طبق نظر مراجع عظام تقلید فرو دادن اخلاط سر و سینه و آب بینی، اگر به فضای دهان نرسیده باشد ضرری به روزه نمی رساند، اما اگر به فضای دهان رسیده باشد، طبق نظر بعضی از مراجع جایز نیست و طبق نظر بعضی احتیاط واجب و طبق نظر بعضی دیگر احتیاط مستحب است که از فرو بردن آن خودداری شود.

این مقاله را با ذکر مواردی در باب نیت روزه آغاز می کنیم:

نکاتی در مورد نیت روزه

1 ـ در روزه نیّت یکى از واجبات است.

2 ـ قبل از طلوع صبح ماه مبارک رمضان، انسان باید نیّت کند که: (فردا روزه مى‏گیرم قربه الى‏الله).

3 ـ اگر شب ندانست که فردا جزء ماه رمضان است، ولى پیش از ظهر برایش معلوم شد که امروز جزء ماه رمضان است، همان وقت نیّت روزه مى‏کند.

4 ـ در روزه مستحبّى وقت نیّت تا قبل از غروب امتداد دارد، ولى به شرط آنکه تا آن وقت که نیّت مى‏کند کارى که روزه را باطل مى‏کند انجام نداده باشد.

5 ـ اگر ندانست که فردا آخر ماه شعبان است یا اوّل ماه رمضان، نیّت آخر شعبان مى‏کند، یا نیّت روزه دیگرى را مى‏نماید، هرگاه بعدا معلوم شد که آن روز اوّل ماه رمضان بوده است، همان روزه‏اى که گرفته است کفایت مى‏کند، و نیازى به گرفتن قضا نیست.

6 ـ در روز ماه مبارک رمضان نباید قصد بجا آوردن کارهائى که روزه را باطل مى‏کند بنماید، و اگر قصد کرد روزه‏اش باطل مى‏شود، هرچند که آن عمل را انجام نداده باشد، ولى بر او واجب است تا غروب کارى که روزه را باطل مى‏کند انجام ندهد.

بعد از این مقدمه به طرح یک پرسش و پاسخ در مورد روزه و روزه داری می پردازیم:

سوال: آیا فرو دادن اخلاط سر و سینه برای روزه ضرری دارد؟

شرح این سوال: من در ماه مبارک رمضان وقتی گریه می کنم هنگامی که آب بینی ام را می کشم به حلق و بعد به معده می رود. وقتی هم که سعی می کنم بینی ام را نکشم و با دستمال پاک کنم حالت استفراغ به من دست می دهد. من چه کنم تا روزه ام در اثر گریه و راز و نیاز با خدا باطل نشود؟

طبق نظر مراجع عظام تقلید فرو دادن اخلاط سر و سینه و آب بینی، اگر به فضای دهان نرسیده باشد ضرری به روزه نمی رساند، اما اگر به فضای دهان رسیده باشد، طبق نظر بعضی از مراجع جایز نیست و طبق نظر بعضی احتیاط واجب و طبق نظر بعضی دیگر احتیاط مستحب است که از فرو بردن آن خودداری شود. (توضیح المسائل مراجع، ج 1، ص 894، م 1579، 1580؛ اجوبه الاستفتاءات (ترجمه فارسی)، ص 177-178، سۆال 799)

بنابر این، شما اگر ناچار به این کار هستید یا باید قبل از رسیدن اخلاط به فضای دهان این کار را انجام دهید . اما بعد از رسیدن اخلاط به فضای دهان،اگر نظر مرجع تقلید شما عدم جواز باشد نباید اخلاط سر و سینه و آب بینی را فرو بدهید اما اگر نظر مرجع تقلید شما در این مسأله احتیاط واجب باشد شما یا می توانید عمل به این احتیاط بکنید که در این صورت هم نباید اخلاط سر و سینه و آب بینی را فرو بدهید ، و یا می توانید (با رعایت الاعلم، فالاعلم) به فتوای مرجع تقلیدی که قائل به احتیاط استحبابی است (مانند آیه الله سیستانی و زنجانی) مراجعه و عمل کنید که در این صورت موجب بطلان روزه نخواهد شد.

در توضیح مطلب می گوییم: اگر شما به عنوان مثال از فقیهی تقلید می کنید که قائل به احتیاط  وجوبی در این مسئله است، در این هنگام شما مختارید در این مسئله به غیر او رجوع کنید. حال اگر بعد از تفحص فقیهی را پیدا کردید که – بعد از فقیهی که شما مقلد او هستید – اعلم فقها است، و او فتوا به عدم جواز فرو بردن خلط سر و سینه می دهد، در این جا شما نمی توانید از این فتوا رجوع کنید به فقیهی که در مرتبه سوم بعد از اینها است و قائل به احتیاط استحبابی است.

بله اگر فقیهی که به نحو استحباب فتوا به منع می دهد، از جهت اعلمیت بعد از مرجع تقلید شما باشد شما می توانید هم از او تقلید کنید و هم به احتیاط وجوبی مرجع تقلید خود عمل نمایید.

اما اگر هر دو فقیه بعد از فقیهی که شما از ایشان تقلید می کنید، در اعلمیت مساوی باشند و یکی از آنها فتوای به عدم جواز بدهد و دومی به نحو احتیاط استحبابی، در این جا شما در رجوع به هر یک از این دو مجتهد مخیر هستید.