سؤال 1: اگر کسی دارای مرضی است که پزشک درمان تدریجی او را فقط خوردن شراب یا آبجو بداند آیا خوردن چنین مایع حرامی جایز است؟
جواب: در صورتی که پزشک حاذق مسلمان تنها راه معالجه را خوردن شراب یا آبجو بداند خوردن آن فقط به مقدار ضرورت مانعی ندارد ولی چنانچه معالجه با داروی دیگر ممکن باشد در این صورت خوردن این مایع حرام حتی برای معالجه حرام است. در روایتی از امام صادق ـ علیه السلام ـ آمده است که: خداوند شفا را در حرام قرار نداده است. (تحریر الوسیله امام (ره), ج2, ص170, س34 و 35)
سؤال 2: اگر زنی به پزشک مردی مراجعه کند و پزشک برای تشخیص بیماری او نیازمند باشد قسمتهایی از بدن بیمار را نگاه کند یا دست بزند آیا این عمل جایز است؟
جواب: در صورتی که معاینه ضرورت داشته باشد و پزشک متخصص زن هم نباشد اشکال ندارد لکن باید به مقدار ضرورت اکتفا شود مثلاً اگر با معاینه از روی لباس تشخیص درد ممکن است بدن لمس نشود و نیز اگر با دستکش ممکن است از دستکش استفاده شود و اگر نگاه به بدن لازم نباشد نباید نگاه کند. (ترجمه استفتائات مقام معظم رهبری, چاپ وزیری, س1298 و 1303)
سؤال 3: آیا پیوند عضو میت در صورتی که رضایت او گرفته نشده است و اولیای او هم مجهول باشند جایز است؟ (مقلد آیت الله فاضل)
جواب: در فرض سؤال در صورتی که حفظ نفس محترمه ای موکول به پیوند عضوی از بدن میت مسلمان باشد و امکان استفاده از اعضای بدن غیر مسلمان نباشد پیوند جایز است و بنابر احتیاط دیه آن عضو را برای خود میّت در امور خیریه مصرف کنند. (برگرفته از جامع المسائل آیت الله فاضل, ج1, س2134)
سؤال 4: اهدای اجزای میت مؤمن به غیر در صورت رضایت اولیای وی چگونه است؟
جواب: رضایت اولیای میت مجوز اهدای اجزاء نیست و جدا کردن آن اجزاء بدون مجوز شرعی موجب دیه است. (جامع المسائل آیت الله فاضل, ج1, ص611, س2136)
سؤال 5: حکم مراجع تقلید راجع به تغییر جنسیت را بیان فرمایید؟
جواب: مقام معظم رهبری: عمل جراحی برای کشف و آشکار کردن واقعیت جنسی آنان اشکال ندارد به شرطی که این کار مستلزم فعل حرام و ترتب مفسده ای نباشد. (اجوبه الاستفتائات, ج2, ص70)
آیات عظام مکارم و فاضل: تغییر دو صورت دارد:
1) تغییر ظاهری و صوری یعنی اثری از آلت جنس مخالف نیست, بلکه فقط یک جراحی صوری انجام می گیرد و چیزی شبیه آلت جنس مخالف ظاهر می شود این کار حرام است و باید به شدت از آن پرهیز نمود و اگر ازدواجی بر اساس آن صورت گیرد حرام و باطل است و حدّ شرعی دارد.
2) تغییر واقعی است یعنی با جراحی کردن عضو تناسلی مخالف ظاهر می گردد این کار ذاتاً جایز است و محذور شرعی ندارد مخصوصاً در مواردی که آثار جنس مخالف در او باشد اما چون این جراحی نیاز به لمس و نظر دارد تنها در موارد ضرورت جایز است. (استفتائات جدید, ج2)
سؤال 6: با توجه به پیشرفت علم پزشکی مبنی بر اینکه می تواند توضیحات مطمئنی برای ما بدهد آیا با وجود سونوگرافی و آزمایش های متعدد اعم از خون و یا ادرار که می توان مطمئن به وجود بچه یا عدم آن شد آیا می توان گفت دیگر مسئله عدّه زن بعد از طلاق زن منقضی است یا خیر؟
جواب: در جواب عرض می شود که اولاً عدم اختلاط میاه و اینکه عده برای تطهیر زن از نطفه است علّت تامّه و فلسفه حکم نیست بلکه یکی از حکمت های حکم می باشد.
ثانیاً: ممکن است عده نگاه داشتن برای رعایت حریم زوجیت باشد و این یک نوع احترام برای زن می باشد که او دارای حرمتی است و باید مراعات او بشود.
ثالثاً: اینکه فرمودید وسایل پزشکی می تواند تشخیص بدهد یک امر قطعی و صد در صد نمی باشد بلکه در مواردی هم خلاف آن ثابت شده است پس اعتماد قطعی به آن نمی توان کرد.
سؤال 7: نظر علماء و مراجع معظم تقلید در مورد شبیه سازی انسان چیست؟ آیا این یک روح است در دو بدن یا خیر؟
جواب: بسیاری از مراجع این کار را به لحاظ تبعات و عواقب بدی که به دنبال دارد جایز نمی شمرند. امّا اگر این امر صحت داشته باشد هر کدام روح جداگانه دارند و از این جهت مشکلی نیست. (ر.ک استفتائات آیت الله مکارم, ج2, ص619)
سؤال 8: عمل وازکتومی (بستن لوله های مردان) آیا جایز است یا خیر؟
جواب: عمل وازکتومی چنانچه منجر به عقیم شدن دائم مردان گردد به نظر اکثر فقها جایز نیست. در عین حال به نظر مرجع تقلید خودتان مراجعه نمایید.
سؤال 9: استفاده از بیمه پزشکی دیگران چه حکمی دارد؟
جواب: استفاده از دفترچه بیمه دیگری جایز نیست. (جامع المسائل آیت الله فاضل, ج1, س2191)
سؤال 10: اینجانب به دلیل اینکه بینی‎ام بزرگ بوده و از همه خجالت می کشم می خواستم ببینم آیا جراحی بینی جایز است؟
جواب: اگر جراح زن باشد و موجب ضرر هم نشود مانع ندارد. (استفتائات حضرت امام (ره), ج3, س628)
سؤال 11: عمل تلقیحی که در بیمارستان ها انجام می دهند آیا جایز است؟ و آیا بچه تولید شده حکم فرزند را دارد یا خیر؟
جواب: وارد نمودن منی مرد را در رحم زوجه او با آلاتی مثل آب دزدک اشکال ندارد, لکن باید از مقدمات حرام احتراز شود, پس اگر مرد با رضایت زن این عمل را خودش انجام دهد و منی خود را به وجه حلالی به دست بیاورد مانع ندارد . بنابر این اگر منی مرد را در رحم زنش وارد نمودند چه به وجه حلال یا حرام و از آن بچه تولید شد, اشکالی نیست که بچه مال مرد و زن است و همه احکام فرزند را دارد. (توضیح المسائل حضرت امام (ره), س 2875 و 2874)
سؤال 12: آیا تشریح بدن مسلمان میت برای پروژه های علمی و تعلیم پزشکان جایز است یا خیر؟
جواب: مرده مسلمان را نمی توان تشریح نمود و اگر تشریح کنند، حرام است و برای قطع سر او و قطع سایر اعضای او دیه ثابت است. ولی تشریح مرده غیر مسلمان جایز است و دیه ندارد چه اهل ذمه باشد یا نباشد. (توضیح المسائل حضرت امام (ره), س2878)
سؤال 13: آیا فروختن خون بدن بخصوص اگر از نوع گروهی کمیاب باشد جایز است یا خیر؟
جواب: انتفاع بردن به خون در غیر خوردن و فروختن آن برای انتفاع حلال, جایز است پس آنچه اکنون متعارف است که خون را می فروشند برای استفاده مریضها و مجروحین مانع ندارد. و بهتر آن است که مصالحه کنند یا آنکه پول را در مقابل حق اختصاص یا در ازای اجازه خون گرفتن بگیرند که خالی از اشکال و احوط است بلکه این احتیاط حتی الامکان ترک نشود. (توضیح المسائل حضرت امام (ره), س2885)