سئوال: نقش اخلاق در ساختار فرهنگ جامعه اسلامی چیست؟ شکی نیست که فرهنگ و اخلاق در یکدیگر تأثیر دارند. اما کدام اصیل و موثر و کدام تأثیر پذیر، شاید کمی تازگی داشته باشد. قبل از ورود به بحث دو واژه فرهنگ و اخلاق را بررسی می کنیم. فرهنگ چیست؟ هرگاه بشر، جامعه ای تشکیل داده، ...
بسم الله الرّحمن الرّحیم — فامّا الزّبد فیذهب جفاء و امّا ما ینفع النّاس فیمکث فی الارض مقدمه: ارزش هر عقیده‌ای دو گونه است: یکی ارزش نظری و دیگر ارزش عملی. ارزش نظری یک عقیده یعنی میزان انطباق آن عقیده با حقیقت و واقعیت. ارزش نظری یک نظریه فلسفی یا اجتماعی یا جهانی و غیره، ...
گستردگی و تأثیر عناصر رسانه‌ای نظیر کتب، مجلات، مجموعه مطبوعاتی، صدا و سیما، ویدئو، ماهواره و اینترنت؛ امروزه بر کسی پوشیده نیست. از جمله مقاصد رسانه‌ها: اطلاع‌رسانی، تعلیم و تربیت، اندیشه‌پروری (فرهنگ سازی)، هدایت و راهنمایی، افزایش آگاهی‌ها و … می‌باشد. که البته باید در تمام این اهداف و مقاصد، اهداف تربیتی نهفته باشد. پس ...
مقدمه از عوامل مهم و کارساز در دگرگونی فرهنگی، حاکمیت نظام است. به شهادت تاریخ نقش حاکمیت در سازندگی و یا تخریب ساختار فرهنگ جامعه بسیار حائز اهمیت است. مثل صریح و گویای «الناس علی دین ملوکهم»[1] در بین معارف اسلامی نشان از جایگاه غیر قابل انکار حاکمیت در کیفیت و چگونگی فرهنگ جامعه است. ...
همه می دانیم که اولین مدرسه برای تعلیم و تربیت کودک محیط خانواده است، و بسیاری از زمینه های اخلاقی در آنجا رشد و نمو می کند؛ محیط سالم یا ناسالم خانواده تأثیر بسیار عمیقی در پرورش فضائل اخلاقی، یا رشد رذائل دارد؛ و در واقع باید سنگ زیربنای اخلاق انسان در آنجا نهاده شود. ...
ویژگی های استاد اخلاق مقصود از راهنما و استاد اخلاق، صورت مادی و کالبد طبیعی که در معرض فنا و دستخوش تغییر و تبدیل است، نمی باشد؛ بلکه مراد مجسمه معانی و اوصاف حقیقی است. بحر علمی در نمی پنهان شده در سه گزتن، عالمی پنهان شده[1] در حقیقت، استاد و مربی، ادامه وجودی سیرغ€ ...
1ـ بیان ارزش بیان یکی از ویژگی های زیستی موجودات زنده، اطلاع رسانی و انتقال پیام است. هر موجود دارای حیات، چه روحانی هم چون فرشتگان و چه حیوانی با همه تنوع و کثرت آن از این خصیصه برخوردار است. در عالم حیوانات، موضوع انتقال احساسات و پیام رسانی، خود از شاهکارهای خلقت و از ...
هر واحد آموزشی از معلم، شاگرد، برنامه، وسائل و مکان تشکیل شده است که هر کدام محیط خاصی را ایجاد و نقش بسزائی در تربیت اخلاق ایفا می کند. الف) معلم: کسی که بیشترین تأثیر را در امر تزکیه شاگردان بر جا می نهد معلم است. اگر معلمان خودشان حاکم بر نفس باشند و آلودگی ...
حوزه های علمیه با میراثی هزار ساله تنها بازمانده آموزش کهن اسلامی در این سرزمین اند. تعلیم و تعلم به مثابه فریضه الهی ازهمان اوان ظهور اسلام آغازشد چه اینکه پیامبر رحمت خود اولین معلم بود و مسجد اولین مدرسه. پیامبردانش اندوزی را برهمگان واجب شمرد[1] واجر طالب علم را با روزه دار شب بیدار ...
در تحصیل صفات حمیده، به نکات زیر باید توجه داشت: 1. صفات و مَلَکات فاضله اخلاقی از طریق تکرار اعمال مناسب با آنها، در درون انسان به وجود می آیند. طبیعی است تا عملی در سایه تکرار، به صورت صفت ثابت و ملکه در نیامده است، انجامش مشکل و اغلب همراه با زحمت و مشقت ...
از آن جا که انسان دائم در حرکت و سير و سلوک است و حرکت او گاهي به سوي بالا و به اصطلاح سير صعودي و گاهي به سوي پايين و سير نزولي است؛ اگر زمام امور يک انسان در دست عقل و شرع باشد، قهراً سيرش صعودي خواهد بود و اگر تابع هوا و هوس باشد يعني زمام امرش به دست نفس و هواهاي نفساني باشد سيرش نزولي و منتهي به اسفل السافلين خواهد بود. در اين مقاله سعي شده که راه هاي پيروزي بر نفس و هواهاي نفساني نشان داده شود تا انسان ها در مبارزه با نفس آسان تر و روشن تر وارد معرکه شوند. واژگان کليدي: انسان، نفس، عقل، هواي نفس، عاطفه، حيات طيبه.
خودسازی و پیمودن راه کمال کار سهل و ساده ای نیست. بلکه بسیار مهم و دشوار است و موانعی در این راه وجود دارد که انسان مرید، باید در بر طرف ساختن آنها جهاد کند وگرنه به مقصد نخواهد رسید. مانع اول عدم قابلیت بزرگترین مانع خودسازی و نیل به مقام قرب الهی، عدم قابلیت ...