باید دانست که حاضر و ناظر دانستن امام به این معنا نیست که امام با چشم سر، افراد را نگاه میکند؛ همانگونه که شاهد و ناظر بودن خدا نیز شهود و دیدن مادی نیست. بلکه امام دارای حقیقت وجودی بسیار بلندی است که مربوط به گستره این عالم مادی نیست. در بسیاری از اخبار، برای پیامبر و امامان غیر از آنچه که ما آن را نفس و روح مینامیم، مقامی والاتر اثبات شده و آن مقام نورانیت است.
در روایتی نقل شده است «نخستین چیزی که خدای متعال آفرید، نور پیامبر اکرم و امامان بود».[۱] در روایت دیگر آمده است: «خداوند در آغاز، نور محمد و علی را خلق کرد»[۲] و در روایتی دیگر بیان شده است: «خداوند، از نور عظمت خویش، آنان را آفرید».[۳]
آفرینش از نور خدا، چندان برای ما روشن نیست، ولی میتوان گفت غیر مادی و مقامی بس بلند است. این مقام نورانیت، چون محیط و دربردارنده زمانها و مکانها است، بر همه چیز احاطه وجودی دارد و نمونه و مَثَلی است برای علم الهی؛ یعنی همانگونه که خدای متعال بر همه ما سوای خویش، احاطه حضوری دارد و این، به زمان و مکان ربطی ندارد، آنها نیز که مظهر تام اسمای الهی هستند و علمشان هم مظهر علم الهی است و به موجودات احاطه حضوری دارند.
بر این اساس، استقرار حضرت در مکانی از مکانهای این کره خاکی، با شاهد و ناظر بودن او منافاتی ندارد. استقرار برای بدن مادی است و شاهد و ناظر بودن، مربوط به مقام نورانیت و روح مطهر آنان که وسعت وجودی دارد میباشد.