تفاوتهای بین عمره مفرده با عمره تمتع از این قرار است: عمره تمتع صرفاً در ماه‌های خاصی (شوال، ذی‌قعده، ذی‌حجه) انجام می‌شود، ولی عمره مفرده منحصر به زمان خاصی نبوده و در تمام ایام سال میتوان آن‌را انجام داد. محل احرام در عمره تمتع یکى از مواقیت پنجگانه است، ولی میقات عمره مفرده نزدیک‌ترین محل در خارج از حرم است و میتوان از یکى از مواقیت پنجگانه مُحرم شد. در عمره تمتع تراشیدن سر جایز نیست ولی در عمره مفرده بین تقصیر و سر تراشیدن اختیار است؛ عمره تمتع طواف نساء ندارد، ولی عمره مفرده دارای طواف نساء است.
سوال: تفاوت عمره مفرده با حج و عمره تمتع چیست؟
زیارت خانه خدا دارای مناسک و اعمال مخصوصی است که معمولاً به دو شیوه انجام می‌شود؛ اول: عمره مفرده؛ دوم: حج تمتع.[1]
اول. عمره مفرده
اعمال عمره مفرده به ترتیب زیر است:
1. احرام[2] (شامل: نیت، پوشیدن لباس احرام، تلبیه)
2. طواف خانه خدا
3. نماز طواف
4. سعی بین صفا و مروه
5. حلق (تراشیدن سر) یا تقصیر (کوتاه کردن مو یا ناخن برای آقایان)
6. طواف نساء
7. نماز طواف نساء.
دوم. حج تمتع
حج تمتع مرکب از دو عمل است؛ عمره تمتع و حج تمتع.[3] عمره تمتع در شکل، همانند عمره مفرده است ولی تفاوتهایی نیز دارند که در ذیل می‌آید.
اول: عمره تمتع صرفاً در ماه‌های خاصی (شوال، ذی‌قعده، ذی‌حجه) انجام می‌شود، ولی عمره مفرده منحصر به زمان خاصی نبوده و در تمام ایام سال میتوان آن‌را انجام داد. اگر چه طبق برخی از روایات عمره رجبیه (عمره در ماه رجب) از فضیلت و اهمیت بیشتری برخوردار است.[4]
دوم: در عمره تمتع باید تقصیر کند؛ یعنى مقداری از مو یا ناخن خود بچیند، و سر تراشیدن(تیغ کردن) جایز نیست ولی در عمره مفرده مخیّر است بین سر تراشیدن و تقصیر.
سوم: عمره تمتع طواف نساء ندارد ولی عمره مفرده دارای طواف نساء است.
چهارم: میقات[5]عمره تمتع یکى از مواقیت[6]پنجگانه است، و میقات عمره مفرده «أدنى الحل» (نزدیک ترین محل در خارج از حرم) است و جایز است از یکى از مواقیت پنجگانه مُحرم شود.
حاجی بعد از به جا آوردن عمره تمتع، برای انجام اعمال حج تمتع، به نیت احرام حج دوباره مُحرم می‌شود.
اعمال حج تمتع به طور مختصر به ترتیب زیر است:[7]
1: احرام بستن در مکه
2: وقوف در عرفات
3: وقوف در مشعر الحرام
4: سنگ زدن به جمره عقبه در منا
5: قربانى در منا
6: تراشیدن سر یا تقصیر کردن در منا
7: طواف زیارت در مکه[8]
8: دو رکعت نماز طواف
9: سعى بین صفا و مروه
10: طواف نساء
11: دو رکعت نماز طواف نساء
12: ماندن در منا، در شب یازدهم و شب دوازدهم و شب سیزدهم (براى بعضى از اشخاص)
13: زدن سنگ به جمرات در روز یازدهم و دوازدهم. همچنین اشخاصى که شب سیزدهم در منىٰ ماندند روز سیزدهم باید رَمْى جمرات کنند.[9]
سوال: آیا خانمی که کار می‌کند می‌تواند همه‌ی پول را در منزل خرج کند؟ یا اینکه همه را پس انداز کند برای آینده فرزندانش و به مکه نرود؟
جواب: می‌تواند در صورت نیاز در خانه خرج کند و در این صورت مستطیع نمی‌شود، اما پس انداز برای آینده فرزند موجب عدم استطاعت نمی‌شود و اگر پس اندازش به حد استطاعت رسید، حج بر او واجب است.(تحریر الوسیله, ج1, ص342, کتاب الحج)
سوال: کسی در جایی کار می‌کند همه شرایط حج برای او مهیا شده به غیر از یک مانع که رئیسش می‌گوید اگر بروی و از حج برگردی از کارت بیرونت می‌کنم و اگر برود و بیاید بعد شاید کار گیر او نیاید در این فرض باید حج برود؟
جواب: اگر کار دیگری برای او پیدا می‌شود واجب است به حج برود، اما اگر با اخراج از کار، کار دیگری پیدا نمی‌کند و زندگی او فلج می‌شود، فعلاً مستطیع نیست. (تحریر الوسیله, ج1, ص347, م39)
یک سوال از مقام معظم رهبری دام ظله:
سوال: نایب مىداند براى حج تمتع اجیر شده است، اما نمىداند براى حجهالاسلام نایب شده یا حج نذرى یا حج مستحب. اگر نیت کند «… حج تمتع براى منوب عنه خودم» یا «حجّى که براى آن اجیر شدهام» آیا کافى و صحیح است؟
جواب: قصد اجمالى حجّى که براى انجام آن نائب شده مجزى است.
پی نوشت ها:
[1]. خاطر نشان می‌شود، اصطلاح «حج» در اینجا به صورت عام بوده که اعمال آن، دو دسته است، عمره تمتع و حج تمتع. [2]. با مُحرم شدن؛ بیست و پنج چیز بر مُحرم حرام می‌شود:1. آمیزش. 2. بوسیدن. 3. لمس کردن. 4. نگاه با شهوت. 5. عقد کردن. 6. استمناء. 7. پوشاندن سر (برای مردان) 8. پوشیدن لباس دوخته (برای مردان) 9. پوشاندن تمام روى پا (برای مردان) 10- پوشاندن صورت. 11. استعمال عطریات. 12. زینت. 13. نگاه کردن به آینه. 14. روغن مالیدن. 15. ناخن گرفتن. 16. ازاله مو. 17. سایه قرار دادن (برای مردان) 18. فسوق. 19. جدال. 20. خون درآوردن از بدن خود. 21. کندن دندان. 22. کشتن حشرات بدن. 23. حمل سلاح. 24. کندن گیاهان و درختان حرم. 25. شکار، بعد از اتمام اعمال عمره مفرده این محرّمات برای مُحرم، حلال می‌شود؛ لنکرانی، محمد فاضل، احکام عمره مفرده، ص 56
[3]. امام خمینی، مناسک حج، ص 53 [4]. الکافی ج 4، ص 536 [5]. میقات به مکانی گفته می‌شوند که قبل از ورود به مکه مکرمه در آن‌جا احرام بسته و لباس احرام می‌پوشند. [6]. مواقیت پنجگانه عبارتند از: 1. مسجد شجره (ذوالحلیفه) و آن میقات کسانى است که از مدینه منوّره به مکه مى‌روند. 2. وادى عقیق، و آن میقات کسانى است که از راه عراق و نجف به مکه مى‌روند. 3. قرن المنازل، و آن میقات کسانى است که از راه طائف به مکه مى‌روند. 4. یلملم، و آن میقات کسانى است که از راه یمن به مکه مى‌روند. 5. جحفه، و آن میقات کسانى است که از راه شام به مکه مى‌روند؛ فاضل لنکرانى، محمد، احکام عمره مفرده، ص 35 [7]. حج، دارای احکام و معارف بسیار زیادی است که تفصیل آن مربوط به کتاب‌های مناسک و معارف حج و عمره است. [8] . البته میتوان بندهای 7 تا 11 را بعد از پایان توقف در منی انجام داد. [9]. امام خمینی، مناسک حج، ص 54.
