ابن ابی الحدید، دانشمند معروف اهل تسنن در شرح این خطبه[1] می گوید: بسیاری از محدّثین و تاریخ نویسان نقل کرده اند که امام علی ـ علیه السلام ـ فرمود: بین من و پیامبر چنین گفتگو شد: آن حضرت به من فرمود:
«خداوند جهاد با مفتونین (در فتنه فرو رفتگان) در فتنه فرو رفتگان را بر تو مقرّر داشته، همان گونه که جهاد با مشرکان را بر من مقرّر نمود».
گفتم: «ای رسول خدا! این فتنه چیست که جهاد در آن بر من مقرّر شده؟!»
فرمود: «به خاطر بدعت هائی که در دین، پدید می آورند، و با امر (من) مخالفت می نمایند».
گفتم: «ای رسول خدا! تو قبلاً به من وعده شهادت داده ای، از خداوند بخواه که آن را در رکاب تو قرار دهد (دلم می خواهد در آستان تو و در محضر تو به شهادت برسم) و آن را به تأخیر نیندازد.»
فرمود: «بنابر این، چه کسی با «ناکثین» (بیعت شکنان جنگ افروز) و «قاسطین» معاویه و هوادارانش) و «مارقین» (خوارج) جنگ کند؟!، ولی (هم اکنون نیز) به تو وعده شهادت می دهم، و بزودی شهادت، نصیبت می شود، بر فرق سرت ضربتی می زنند، و محاسنت را به خون سرت رنگین می نمایند، در این صورت صبر تو چگونه خواهد بود؟!»
گفتم: «ای رسولخدا! این جا جای صبر نیست، بلکه جای شکر و سپاس است».
فرمود: آری. این حوادث برای تو پیش می آید، برای آن آماده باش، چرا که تو را آماج کین و خشم خود قرار خواهد داد».
گفتم: «ای رسول خدا، می خواهم، هر چند کمی از آن حوادث را برای من بیان کنی».
فرمود: «امّت من بعد از من بزودی در فتنه قرار می گیرند، قرآن را تأویل می کنند و به دلخواه خود معنی می نمایند، شراب را به نام نبیذ (آب کشمش) حلال می شمرند، و رشوه را به نام هدیه و ربا را به نام خرید و فروش، روا می دانند، و قرآن را از مورد (و مفهوم حقیقی خود) تحریف می کنند، و خط گمراهی غالب می گردد، در چنین شرائطی در خانه ات باش (و از آن ها قهر کن) و در آن هنگام که زمام امور بدست تو آمد و مردم به سوی تو رو آوردند، بر اساس تأویل (معنی باطنی) قرآن با مخالفان پیکار کن چنان که من بر اساس تنزیل (ظاهر) قرآن جنگیدم، و وضع مردم زمان تو با مردم زمان من یکسان نیست.
گفتم: «ای رسول خدا! من این افراد (مخالف خود) را در کدام منزلگاه قرار دهم، آیا در منزلگاه «مرتدّین» یا در منزلگاه فتنه؟!».
فرمود: «آن ها را در منزلگاه «فتنه» قرار بده، که در آن سرگردان بمانند تا عدالت، آن ها را دریابد».
گفتم: «ای رسول خدا! آیا عدالت از ناحیه ما، آن ها را قرار می گیرد یا از ناحیه غیر ما؟!»
فرمود: بلکه از ناحیه ما، و بوسیله ما پیروزی کامل، حاصل می شود، و بوسیله ما خداوند، دل ها را پس از شرک، (در خط توحید) بهم نزدیک می کند، و بوسیله ما، پس از فتنه و آشوب، دلها، پیوند می یابد.[2] گفتم: الحمد الله علی ما وهب من فضله: «حمد و سپاس خداوندی را که بخشنده فضل و مواهبش می باشد».[3] این داستان به خوبی روشنگر آنست که: «گاهی ولی مسلمین، باید با مسلمانان خداپرست، که غرق در گناه و تحریف و آشوبگری هستند، جنگ کند، و این جنگ همانند جنگ با مشرکان در زمان رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ است.