قرآن کریم :
اُدْعونى اَسْتَجِبْ لَکُمْ؛
سوره غافر، آیه ۶۰
بخوانید مرا، تا پاسخ دهم شما را.
۱امام على علیه السلام : اَعْلَمُ النّاسِ بِاللّهِ اَکْثَرُهُمْ لَهُ مَسْاَ لَهً ؛
خداشناسترین مردم، پر درخواستترین آنان از خداست .
غرر الحکم ، ح ۳۲۶۰
۲پیامبر صلى الله علیه و آله : یَدْخُلُ الْجَنَّهَ رَجُلانِ کانا یَعْمَلانِ عَمَلاً واحِدا ، فَیَرى اَحَدُهُما صاحِبَهُفَوْقَهُ ، فَیَقولُ : یا رَبِّ ، بِما اَعْطَیْتَهُ وَ کانَ عَمَلُنا واحِدا ؟فَیَقولُ اللّهُ تَبارَکَ وَ تَعالى : سَاَ لَنى وَ لَمْ تَسْاَ لْنى ؛
دو نفر که هر دو یکسان عمل کردهاند ، وارد بهشت مىشوند ، امّا یکى از آن دو ،دیگرى را برتر از خود مىبیند . مىگوید : پروردگارا ! چرا او را برترى دادى ، در حالى کهعمل هر دوى ما یکسان بوده است؟ خداوند ـ تبارک و تعالى ـ مىفرماید : او از مندرخواست مىکرد و تو درخواست نمىکردى.
عدّه الداعى ، ص ۳۶
۳امام سجاد علیه السلام : اَوْحَى اللّهُ ـ تَبارَکَ وَ تَعالى اِلى داوُودَ علیه السلام : یا داوُودُ اذْکُرْنى فى اَیّامِسَرّائِکَ کَى اَسْتَجیبَ فى اَیّامِ ضَرّائِکَ ؛
خداوند تبارک و تعالى به داوود علیه السلام وحى فرمود : اى داوود! در روزهاى خوشىات مرایاد کن ، تا در روزهاى رنج و ناخوشىات ، تو را پاسخ گویم.
جامع الاحادیث الشیعه ، ج۱۵، ص۲۰۷،ح ۲۹
۴پیامبر صلى الله علیه و آله : مَنْ اَرادَ اَنْ تُسْتَجابَ دَعْوَتُهُ وَ اَنْ تُـکْشَفَ کُرْبَتُهُ ، فَلْیُفَرِّجْ عَنْ مُعْسِرٍ ؛
هر کس مىخواهد دعایش مستجاب و غمش از بین برود، باید گره از کار گرفتارى باز کند.
مسند ابن حنبل ، ج ۲، ص ۲۴۸، ح ۴۷۴۹
۵پیامبر صلى الله علیه و آله : اِذا اَرادَ صاحِبُکُم اَن لا یَسْاَ لَ رَبَّهُ اِلاّ اَعْطاهُ ، فَلْیَیاَس مِنَ النّاسِ کُلِّهِمْ ، ولا یَکونَنَّ لَهُ رَجاءٌ عِنْدَ غَیْرِ اللّهِ فَاِذا عَلِمَ اللّهُ ذالِکَ مِنْ قَلْبِهِ لَمْ یَسْاَ لْهُ شَیْئا اِلاّ اَعْطاهُ ؛
هر گاه یکى از شما خواست که آنچه را از پروردگارش درخواست مىکند ، به او بدهد ،باید از همه مردم چشم امید برکَند و به غیر خدا هرگز امیدى نداشته باشد . پس هرگاهاین از قلب او بر خدا عیان شد، هر چه را از وى بخواهد، به او مىدهد.
تیسیر المطالب ، ص ۲۳۵
۶امام على علیه السلام : قُلْتُ : اَللّهُمَّ لا تُحوِجنى اِلى اَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ ، فَقْالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله : یا عَلىُّ،لا تَقولَنَّ هکَذا ، فَلَیسَ مِنْ اَحَدٍ اِلاّ وَ هُوَ مُحْتاجٌ اِلَى النّاسِ . فَقُلْتُ : یا رَسولَ اللّهِ ، فَمااَقولُ ؟ قالَ : قُلْ : اللّهُمَّ لا تُحوِجْنى اِلى شِرارِ خَلْقِکَ. قُلْتُ : یا رَسولَ اللّهِ وَمَنْ شِرارُخَلْقِهِ ؟ قالَ : الَّذینَ اِذا اَعطَوا مَنّوا وَ اِذا مَنَعوا عابوا ؛
من گفتم : بار خدایا ! مرا محتاج احدى از خَلقت مگردان . پیامبر خدا صلى الله علیه و آلهفرمودند :اى على چنین نگو ؛ زیرا هیچ کس نیست ، مگر آنکه به مردم نیازمند است . گفتم : پسچه بگویم ، اى پیامبر خدا؟ فرمودند بگو : بار خدایا! مرا نیازمند بَدانِ خلقت قرار مده.گفتم : اى پیامبر خدا ، بَدان خلق خدا کیانند؟ فرمودند : کسانى که هر گاه چیزى بدَهند ،منّت گذارند و هر گاه ندهند ، بد گویند.
تنبیه الخواطر ، ج ۱، ص ۳۹
۷پیامبر صلى الله علیه و آله : اُتىَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله وَ هُوَ قاعِدٌ فِى ظِلِّ الْحَطیمِ بِمَکَّهَ ، فَقیلَ : یا رَسولَ اللّهِاُتِىَ عَلى مالِ اَبى فُلانٍ بِسَیْفِ الْبَحرِ فَذَهَبَ . فَقالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله : ما تَلَفَ مالٌ فى بَرٍّوَ لا بَحرٍ اِلاّ بِمَنْعِ الزَّکاهِ فَحَرِّزوا اَمْوالَکُم بِالزَّکاهِ ، وَ داووا مَرْضاکُمْ بِالصَّدَقَهِ وَ ادْفَعواعَنْکُمْ طَوارِقَ البَلاءِ بِالدُّعاءِ فَاِنَّ الدُّعاءَ یَنْفَعُ مِمّا نَزَلَ وَ مِمّا لَمْ یَنْزِلَ ما نَزَلَ یَکْشِفُهُ وَ مالَمْ یَنْزِلْ یَحْبِسُهُ ؛
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله ، در سایه حَطیم در مکّه نشسته بودند که شخصى آمد و گفت : اىپیامبر خدا ! اموال فلانى در ساحل دریا ، دچار حادثه شد و از بین رفت . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمودند : هیچ مالى در خشکى و دریا تلف نشد ، مگر به سبب ندادنزکات . پس ، اموال خود را با دادن زکات ، حفظ نمایید و بیمارانتان را با صدقه دادن درمان ومصیبتهاى بلا را با دعا کردن از خود رفع کنید ، که دعا براى آنچه نازل شده و نازل نشده ،سودمند است : آنچه نازل شده ، برطرف مىکند و از آنچه نازل نشده ، جلوگیرى مىنماید.
الدعاء للطبرانى ، ص ۳۱، ح ۳۴
۸امام على علیه السلام : ما زالَتْ نِعْمَهٌ وَ لا نَضارَهُ عَیْشٍ اِلاّ بِذُنوبٍ اِجْتَرَحوا اِنَّ اللّهَ لَیْسَبِظَلاّمٍ لِلْعَبیدِ ، وَ لَوْ اَ نَّهُمُ اسْتَقْبَلوا ذالِکَ بِالدُّعاءِ وَ الاِْنابَهِ لَمْ تَزُل وَ لَوْ اَنَّهُمْ اِذا نَزَلَتْ بِهِمُالنِّقَمُ وَ زالَت عَنْهُمُ النِّعَمُ فَزِعوا اِلَى اللّهِ عَزَّوجَلَّ بِصِدْقٍ مِن نیّاتِهِمْ وَ لَمْ یَهِنوا وَ لَمْیُسْرِفوا ، لاََصْلَحَ اللّهُ لَهُمْ کُلَّ فاسِدٍ وَ لَرَدَّ عَلَیْهِمْ کُلَّ صالِحٍ ؛
هیچ نعمت و شادابى زندگىاى نابود نشد، مگر به سبب گناهانى که صاحبانشمرتکب شدند . خداوند هرگز به بندگان ستم نمىکند . اگر با دعا و ناله به استقبال بلامىرفتند ، آن نعمتها و خوشىها نابود نمىشدند ، اگر زمانى که عذاب برایشان فرودآمد و نعمتهایشان را گرفت، با نیّت پاک به خداوند عزّوجلّ پناه مىبردند و سستى وزیادهروى (و ستم بر خویشتن) نمىکردند ، بىگمان خداوند ، نابسامانى آنان را بهسامان مىآورد و خوبىها را به ایشان بازمىگرداند.
خصال ، ص ۶۲۴، ح ۱۰
۹روى أنَّ موسى علیه السلام: اِستَسقى لِبَنى اِسرائیلَ حینَ اَصابَهُم قَحْطٌ فَاَوحَى اللّهُ تَعالىاِلَیهِ : اِنّى لا اَستَجیبُ لَکَ وَ لا لِمَنْ مَعَکَ وَ فیکُمْ نَمّامٌ قَدْ اَصَرَّ عَلَى النَّمیمَهِ ؛
در روایت آمده که موسى علیه السلام براى بنىاسرائیل که گرفتار قحطى شده بودند ،درخواست باران کرد، اما خداوند متعال به او وحى فرمود که : «باوجود شخصسخنچینى که در میان شما هست و به سخنچینىاش ادامه مىدهد، دعاى تو و دعاىهمراهانت را اجابت نمىکنم».
بحار الأنوار ، ج ۷۵، ص ۲۶۸، ح ۱۹
۱۰پیامبر صلى الله علیه و آله : اِذا اَرَدْتَ اَنْ تَدعُوَ اللّهَ فَقَدِّم صَلاهً اَو صَدَقَهً اَو خَیْرا اَوْ ذِکْرا ؛
هر گاه خواستى دعا کنى ، پیش از آن ، نمازى بخوان یا صدقهاى بده یا کار خیرىبکن یا ذکرى بگو.
عوالى اللآلى ، ج ۱، ص ۱۱۰، ح ۱۶
۱۱امام کاظم علیه السلام : اِذا کانَ لَکَ یا سَماعَهُ اِلَى اللّهِ عَزَّوَجَلَّ حاجَهٌ فَقُل : اَللّهُمَّ اِنّى اَسْاَ لُکَبِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلىٍّ فَاِنَّ لَهُما عِنْدَکَ شَاْنا مِنَ الشَّاْنِ وَ قَدْرا مِنَ القَدْرِ فَبِحَقِّ ذالِکَ الشَّاْنِوَ بِحَقِّ ذالِکَ الْقَدْرِ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ اَنْ تَفْعَلَ بى کَذا وَ کَذا. فَاِنَّهُ اِذاکانَ یَومُ الْقیامَهِ لَمْ یَبْقَ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لا نَبىٌّ مُرْسَلٌ وَ لا مُؤْمِنٌ مُمْتَحَنٌ اِلاّ وَ هُوَ یَحْتاجُاِلَیْهِما فى ذالِکَ الْیَوْمِ ؛
اى سماعه! هر گاه به درگاه خداوند عزّوجلّ حاجتى داشتى ، بگو : بار خدایا! به حقّمحمّد و على ، از تو درخواست مىکنم ، زیرا آن دو را نزد تو مقام و منزلتى بزرگ است .پس به حقّ آن مقام و آن منزلت ، از تو درخواست مىکنم که بر محمّد و خاندان محمّد ،درود فرستى و فلان و بهمان حاجتم را برآورى، زیرا در روز قیامت ، هیچ فرشته مقرّب وپیامبرِ مُرسل و مؤمن مخلصى نباشد ، مگر اینکه به آن دو نیازمند باشد.
کافى ، ج ۲، ص ۵۶۲، ح ۲۱
۱۲امام على علیه السلام : بُکاءُ الْعُیونِ وَ خَشْیَهُ الْقُلوبِ مِنْ رَحْمَهِ اللّهِ تَعالى ذِکْرُهُ ، فَاِذاوَجَدْتُموها فَاغْتَنِمُوا الدُّعاءَ وَ لَو اَنَّ عَبْدا بَکى فى اُمَّهٍ لَرَحِمَ اللّهُ تَعالى تِلْکَ الاُْمَّهَ لِبُکاءِذالِکَ الْعَبْدِ ؛
گریه چشمها و ترس دلها ، از رحمت خداوند بلند نام است . بنابراین ، هر گاه اینها رادر خود یافتید ، دعا کردن را غنیمت شمارید . اگر در میان یک امّت ، یک بنده هم گریه کند ، خداوند متعال به خاطر گریه آن بنده ، بر آن امّت رحم مىکند .
مکارم الأخلاق ، ص ۳۱۷
۱۳امام سجاد علیه السلام : وَ الذُّنوبُ الَّتى تَرُدُّ الدُّعاءَ: سوءُ النِّیَّهِ وَ خُبْثُ السَّریرَهِ وَالنِّفاقُ مَعَالاِْخْوانِ وَ تَرکُ التَّصدیقِ بِالاِْجابَهِ وَ تَأخیرُ الصَّلَواتِ الْمَفروضاتِ حَتّى تَذْهَبَ اَوقاتُهاوَ تَرْکُ التَّقَرُّبِ اِلَى اللّهِ عَزَّوَجَلَّ بِالْبِرِّ وَالصَّدَقَهِ وَاسْتِعْمالُ الْبَذاءِ وَ الْفُحْشِ فِى الْقَولِ ؛
گناهانى که دعا را رد مىکنند ، عبارتاند از : بدى نیّت ، بد ذاتى ، دورویى با برادران ،باور نداشتن اجابت دع ، به تأخیر انداختن نمازهاى واجب تا هنگامى که وقتشان بگذرد وتقرّب نجستن به خداوند عزّوجلّ با نیکى کردن و صدقه دادن و بدزبانى و ناسزا گفتن.
معانى الأخبار ، ص ۲۷۱، ح ۲
۱۴پیامبر صلى الله علیه و آله : دُعاءُ السِّرِّ یَزیدُ عَلَى الْجَهْرِ سَبْعینَ ضِعْفا وَ اَ ثْنَى اللّهُ سُبْحانَهُ عَلىزَکَریّا علیه السلامبِقَولِهِ : «اِذْ نادى رَبَّهُ نِدَاءً خَفیًّا» ؛
دعاى پنهانى ، هفتاد برابر دعاى آشکار ، ارزش دارد . خداوند متعال زکریا علیه السلامراچنین ستایش کرده است : «آن گاه که پنهانى با پروردگارش سخن گفت».
ارشاد القلوب ، ص ۱۵۴
۱۵پیامبر صلى الله علیه و آله : اِنَّ اللّهَ لَیُمْسِکُ الْخَیْرَ الْکَثیرَ عَنْ عَبْدِهِ فَیَقولُ : لا اُعْطیهِ حَتّى یَسْاَ لَنى ؛
خداوند ، بسیارى از خوبىها را به بندهاش نمىدهد و مىفرماید : «به او نمىدهم تا ازمن بخواهد».
مستدرک الوسائل ، ج ۵ ، ص ۱۷۵،ح ۵۶۰۳
۱۶پیامبر صلى الله علیه و آله : اِذا دَعا اَحَدُکُم فَلْیَعُمَّ فَاِنَّهُ اَوجَبُ لِلدُّعاءِ ؛
هر گاه یکى از شما دعا کرد ، براى همه دعا کند ؛ زیرا این، دعا را به اجابت نزدیکتر مىکند.
کافى ، ج ۲، ص ۴۸۷، ح ۱
۱۷پیامبر صلى الله علیه و آله : یا فاطِمَهُ مَنْ تَهاوَنَ بِصَلاتِهِ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ ابْتَلاهُ اللّهُ بِخَمْسَعَشْرَهَ خَصْلَهً : سِتٌّ مِنْها فى دارِ الدُّنْیا … فَاَمَّا اللَّواتى تُصیبُهُ فى دارِ الدُّنْیا … وَ لا یَرتَفِعُدُعاؤُهُ اِلَى السَّماءِ وَ السّادِسَهُ لَیْسَ لَهُ حَظٌّ فى دُعاءِ الصّالِحینَ ؛
اى فاطمه! هر کس ، از مرد و زن نمازش را سبک بشمارد ، خداوند او را به پانزده چیزمبتلا مىکند : شش تاى آنها در سراى دنیاست … و آن شش چیزى که در سراى دنیا بهاو مىرسد ، این است که : … و پنجم دعایش به سوى آسمان نمىرود ، و ششم ، اوسهمى از دعاى نیکان ندارد .
فلاح السائل ، ص ۶۱ ، ح ۱
۱۸پیامبر صلى الله علیه و آله : یا اَ یُّهَا النّاسُ ! اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقولُ : مُروا بِالْمَعروفِ وَ انْهَوا عَنِ المُنْکَرِمِنْ قَبْلِ اَنْ تَدْعُوَنى فَلا اُجیبَکُمْ وَ تَسْاَلونى فَلا اُعْطیَکُمْ وَ تَسْتَنْصِرونى فَلا اَ نْصُرَکُم ؛
اى مردم! خداوند عزّوجلّ مىفرماید : امر به معروف و نهى از منکر کنید ، پیش ازآنکه مرا بخوانید و پاسختان ندهم ، یا از من بخواهید و عطایتان نکنم ، یا از من یارىطلبید و یارىتان نرسانم.
مسند ابن حنبل ، ج ۹، ص ۵۰۴ ،ح ۲۵۳۱۰
۱۹پیامبر صلى الله علیه و آله : اَقْرَبُ ما یَکونُ الْعَبْدُ مِنْ رَبِّهِ وَ هُوَ ساجِدٌ فَاَکْثِرُوا الدُّعاءَ ؛
نزدیکترین حالتِ بنده به پروردگارش زمانى است که در سجده است . پس در اینحالت ، بسیار دعا کنید.
صحیح مسلم ، ج ۱، ص ۳۵۰، ح ۲۱۵
۲۰امام سجاد علیه السلام : اَللّهُمَّ اِنَّهُ یَحْجُبُنى عَنْ مَساَ لَتِکَ خِلالٌ ثَلاثٌ وَ تَحدونى عَلَیْها خَلَّهٌواحِدَهٌ یَحْجُبُنى اَمْرٌ اَمَرْتَ بِهِ فَاَبْطَاْتُ عَنْهُ وَ نَهىٌ نَهَیْتَنى عَنْهُ فَاَسْرَعْتُ اِلَیْهِ وَ نِعْمَهٌ اَنْعَمْتَ بِها عَلَىَّ فَقَصَّرتُ فى شُکْرِها وَ یَحدونى عَلى مَسْاَ لَتِکَ تَفَضُّلُکَ عَلى مَنْ اَقْبَلَبِوَجْهِهِ اِلَیْکَ ، وَ وَفَدَ بِحُسْنِ ظَنِّهِ اِلَیْکَ ، اِذْ جَمیعُ اِحْسانِکَ تَفَضُّلٌ و اِذْ کُلُّ نِعَمِکَ ابْتِداءٌ ؛
بار خدایا! سه چیز باعث مىشود که من از تو درخواست نکنم و تنها یک چیز مرا بر آنمىدارد . آنچه مرا باز مىدارد ، یکى آن است که تو مرا فرمان دادى و من در انجام آن سستىکردم ، دیگر آنکه مرا از کارى نهى فرمودى ، امّا من به انجام دادن آن شتافتم ، سوم آنکه مرانعمت ارزانى داشتى ، ولى من در شکرگزارى آن ، کوتاهى کردم . امّا آنچه مرا به درخواستکردن از تو مىکشانَد ، تفضّل تو بر کسى است که به درگاهت روى کند و با خوشگمانى به سوىتو آید ، که همه احسانهایت ، تفضّل است و همه نعمتهایت ، نخستین است.
صحیفه سجّادیّه ، از دعاى ۱۲
۲۱امام صادق علیه السلام : قَضاءُ الْحَوائِجِ اِلَى اللّهِ وَ اَسْبابُها ـ بَعْدَ اللّهِ ـ الْعِبادُ تَجْرى عَلىاَیْدیهِم فَما قَضَى اللّهُ مِنْ ذالِکَ فَاقبَلوا مِنَ اللّهِ بِالشُّکْرِ وَ ما زَوى عَنْـکُم مِنْها فَاقْبَلوهُ عَنِاللّهِ بِالرِّضا وَ التَّسْلیمِ وَ الصَّبْرِ فَعَسى اَن یَـکونَ ذالِکَ خَیْرا لَکُمْ فَاِنَّ اللّهَ اَعْلَمُ بِمایُصْلِحُـکُم وَ اَنْتُمْ لا تَعْلَمونَ ؛
برآورده شدن حاجتها در اختیار خداست و اسباب آن، بعد از خداوند ، بندگانهستند که به دست آنها اجرا مىشود . پس هر حاجتى را که خداوند برآوَرْد ،سپاسگزارانه از خداوند بپذیرید و آنچه برآورده نساخت ، آن را نیز با رضایتو تسلیم و صبر ، از او بپذیرید ، زیرا بسا این براى شما بهتر است ، چرا که خداوند ،به صلاحِ کار شما داناتر است و شما نمىدانید.
تحف العقول ، ص ۳۶۵
۲۲امام صادق علیه السلام: اِنَّ قَوما فیما مَضى قالوا لِنَبىٍّ لَهُم : اُدْعُ لَنا رَبَّکَ یَرْفَع عَنَّا الْمَوتَفَدَعا لَهُم فَرَفَعَ اللّهُ عَنْهُمُ المَوتَ فَکَثُروا حَتّى ضاقَت عَلَیهِمُ المْنازِلُ وَ کَثُرَ النَّسلُوَ یُصْبِحُ الرَّجُلُ یُطْعِمُ اَباهُ وَ جَدَّهُ وَ اُمَّهُ وَ جَدَّ جَدِّهِ وَ یُوَضّیهِم وَ یَتَعاهَدُهُم فَشَغَلوا عَنْ طَـلَبِ الْمَعاشِ . فَقالوا : سَل لَنا رَبَّکَ اَن یَرُدَّنا اِلى حالِنَا الَّتى کُنّا عَلَیها فَسَاَلَ نَبیُّهُم رَبَّهُفَرَدَّهُم اِلى حالِهِم ؛
یکى از اقوام گذشته به پیامبرشان گفتند : دعا کن پروردگارت مرگ را از ما بردارد . اودعا کرد و خداوند ، مرگ را از آنها برداشت . جمعیت آنان زیاد شد، چندان کهمنزلهایشان دیگر گنجایش آنها را نداشت و جمعیت چنان زیاد شد که هر مردى ناچاربود خرج پدر و جدّ و مادر و جدّ جدّش را بدهد و به نظافت و امور دیگر آنها رسیدگى کندو بدین ترتیب از طلب معاش باز ماندند .بار دیگر آمدند و درخواست کردند که : دعا کن پروردگارت ما را به همان حال که بودیمباز گرداند . پیامبرشان به درگاه پروردگارشان دعا کرد و آنها را به حال اوّلشان باز گرداند.
کافى ، ج ۳، ص ۲۶۰، ح ۳۶
۲۳پیامبر صلى الله علیه و آله : اِنَّ اللّهَ یَقولُ : … وَ لَو اَنَّ قُلوبَ عِبادِى اجْتَمَعَت عَلى قَلْبِ اَسْعَدِ عَبْدٍ لى مازادَ ذالِکَ فى سُلطانى جَناحَ بَعوضَهٍ وَ لَوْ اَ نّى اَعْطَیْتُ کُلَّ عَبْدٍ ما سَاَ لَنى ما کانَ ذالِکَ اِلاّ مِثْلَ اِبْرَهٍ جاءَها عَبْدٌ مِنْ عِبادى فَغَمَسَها فِى البَحرِ وَ ذالِکَ اَنَّ عَطائى کَلامٌ وَ عِدَتىکَلامٌ وَ اِنَّما اَقولُ لِشَّىْءٍ : کُنْ فَیَکونُ ؛
خداوند مىفرماید : « … اگر دلهاى بندگانم ، همه یکجا در دلِ خوشبختترینبندهام جمع شوند این، به مقدارِ بالِ پشهاى بر سلطنت من نمىافزاید و اگر به هر بندهاىآنچه بخواهد ، عطا کنم ، این نباشد ، مگر همانندِ سوزنى که بندهاى از بندگانم بردارد ودر دریایى فرو بَرَد ؛ زیرا عطاى من به گفتارى است و وعدهام نیز به گفتارى . به چیزمىگویم : هست شو، پس هست مىشود.
بحار الأنوار ، ج ۷۷، ص ۱۳۶، ح ۴۸
۲۴امام على علیه السلام : اِنَّ اللّهَ ـ تَبارَکَ وَ تَعالى ـ اَخْفى اَرْبَعَهً فى اَرْبَعَهٍ : اَخْفى رِضاهُ فىطاعَتِهِ فَلا تَسْتَصْغِرَنَّ شَیئا مِن طاعَتِهِ ، فَرُبَّما و افَقَ رِضاهُ وَ اَ نْتَ لا تَعْلَمُ وَ اَخْفى سَخَطَهُ فى مَعصیَتِهِ فَلا تَستَصْغِرَنَّ شَیئا مِن مَعصیَتِهِ فَرُبَّما و افَقَ سَخَطَهُ مَعصیَتُهُو اَنتَ لا تَعلَمُ و اَخفى اِجابَتَهُ فى دَعوَتِهِ فَلا تَستَصغِرَنَّ شَیئا مِن دُعائِهِ فَرُبَّما و افَقَاِجابَتَهُ و اَنتَ لا تَعلَمُ و اَخفى وَلیَّهُ فى عِبادِهِ فَلا تَستَصغِرَنَّ عَبدا مِن عَبیدِ اللّهِ فَرُبَّمایَکونُ وَلیَّهُ وَ اَنتَ لا تَعلَمُ ؛
خداوند تبارک و تعالى چهار چیز را در دلِ چهار چیز مخفى نموده است :خشنودىاش را در طاعتش مخفى نموده، پس مبادا که چیزى از طاعت او را کوچکبشمارید ، زیرا ممکن است خشنودى او در همان باشد و تو نمىدانى . ناخشنودىاش رادر معصیتش مخفى کرده . پس مبادا که چیزى از معصیت او را کوچک بشمارید ، زیراممکن است ناخشنودى او در همان باشد و تو نمىدانى .اجابتش را در دعاى از خود مخفى ساخته. پس چه بسا که اجابت او در همان باشد وتو نمىدانى و ولىّاش را در میان بندگانش مخفى نموده است . پس مبادا هیچ بندهاى ازبندگان خدا را کوچک بشمارید ؛ زیرا اى بسا، همو ولىّ او باشد و تو نمىدانى.
خصال ، ص ۲۰۹، ح ۳۱
۲۵پیامبر صلى الله علیه و آله : لا یَتَمَنَّیَنَّ اَحَدُکُمُ المَوْتَ اِمّا مُحْسِنا فَلَعَلَّهُ اَنْ یَزْدادَ خَیرا وَ اِمّا مُسیئافَلَعَلَّهُ اَنْ یَسْتَعْتِبَ؛
هیچ یک از شما نباید آرزوى مرگ کند ؛ زیرا اگر نیکوکار است ، شاید که با ماندن،بیشتر نیکى کند و اگر بدکار است ، شاید که با ماندن، از بدى دست بشوید.
صحیح بخارى ، ج ۵ ، ص ۲۱۴۷، ح ۵۳۴۹
۲۶امام باقر علیه السلام : اِنَّ اللّهَ تَعالى لَیُنادى کُلَّ لَیْلَهِ جُمُعَهٍ مِنْ فَوْقِ عَرْشِهِ مِنْ اَوَّلِ اللَّیلِ اِلىآخِرِهِ : اَلا عَبْدٌ مُؤمِنٌ یَدْعونى لاِخِرَتِهِ وَ دُنْیاهُ قَبْلَ طُلوعِ الْفَجْرِ لاُِجیبَهُ ؟ اَلا عَبْدٌ مُؤمِنٌیَتوبُ اِلَىَّ مِنْ ذُنوبِهِ قَبْلَ طُلوعِ الفَجرِ فَاَتوبَ عَلَیْهِ ؟ اَلا عَبدٌ مُؤمِنٌ قَد قَـتَّرتُ عَلَیهِ رِزقَهُ فَیَساَ لَنِى الزِّیادَهَ فى رِزقِهِ قَبلَ طُلوعِ الفَجرِ فَاَزیدَهُ وَ اُوَسِّعَ عَلَیهِ ؟ اَلا عَبدٌ مُؤمِنٌ سَقیمٌیَساَ لُنى اَن اَشفیَهُ قَبلَ طُلوعِ الفَجرِ فاُعافیَهُ ؟ اَلا عَبدٌ مُؤمِنٌ مَحبوسٌ مَغمومٌ یَساَ لُنىاَن اُطلِقَهُ مِن حَبسِهِ وَ اُخَلِّىَ سَربَهُ ؟ اَلا عَبْدٌ مُؤمِنٌ مَظلومٌ یَساَ لُنى اَن آخُذَ لَهُ بِظُلامَتِهِقَبلَ طُلوعِ الفَجرِ فَاَ نْتَصِرَ لَهُ وَ آخُذَ لَهُ بِظُلامَتِهِ ؟ قالَ علیه السلام : فَلا یَزالُ یُنادى بِهذا حَتّىیَطلُعَ الفَجرُ ؛
خداوند متعال ، هر شبِ جمعه ، از آغاز شب تا پایان آن ، از فراز عرش خویش ندامىدهد : «آیا بنده مؤمنى نیست که تا پیش از سپیدهدَم ، مرا براى آخرت و دنیایشبخواند و من ، پاسخش دهم؟ آیا بنده مؤمنى نیست که تا پیش از سپیدهدَم از گناهانشبه درگاه من ، توبه کند و من هم به سوى او بازگردم و توبهاش را بپذیرم آیا بنده مؤمنىنیست که من روزىاش را بر او تنگ کرده باشم و او تا پیش از سپیدهدَم ، افزایش درروزىاش را از من بخواهد و من بر روزى او بیفزایم و به آن گشایش دهم؟ آیا بنده مؤمنِزندانى و غمزدهاى نیست که از من بخواهد از زندان آزاد و رهایش کنم؟ آیا بنده مؤمنِستم دیدهاى نیست که تا پیش از سپیدهدَم از من بخواهد که دادش را بستانم و منانتقام او را بگیرم و داد وى بستانم؟» و تا سپیدهدَم ، به این ندا ادامه مىدهد.
تهذیب الأحکام ، ج ۳، ص ۵ ، ح ۱۱
۲۷پیامبر صلى الله علیه و آله : اِنَّ یَومَ الجُمُعَهِ سَیِّدُ الاَیّامِ یُضاعِفُ اللّهُ فیهِ الحَسَناتِ وَ یَمحو فیهِالسَّیِّئاتِ وَ یَرفَعُ فیهِ الدَّرَجاتِ وَ یَستَجیبُ فیهِ الدَّعَواتِ وَ یَکشِفُ فیهِ الکُرُباتِ وَ یَقضىفیهِ الحَوائِجَ العِظامَ وَ هُوَ یَومُ المَزیدِ ، للّهِِ فیهِ عُتَقاءُ و طُـلَقاءُ مِنَ النّارِ ما دَعا بِهِ اَحَدٌ مِنَالنّاسِ وَ قَد عَرَفَ حَقَّهُ وَ حُرمَتَهُ اِلاّ کانَ حَقّـا عَلَى اللّهِ عَزَّوَجَلَّ اَنْ یَجْعَلَهُ مِن عُتَقائِهِوَ طُلَقائِهِ مِنَ النّارِ ؛
روز جمعه ، سرور روزهاست . در این روز خداوند ، خوبىها را چند برابر مىکند وبدىها و گناهان را پاک مىکند و درجات را افزایش مىدهد و دعاها را مستجاب مىنماید و رنج و اندوهها را برطرف مىسازد و حاجتهاى بزرگ را برآورده مىکند،روز افزونى و فراوانى است . در این روز ، خداوند بسیارى را از آتش مىرهانَدو آزاد مىکند . اَحَدى از مردم در این روز دعا نکند ، به شرط آنکه حق و حرمتآن را بشناسد ، مگر آنکه بر عهده خداوند عزّوجلّ است که او را از رها و آزادشدگاناز آتش ، قرار دهد.
کافى ، ج ۳، ص ۴۱۴، ح ۵
۲۸امام باقر علیه السلام : اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ یُحِبُّ مِن عِبادِهِ المُؤمِنینَ کُلَّ عَبدٍ دَعّاءٍ فَعَلَیکُم بِالدُّعاءِفِى السَّحَرِ اِلى طُلوعِ الشَّمسِ فَاِنَّها ساعَهٌ تُفْتَحُ فیها اَبوابُ السَّماءِ وَ تُقسَمُ فیهَاالاَرزاقُ وَ تُقضى فیهَا الحَوائِجُ العِظامُ ؛
خداوند عزّوجلّ از میان بندگان مؤمنش ، بندهاى را که بسیار دعا کند ، دوستمىدارد . پس ، همواره در سحرگاهان تا طلوع خورشید دعا کنید ؛ زیرا این وقتى استکه در آن ، درهاى آسمان باز مىشود ، و روزىها تقسیم مىگردد و حاجتهاى بزرگبرآورده مىشود.
کافى ، ج ۲، ص ۴۷۸، ح ۹
۲۹امام صادق علیه السلام : اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ فَرَضَ عَلَیکُمُ الصَّلَواتِ الخَمْسَ فى اَفضَلِ السّاعاتِفَعَلَیکُم بِالدُّعاءِ فى اَدبارِ الصَّلَواتِ ؛
خداوند عزّوجلّ نمازهاى پنجگانه را در بهترین اوقات ، بر شما واجب نموده است .پس بعد از نمازها ، دعا کنید.
خصال ، ص ۲۷۸، ح ۲۳
۳۰امام صادق علیه السلام : اِنَّ الرَّجُلَ لَیَخرُجُ اِلى قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام فَلَهُ اِذا خَرَجَ مِن اَهلِهِ بِاَوَّلِخُطوَهٍ مَغفِرَهٌ لِذُنوبِهِ ثُمَّ لَم یَزَل یُقَدَّسُ بِکُلِّ خُطوَهٍ حَتّى یَاْتیَهُ فَاِذا اَتاهُ ناجاهُ اللّهُ ، فَقالَ : عَبدى سَلنى اُعطِکَ ادعُنى اُجِبکَ اُطلُب مِنّى اُعطِکَ سَلنى حاجَتَکَ اَقضِها لَکَ . قالَاَبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام : و حَقٌّ عَلَى اللّهِ اَن یُعطىَ ما بَذَلَ ؛
هر کس براى زیارت قبر حسین علیه السلامخارج شود ، هنگامى که از خانهاش بیرون شد ،براى هر قدمى یک گناهش آمرزیده مىشود و پیوسته با هر قدمى که برمىدارد ، پاکترمىشود تا به آن جا برسد و چون به آرامگاه رسید ، خداوند ، به صورت درگوشى به اومىگوید: بنده من! از من بخواه تا عطایت کنم ، مرا بخوان تا اجابتت نمایم ، از من بطلبتا به تو بدهم ، حاجتت را از من بخواه تا برآوَرم. و امام صادق علیه السلام فرمود: بر خداست کهآنچه را وعده داده است ، عطا کند.
ثواب الأعمال ، ص ۱۱۷، ح ۳۲
۳۱اَنَس رحمهالله : اِنَّ رَسولَ اللّهِ صلى الله علیه و آله عادَ رَجُلاً مِنَ المُسلِمینَ قَد خَفَتَ فَصارَ مِثلَ الفَرخِ ، فَقالَلَهُ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله : هَل کُنتَ تَدعو بِشَىءٍ اَو تَساَ لُهُ اِیّاهُ ؟ قالَ : نَعَم ، کُنتُ اَقولُ : اللّهُمَّ ماکُنتَ مُعاقِبى بِهِ فِى الآخِرَهِ ، فَعَجِّلهُ لى فِى الدُّنیا . فَقالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله : سُبحانَ اللّهِ لاتُطیقُهُ ، ـ اَو لا تَستَطیعُهُ ـ ! اَفَلا قُلتَ : اَللّهُمَّ آتِنا فِى الدُّنیا حَسَنَهً وَ فِى الآخِرَهِ حَسَنَهً وَ قِناعَذابَ النّارِ ؟ قالَ : فَدَعَا اللّهَ لَهُ فَشَفاهُ ؛
رسول خدا صلى الله علیه و آله ، به عیادت مردى از مسلمانان رفتند که مانند جوجه ضعیفشده بود . به او فرمودند : آیا قبلاً دعایى مىکردهاى یا از خدا چیزىمىخواستهاى؟. عرض کرد : آرى . مىگفتم : بار خدایا ! هر کیفرى که درآخرت مىخواهى به من برسانى ، در همین دنیا برسان. پیامبر خدا فرمودند :سبحان اللّه! تو طاقت آن را ندارى . چرا نگفتى : بار خدایا ! در دنیا و آخرت ، به مانیکى عطا فرما و از عذاب آتش ، نگاهمان بدار؟. آن مرد ، این دعا را خواند و خداوند ،شفایش بخشید.
صحیح مسلم ، ج ۴، ص ۲۰۶۸، ح ۲۳
۳۲امام صادق علیه السلام : و سَمِعَ اَمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام رَجُلاً یَقولُ : اللّهُمَّ اِنّى اَعوذُ بِکَ مِنَ الفِتنَهِ .قالَ علیه السلام : اَراکَ تَتَعَوَّذُ مِن مالِکَ وَ وُ لدِکَ ! یَقولُ اللّهُ تَعالى : «اِنَّما اَمْوَالُکُمْ وَ اَوْلادُکُمْ فِتْنَهٌ»وَلکِن قُل : اَللّهُمَّ اِنّى اَعوذُ بِکَ مِن مُضِلاّتِ الفِتَنِ ؛
امیر مؤمنان علیه السلام ، شنید که مردى مىگوید : بار خدایا ! از فتنه به تو پناه مىبرم . به اوفرمودند : مىبینم که از مال و فرزندت به خدا پناه مىبرى. خداوند متعال مىفرماید :«جز این نیست که دارایىها و فرزندانتان فتنهاند» بلکه بگو : بار خدایا ! از فتنههاى گمراهکننده ، به تو پناه مىبرم.
امالى طوسى، ص ۵۸۰ ، ح ۱۲۰۱
۳۳امام صادق علیه السلام : اِنَّ العَبدَ لَیَدْعو فَیَقولُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ لِلْمَلَکَیْنِ: قَدِ اسْتَجَبْتُ لَهُ وَلکِنِاحْبَسوهُ بِحاجَتِهِ ، فَاِنّى اُحِبُّ اَنْ اَسْمَعَ صَوْتَهُ وَ إِنَّ الْعَبْدَ لَیَدْعو فَیَقولُ اللّهُ تَبارَکَوَ تَعالى: عَجِّلوا لَهُ حاجَتَهُ فَاِنّى اُبْغِضُ صَوْتَهُ؛
براستى که انسان دعا مىکند و خداوند عزّوجّل به دو فرشته مىفرماید: من دعاى اورا مستجاب کردم، اما حاجتش را نگهدارید، زیرا دوست دارم صداى او را بشنوم ودیگرى دعا مىکند و خداوند تبارک و تعالى مىفرماید: زود خواستهاش را برآورید، کهمن خوش ندارم صداى او را بشنوم.
کافى، ج ۲، ۴۸۹، ح ۳
۳۴امام على علیه السلام : سَمِعَ رَجُلاً یَدعو لِصاحِبِهِ ، فَقالَ : لا اَراکَ اللّهُ مَکروها ! فَقالَ : اِنَّمادَعَوتَ لَهُ بِالمَوتِ ، لاَِنَّ مَن عاشَ فِى الدُّنیا لا بُدَّ اَن یَرَى المَکروهَ ؛
شنیدند که شخصى براى دوستش، چنین دعا مىکند الهى غم نبینى و گرفتارنشوى! امام علیه السلامفرمودند : تو در واقع براى مرگش دعا کردى ؛ زیرا هر کس در دنیا زندگى مىکند ، ناچار ، غم و گرفتارى مىبیند.
شرح نهج البلاغه ، ج ۲۰، ص ۲۸۹،ح ۳۰۱
۳۵پیامبر صلى الله علیه و آله : یَکفى مِنَ الدُّعاءِ مَعَ البِرِّ ما یَکفِى الطَّعامَ مِنَ المِلحِ ؛
دعا همراه با کار خیر ، به اندازه نمک براى غذا کافى است.
امالى طوسى ، ص ۵۳۴ ، ح ۱۱۶۲
۳۶امام صادق علیه السلام : اِنَّ اللّهَ تَعالى اَوحى اِلى داوُودَ علیه السلام ، اَنْ بَلِّغ قَومَکَ اَ نَّهُ لَیسَ مِن عَبدٍمِنهُم آمُرُهُ بِطاعَتى فَیُطیعُنى اِلاّ کانَ حَقّـا عَلَىَّ اَن اُعینَهُ عَلى طاعَتى فَاِن سَاَ لَنىاَعطَیتُهُ وَ اِن دَعانى اَجَبتُهُ وَ اِنِ اعتَصَمَ بى عَصَمتُهُ و اِنِ استَـکفانى کَفَیتُهُ و اِن تَوَکَّلَعَلَىَّ حَفِظتُهُ و اِن کادَهُ جَمیعُ خَلقى کِدتُ دونَهُ ؛
خداوند متعال به داوود علیه السلام وحى فرمود که : به قوم خود برسان که هیچ بندهاى ازایشان نیست که به فرمانبردارى از خودم فرمانش دهم و او فرمان برد ، جز آنکه بر مناست که او را بر اطاعتم کمک کنم . پس اگر از من بخواهد ، عطایش مىکنم ، اگر مرابخواند ، پاسخش مىدهم ، اگر به من پناهنده شود ، پناهش مىدهم ، اگر از من کفایتطلبد ، کفایتش مىکنم ، اگر به من توکّل کند ، او را حفظ مىکنم و اگر همه آفریدگانمعلیه او نقشه کشند ، من به سود او نقشه مىکشم.
قصص الأنبیاء ، ص ۱۹۸، ح ۲۵۱
۳۷امام صادق علیه السلام : اِذا اَرادَ اَحَدُکُم اَن یُسْتَجابَ لَهُ فَلیُطَیِّب کَسبَهُ وَ لیَخرُج مِن مَظالِمِالنّاسِ وَ اِنَّ اللّهَ لا یُرفَعُ اِلَیهِ دُعاءُ عَبدٍ و فى بَطنِهِ حَرامٌ اَو عِندَهُ مَظلِمَهٌ لاَِحَدٍ مِن خَلقِهِ ؛
هرگاه فردى از شما خواست دعایش مستجاب شود، درآمدش را حلال گرداند و اززیر بار حقوق مردم بیرون برود. دعاى بندهاى که در شکمش حرام باشد، یا حق یکى از خلق خدا به گردنش باشد، به درگاه خداوند بالا نمىرود.
بحار الأنوار ، ج ۹۳، ص ۳۲۱، ح ۳۱
۳۸امام صادق علیه السلام : اَلذُّنوبُ الَّتى تُغَیِّرُ النِّعَمَ البَغىُ … وَ الَّتى تَرُدُّ الدُّعاءَ و تُظلِمُ الهَواءَعُقوقُ الوالِدَینِ ؛
گناهانى که باعث از دست دادن نعمتها مىشوند ، ستم کردن … است و گناهانى کهدعا را رد مىکنند و فضا را تیره و تار مىگردانند ، نافرمانى از پدر و مادر و آزردن آنهاست.
کافى ، ج ۲، ص ۴۴۷، ح ۱
۳۹سفیان ثورى : بَلَغَنى اَنَّ بَنى اِسرائیلَ قُحِطوا سَبعَ سِنینَ … فَاَوحَى اللّهُ عَزَّوَجَلَّ اِلىاَنبیائِهِم : لَو مَشَیتُم اِلَىَّ بِاَقدامِکُم حَتّى تَحفى رُ کَبُکُم و تَبلُغَ اَیدیکُم عَنانَ السَّماءِ و تَـکِلَّاَلسِنَتُـکُم عَنِ الدُّعاءِ فَاِنّى لا اُجیبُ لَکُم داعیا و لا اَرحَمُ مِنکُم باکیا ، حَتّى تَرُدُّواالمَظالِمَ اِلى اَهلِها فَفَعَلوا فَمُطِروا مِن یَومِهِم ؛
شنیدهام که بنىاسرائیل به مدّت هفت سال دچار قحطى شدند … پس خداوندعزّوجلّ به پیامبرانشان وحى فرمود که : اگر پیاده به سوى من بیایید ، آنچنان کهزانوهایتان ساییده شود ، و چندان دست به سوى آسمان دراز کنید که دستهایتان بهکرانههاى آسمان برسد و آن اندازه دعا کنید که زبانهایتان خسته شود ، دعاى هیچیک از شما را نمىپذیرم و به هیچ گریهکنندهاى از شما رحم نخواهم کرد تا آن گاه کهحقوق مردم را به صاحبان آنها باز گردانید . آنان چنین کردند و همان روز ، باران آمد.
إحیاء علوم الدین ، ج ۱، ص ۴۶۱
۴۰پیامبر صلى الله علیه و آله : قَطیعَهُ الرَّحِمِ تَحجُبُ الدُّعاءَ ؛
قطع رابطه با خویشاوندان، مانع اجابت دعا مىشود.
نزهه الناظر ،ص۳۷،ح۱۱۵
مؤلف : هادی موحدی
صالح زاده
سلام خدا خیرتان بدهد کلام حق را نشر میکنی حق یعنی این.