مشکلاتش را خواسته، او نیز اقدام او را پاسخ خواهد گفت؛ پس با دعا برای آن حضرت، می‌توان اطمینان یافت که مشمول دعای خیر ولی الله الاعظم خواهیم شد.
در روایت، ترک دعا به دلیل اتکا به قضا و قدر، مذموم شمرده شده است. امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید:
«ادع الله عزوجل و لاتقل ان الأمر قد فرغ منه؛ خداوند را بخوان و نگو که این کار مفروع‌عنه [و حتمی] است».[8]
زراره، در ذیل این حدیث می‌گوید: «منظور از این حدیث، این است که ایمان تو به قضا و قدر، مانع از دعا کردن نشود».[9]
بنابراین، به دلیل اینکه خداوند، امام مهدی علیه‌السلام را حفظ می‌کند، نباید از دعا کردن برای سلامتی آن حضرت، دست برداریم؛ چون، این امر، تکلیف ما را ساقط نمی‌کند و ما همیشه، مأمور به دعا کردن هستیم.
ازاین‌رو باید توجه داشت، دعا برای وجود مقدس امام زمان دارای آثار و حکمت‌های متعددی است؛ از جمله:
۱. یکی از راه‌های ابراز دوستی و ارادت نسبت به محبوب، دعا برای سلامتی اوست. این ابراز دوستی، انسان را به محبوب نزدیک‌تر می‌گرداند تا جایی که برای رسیدن به او، سر از پا نمی‌شناسد. دعا برای وجود مقدس حضرت حجت علیه‌السلام نوعی اظهار مودّت و موجب افزایش محبت و اشتیاق فرد نسبت به آن محبوب دل‌هاست که به تدریج، وی را به کانون حرارت آن خورشید عالم افروز و انوار روشنی‌بخش او نزدیک‌تر می‌گرداند.
۲. دعا برای سلامتی امام زمان در سلامتی حضرت، مؤثِّر است؛ زیرا آن حضرت به این سبب که انسان است و در همین عالم زندگی می‌کند، در معرض آفات و بلایا است و دعا می‌تواند در دور کردن بلا‌ها و مرضها از وجود عزیزش مؤثّر باشد؛ همان گونه که می‌تواند در بهبود بیماری اثر داشته باشد. این، با اراده خدا مبنی بر حفظ جان امام، منافاتی ندارد؛ زیرا اولاً اراده خدا از طریق اسباب اِعمال می‌شود و دعا، از مهمترین وسیلهها و سببها برای جریان اراده خدا در زندگی است. ثانیاً آنچه که اراده الهی بر آن تعلق گرفته حفظ جان حضرت از مرگ است و این منافاتی با بیماری جسمی حضرت ندارد.
۳. گشایش و فرج مؤمنان در آن است؛ چنان‌که خود آن حضرت در نامه‌ای مرقوم داشتند: «برای تعجیل در ظهورم دعا کنید که ظهور من، به نفع شما و موجب فرج و گشایش امور شما خواهد بود».[۱۰]
۴. دعا، اظهار تجدید عهد و پیمان با آن حضرت است و محتوای پیمان با او، دین‌داری، شریعت‌محوری و تصمیم قلبی بر اطاعت امر امام و یاری‌رساندن او با نثار جان و مال است.
۵. سبب زنده نگه‌داشتن یاد امام غایب در دل منتظران است. زنده نگه‌داشتن مسأله امامت، از امور بسیار ضروری و مورد تصدیق عقل و شرع است و دعا برای امام زمان، در راستای همین مهم قابل ارزیابی است.
۶. ادای حقوق بسیاری که آن حضرت بر ما دارد. دعاهای ما دارای این فایده است که بعضی از حقوق او را ادا کنیم.[۱۱]
۷. از دیگر فواید دعا، تقرب دعاکننده به خدای متعال است؛ زیرا ائمه اطهار وسیله‌های تقرب و وصول‌الی‌الله هستند.
۸. از دیگر آثار دعا برای ولی عصر، نورانیت قلب دعاکننده و کسب نور از آن خورشید فروزان الهی است. نورافشانی امام بر قلب مؤمن، درخشنده‌تر از خورشید نورافشان است.[۱۲]
۹. طول عمر، از دیگر منافع و آثار دعا برای امام زمان است و روایات متعددی بر این امر دلالت دارد.[۱۳]
و …
پی‌نوشت‌ها
1. اعراف: 56.
2. غافر: 60.
3. بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج90، ص288.
4. همان، ص300.
5. همان، ص383.
6. وسائل‌الشیعه، شیخ حر عاملی، ج7، ص110.
7. همان، ص111.
8. همان، ص35.
۹. همان.
۱۰. کمال‌الدین، شیخ صدوق، ج۳، ص۶۸۵.
۱۱. ر.ک: کافی، کلینی، ج۲، ص۱۷۲؛ بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۷۲، ص۲۲۶.
۱۲.کافی، کلینی، ج1، ص194.
۱۳. ر.ک: در ساحل انتظار، سید مهدی شمس‌الدین، صص38ـ41.
