یکی از اصول اصیل شیعه امامیه، اصل امامت می‌باشد. امامت استمرار نبوت است، که تحقق اهداف الهی در سعادت انسان و رسانیدن او به کمال مطلوب و مراتب قرب و رضای الهی در پرتو آن است.
امام، فرد کامل انسانیت و رابط میان عالم مادی و عالم ربوبی است. بنابر روایات اسلامی، چنان‌چه امام و حجت خدا نباشد، نوع انسان منقرض خواهد شد.
امام سجاد علیه‌السلام می‌فرماید:
ما پیشوای مسلمین و حجت خدا بر اهل عالم و سادات مؤمنین و رهبر نیکان و صاحب اختیار مسلمین هستیم؛ ما امان اهل زمین هستیم، چنان‌که ستارگان امان اهل آسمانند؛ به‌واسطه ماست که آسمان بر زمین فرود نمی‌آید، مگر وقتی که خدا بخواهد؛ به‌واسطه ماست که باران رحمت خداوندی و برکات زمین خارج می‌شود؛ اگر ما روی زمین نبودیم، اهلش را فرو می‌برد.
سپس فرمود: از روزی که خدا آدم را آفرید تاکنون هیچ‌گاه زمین از حجت خدا، چه ظاهر و مشهور، چه غایب و مستور خالی نبوده است و تا روز قیامت نیز از حجت خالی نخواهد بود و اگر چنین نبود خدا پرستش و عبادت نمی‌شد…[۱]
با توجه به این مقدمه کوتاه، به بیان مسأله‌ای که ناشی از اراده و مشیت الهی است، می‌پردازم و آن اینکه، چرا تعداد امامان از دوازده نفر بیشتر نیست.
باید دانست که مسأله امامت، لحظه‌ای به زمان واگذار نشد؛ بدین معنا که هرگاه امامی از دنیا رفت، یا به شهادت رسید، امامی دیگر جای او را بگیرد؛ زیرا واگذاشتن امامت به زمان، در آینده موجب خواهد شد امامت در هاله‌ای از ابهام قرار گیرد و برنامه الهی اسلامی را در معرض خطر جدی قرار دهد و از سوی دیگر موجب تشویش اذهان، سردرگمی مردم، گمراهی و پراکندگی آنان و ظهور مکاتب باطل و نابه‌جای فراوان به نام دین و اسلام و به‌حساب راه صواب و حق می‌گردد.
همچنین فرصت به دست طمع‌ورزان هواپرست و مدعیان دروغین امامت خواهد افتاد تا به گمراهی مردم و بازی با دین و احکام آن و ظهور بدعت‌های ناروا و تباهی حق بپردازند، تا آنجا که راه وصول به آن به صورت امری محال و ناممکن درآید.
برای این منظور و با توجه به مطالبی که گفته شد و بر اساس مقتضیات و به لحاظ هماهنگی با ضروریاتی که این عینیت و سایر اعتبارات تربیتی موجب می‌شود، رسول اکرم در روایاتی، تعداد و اسامی امامان بعد از خود را دقیقاً بیان نموده، که اولین آنها امام علی و آخرین آنها امام مهدی علیه‌السلام است.
باری، اقتضای حکمت الهی است که عمر امام دوازدهم آن قدر دراز شود که فرصت را برای انجام حرکت اصلاحی جهان‌شمول اسلام آماده کند. حتی با این تعیین دقیق و آن نصّ صریح هم، صحنه اجتماع اسلامی از ادعاهای دروغین مدعیان امامت در امان نماند. این مقام برای زیدبن‌علی‌بن‌الحسین(ع)، محمد حنفیه، اسماعیل فرزند امام‌صادق(ع) و دیگران ادعا شده است. اما از اهمیت و تأثیر چندانی برخوردار نبوده‌اند. بنابراین منحصرکردن تعداد امامان علیهم‌السلام به دوازده نفر، کاملاً ضروری بوه است؛ تا به نیازی که در عینیت جامعه هست، مطابقت کند اگر برهه‌ای را که امامان ما علیهم‌السلام در سه قرن اول پس از وفات رسول اکرم(ص) در آن به‌سر بردند، به‌طور دقیق مطالعه کنیم، درخواهیم یافت که: امت اسلامی در این مدت توانست تمامی جوانب تشریع و اهداف مختلف آن‌را در سطح عمومی فرا بگیرد و بر زمینه‌های گوناگون زندگی اشراف یابد.
آری، اگر غیبت امام غایب(ع) در کار نباشد، فرصت عمل و حفظ دستاوردهایی که ثمره جهاد و تلاش پیامبران و مخلصان فداکار در طول تاریخ است، کم‌کم از دست خواهد رفت، تاجایی‌که به صفر برسد.(2)
اما در جواب اینکه چرا برای حفظ امام دوازدهم(ع) قوانین طبیعت را تعطیل کرده است، باید گفت که این اولین مرتبه نیست که خداوند متعال برای نگهداری از فردی که حکمتش اقتضا می‌کند، قانون طبیعت را تعطیل می‌نماید.
در آن هنگام که ابراهیم(ع) را در آتش افکندند، تنها راه جلوگیری از نابودی‌اش، تعطیل این قانون بود. پس به آتش گفته شد که «بر ابراهیم خنک و سلامت شو!» و این‌چنین شد. دریا برای موسی(ع) شکافته شد. کار بر رومیان مشتبه شد و پنداشتند که عیسی(ع) را دستگیر کرده‌اند، درحالی‌که دستگیر نکرده بودند. حضرت‌محمد(ص) از خانه خود که در محاصره انبوه قریشیان بود و آنان ساعت‌ها در کمین او بودند تا بر وی بتازند؛ بیرون رفت و کسی او را ندید، زیرا خداوند می‌خواست تا پیامبرش را از چشم‌های آنان پوشیده دارد.
لذا هرگاه پاسداری از زندگانی یکی از حجت‌های خداوندی، برای ادامه کارش و پایان‌بردن نقش سازنده‌اش ضروری باشد، الطاف خداوند دخالت کرده و برای حفظ او، یکی از قوانین طبیعی را به‌حالت تعطیل درمی‌آورد.
و برعکس، اگر مدت مأموریت او سرآمده باشد، و وظیفه الهی تعیین‌شده‌اش را به انجام برساند، هماهنگ با قوانین طبیعی حیات با مرگ روبه‌رو می‌شود، یا به شهادت می‌رسد.
جای بسی شگفتی است که گروهی، همه این مطالب را در جای خود که پیرامون تعطیل‌شدن قانوی از قوانین طبیعت است، پذیرفته‌اند، اما هنگامی‌که با عقیده شیعه، درمورد طول عمر امام‌زمان(عج) روبه‌رو می‌شوند، انگشت حیرت به دهان می‌گیرند و این‌گونه عقاید را غیرعاقلانه و غیرمنطقی می‌دانند؟!
درباره ی دوازده نفر بودن امامان، می توان به کتب ذیل نگاه کرد:
• اصول کافی1:525
• منتخب الاثر(عربی)، فصل1، باب1.
• امامت و مهدویّت(فارسی)، ج1 ، بخش پیرامون معرفت امام، صص87-94 و ج3 ، بخش نوید امن و امان، صص51-62.
پی‌نوشت‌ها
1. ینابیع الموده، قندوی، ج3، ص147.
2. جزیره خضرا، افسانه یا واقعیت؟ علامه جعفر مرتضی عاملی، ترجمه سپهری، ص35.
