صورت حج تمتع اجمالا بدان که حج تمتع مرکب است از دو عمل : یکی عمره تمتع ، و دیگری حج تمتع . و عمره تمتع مقدم است بر حج . و عمره تمتع مرکب است از پنج جزء:

اول – احرام .

دوم – طواف کعبه .

سوم – نماز طواف .

چهارم – سعی بین کوه صفا و مروه .

پنجم – تقصیر، یعنی گرفتن قدری از مو یا ناخن (1) .

و چون محرم از این اعمال فارغ شد آنچه بر او بواسطه احرام بستن حرام شده بود حلال می شود (2) .

1- آیه الله سیستانی ، آیه الله مکارم : احتیاط آن است که تنها به گرفتن ناخن قناعت نکند.

2- آیه الله خویی ، آیه الله تبریزی : بجز تراشیدن سر، و اما سر تراشیدن تفصیلی دارد که از این قرار است : هر گاه عمره تمتع در ماه شوال بجا آورده شود سر تراشیدن تا سی روز از عید فطر گذشته جایز است و اما بعد از آن احتیاط این است

که سر تراشیده نشود و چنانچه تراشیده شد و از روی علم و عمد بود احتیاط این است که یک گوسفند کفاره داده شود.

آیه الله گلپایگانی ، آیه الله صافی : ولی تراشیدن سر جایز نیست و اگر سر بتراشد باید یک گوسفند کفاره بدهد بنابر احتیاط هر چند جاهل یا ناسی  باشد. و حج تمتع مرکب است از سیزده عمل :

اول – احرام بستن در مکه .

دوم – وقوف به عرفات .

سوم – وقوف به مشعر الحرام .

چهارم – انداختن سنگریزه به جمره عقبه در منی .

پنجم – قربانی در منی .

ششم – تراشیدن سر یا تقصیر کردن در منی .

هفتم – طواف زیارت در مکه .

هشتم – دو رکعت نماز طواف .

نهم – سعی بین صفا و مروه .

دهم – طواف نساء.

یازدهم – دو رکعت نماز طواف نساء.

دوازدهم – ماندن به منی ، شب یازدهم و شب دوازدهم و شب سیزدهم برای بعضی  از اشخاص .

سیزدهم – در روز یازدهم و دوازدهم رمی جمرات ، و اشخاصی که شب سیزدهم در منی ماندند روز سیزدهم باید رمی جمرات کنند (1) .

آنچه ذکر شد صورت اجمالی این دو عمل است و تفصیل آنها بعد ذکر می شود.

1- آیات عظام خویی ، بهجت ، مکارم ، سیستانی ، تبریزی : بنابر احتیاط.
مسئله 183-

لازم نیست مکلف این اعمال را قبل از ورود به عمره و حج بداند ولو اجمالا (1) ، و کافی است که نیت کند عمره تمتع را، یعنی عبادتی را که خداوند بر او واجب کرده ، و همین طور حج تمتع را بنحوی که واجب است بر او، و کیفیت و تفصیل هر یک را از رساله در وقت عمل یاد بگیرد و عمل کند، ولی یاد گرفتن اجمالی آن بهتر و موافق احتیاط است .

1- آیه الله بهجت : چنانچه اعمال واجب را بطور تفصیل نداند واجب است بنابر احتیاط آنچه بر او واجب می شود فعل یا ترک آن از روی مناسک یادگرفته یا از کسیکه مورد وثوقش باشد بپرسد تا به هنگام احرام همه وظائف خود را ولو اجمالا در نظر بگیرد.(مناسک ، ص 72) .