سئوال 1: با توجه به اینکه شخصی چند سال وجهی را به حساب بیمه واریز میکند و ممکن است این مبلغ پرداختی به بیمه از طرف بیمه گذار هیچ گونه استفادهای (به جهت رخ ندادن حادثه مثل بیمه عمر و…) نداشته باشد، بنابراین گرفتن یا دادن این مبالغ چه حکمی دارد؟
جواب: به نظر مقام معظم رهبری قرارداد بیمه عمر از نظر شرعی مانعی ندارد و گرفتن و دادن آن حرام نیست. (ر.ک ترجمه استفتائات مقام معظم رهبری، ج2، ص341، س866)
سئوال 2: خساراتی را که شخص بیمه گذار دریافت میکند جایز است یا خیر؟
جواب: اگر مطابق مقررات باشد اشکال ندارد. (توضیح المسائل دوازده مرجع, ج2, ص786, احکام بیمه, م19)
سئوال 3: استفاده از بیمه دیگران (درمانی و غیر درمانی) چه حکمی دارد؟
جواب: استفاده از بیمه درمانی دیگران جایز نیست. (ر.ک ترجمه استفتائات مقام معظم رهبری، ج2، ص،341، س867 – جامع المسائل آیت الله فاضل لنکرانی، ج1، س2191)
سئوال 4: با توجه به اینکه بیمه یک قرارداد مستحدثه است و در روایات و منابع نامی از آن برده نشده، آیا امروزه که بیمه فراگیر شده مورد قبول فقه شیعی است یا خیر؟ در صورت مثبت بودن جواب آیا همانند سایر عقود است یا خیر شرایطی دیگر و خاص را میطلبد؟
جواب: بلی ـ مورد قبول فقه شیعی میباشد؛ بیمه قرار و عقدی است بین بیمه کننده و مؤسسه یا شرکت یا شخص که بیمه را میپذیرد، و این عقد مثل سایر عقدها محتاج به ایجاب و قبول است، و شرایطی که در موجب و قابل و عقد در سایر عقود، معتبر است در این عقد نیز معتبر است، و میتوان این عقد را با هر لغتی و زبانی جاری نمود.
در بیمه علاوه بر شرایطی که در سایر عقود است از قبیل بلوغ و عقل و اختیار و..، چند شرط نیز معتبر است:
1) تعیین مورد بیمه که فلان شخص است یا فلان مغازه است یا فلان کشتی یا اتومبیل یا هواپیما است.
2) تعیین دو طرف عقد که اشخاص هستند یا مؤسسات، یا شرکتها یا دولت.
3) تعیین مبلغی که باید بپردازد.
4) تعیین اقساطی که باید آن را بپردازند، و تعیین زمان اقساط.
5) تعیین زمان بیمه که از اول فلان ماه یا سال تا چند ماه یا چند
تعیین خطرهایی که موجب خسارت میشود، مثل حریق یا غرق یا سرقت یا وفات یا مرض، و میتوان کلیهی آفاتی را که موجب خسارت میشود، قرار دهند. (ر.ک ملحقات توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2862 و2863)
سئوال 5: بیمه از کارفرما وجوهی فوق العاده بابت حق بیمهی کارمندان و کارگران میگیرد، چه بسا این وجوه، گزاف و غیر قابل تحمل بوده و بعضاً موجب تعطیلی محل کار میشود، اخذ این وجوه شرعاً چه صورتی دارد؟ (مقلد امام خمینی)
جواب: بیمهی اجباری صحیح نیست، ولی اگر استیجار کارگر مبنیّ بر این باشد که بیمهی آنها را کارفرما بدهد عمل به آن لازم است. (ر.ک استفتائات امام خمینی(ره)، ج3، ص561 ، س1)