هدف: آشنايي مختصر با شكل و اسم علامت مدّ و جايگاه آن و تفاوتي كه در تلفّظ به وجود ميآورد، و در پايان درس از دانش آموزان انتظار ميرود كه:
1 ـ علامت مدّ و جايگاه آن را بشناسند.
2 ـ در تلفّظ حروف مدّي داراي علامت مدّ و بدون علامت مدّ، كاملاً آنها كاملاً روشن شود.
3 ـ فرق ميان علامت مدّ بزرگتر و كوچكتر يا كلفتتر و نازكتر براي آنها كاملاً روشن شود.
4 ـ هر كلمهاي در قرآن با علامت مدّ ديدند به راحتي تشخيص داده و به طور صحيح تلفّظ كنند.
نكته: با توجّه به هدف كلي ما، آشنايي مختصر با علامت مدّ كافي است تا اگر دانش آموزان در ضمن قرائت قرآن با اين علامت برخورد كردند، آن را بشناسند و بدانند كه دلالت بر چه معنايي دارد.
ان شاء اللّه بعد از تسلّط كامل بر ساده و روانخواني قرآن كريم در درس تجويد با انواع مدّها و مقدار كشش و جزئيّات ديگر آن آشنا خواهند شد.
مراحل تدريس علامت مدّ
1ـ براي هر يك از حروف مدّي كه بعد از آن سيب مدّ آمده باشد يك مثال مينويسيم و از دانش آموزان ميخواهيم تا آنها را به طور طبيعي بخوانند.
2 ـ علامت مدّ را معرفي و جايگاه آن را معيّن ميكنيم.
3 ـ علامت مدّ روي حرف مدّي مثال اوّل قرار داده و مقدار كشش آن را با تلفّظ عملي خود و با كمك گرفتن از حركت دست روشن ميسازيم.
4 ـ ميخواهيم تا نخست بدون علامت مدّ و سپس با علامت مدّ بخوانند.
5 ـ روي بقيّه مثالها همانند روش فوق عمل ميكنيم.
6 ـ روي كلمات ديگر تمرين ميكنيم.
7 ـ روي آيات قرآن تمرين ميكنيم.
روش تدريس علامت مدّ
معلّم: همه با اين كلمات «جاءَ، سُوءُ، جيءَ» در درسهاي گذشته آشنا شديم باهم آنها را بخوانيد.
دانش آموزان: جاءَ، سُوءُ، جيءَ.
معلّم: در قرآن به علامتي با اين شكل «ـ» به نام علامت مدّ برميخوريم، اين علامت بالاي بعضي از حروف مدّي قرار ميگيرد و باعث مدّ و كشش بيشتر حروف مدّي ميشود.
اگر روي الف مدّي قرار گيرد بهاين صورت تلفّظ ميشود، (علامت مدّ را روي الف مدّي قرار ميدهيم «جآء» و آن را تلفّظ ميكنيم و با كمك گرفتن از حركت دست مقدار تقريبي آن را روشن ميسازيم) سپس ميخواهيم تا دانش آموزان آن را بخوانند و در ضمن خواندن آنها با حركت دست به آنها كمك ميكنيم سپس با قرار دادن دست روي علامت مدّ و برداشتن آن ميخواهيم تا باهم بخوانند روي بقيّه مثالها به همين روش ادامه ميدهيم و پس از آن كه مطمئن شديم همة دانش آموزان درس را ياد گرفتهاند، نخست روي كلمات و سپس روي آيات قرآن تمرين ميكنيم.
در تمرين روي آيات بايد دقّت كنيم داراي علامتها و قواعد تدريس نشده نباشد.
تدريس علامت مدّ براي خردسالان تفاوت چنداني با بزرگسالان ندارد، تفاوت تنها در اسامي صداهاي كشيده است كه براي بزرگسالان به عنوان حروف مدّي و براي خردسالان به عنوان صداهاي كشيدة (ـَـِـُ)مطرح ميكنيم. و علاوه بر آن ميتوانيم ريشة علامت مدّ را نيز براي بزرگسالان مطرح كنيم كه از كلمه مدّ گرفته شده قسمت پايين ميم و بالاي دال را برداشته و مختصر كردهاند.