ماه رمضان بهترین وسیله وارتباط است برای اصلاح و سازندگی دو کار مهم:
1- اصلاح نفس.
2- اصلاح جامعه.
ماه رمضان، ماه خودسازی است. به سخن عالم آل محمد حضرت امام صادق علیه¬السلام در تأثیر معنوی روزه و کاربرد آن درایجاد روح و روان سالم در تن سالم عنایت کنید که فرمود:
«من صام یوما فی الحر فأصاب ظمأ و کل الله به ألف ملک یمسحون وجهه و یبشرونه حتی اذا فطر؛»(1)
امام صادق علیه¬السلام فرمود: هرکس در هوای گرم یک روز را روزه بگیرد و رنج و تشنگی روزه داریش او را برنجاند، خداوند مهربان هزار ملک را مامور می کند تا چهره ی او را با ملاطفت و محبت دست بکشند، و تا هنگام افطار به او مژده ی رستگاری و بهشت بدهند.
افق بلند معنویت در پرتو روزه ی رمضان برای روزه چه نمایش زیبا و قشنگی دارد، که عطر برکات آن جان آدمی را صفا و قوت می بخشد.
این روزه است که در اصلاح نفس و خودسازی اثر عظیمی دارد، تا جایی که انسان را از خطر شیطان نجات می دهد؛ همان شیطانی که به تعبیر کلام وحی یا قرآن کریم خطرناک ترین دشمن انسان به شمار می آید.
اینک در این باره به نوای روح بخش آیات قرآن دل بدهید که می فرماید:
«الشیطان یعدکم الفقر و یأمروکم بالفحشاء و الله یعدکم مغفره منه و فضلا و الله واسع علیم»(2)
شیطان شما را [به هنگام تصمیم به بخشش،] از تهیدستی می ترساند و شما را به زشتکاری فرمان می دهد؛ اما خدا شما را به آمرزشی از جانب خود و بخششی [بسیار] نوید می دهد؛ و خدا گشایشمند و داناست.
حال آیا این فقر، فقر فرهنگی است یا فقر اخلاقی؟ فقر اقتصادی است؟ یا همه ی انواع و اقسام فقر و فلاکت؟
قرآن می فرماید:
«یا أیها الناس کلوا مما فی الأرض حلالا طیبا و لا تتبعوا خطوات الشیطان إنه لکم عدو مبین»
إنما یأمرکم بالسوء و الفحشاء و أن تقولوا علی الله ما لا تعلمون»
و إذا قیل لهم اتبعوا ما أنزل الله قالوا بل نتبع ما ألفینا علیه آباءنا أولو کان آباؤهم لا یعقلون شیئا و لا یهتدون.»(3)
ای مردم! از آنچه در زمین است، حلال و پاکیزه را بخورید، و از گام های شیطان پیروی نکنید؛ چرا که دشمن آشمار شماست.
او شما را تنها به بدی و زشتی فرمان می دهد؛ و [وادارتان می سازد] آن چه را که نمی دانید، به خدای یکتا بربندید.
پس، روزه ی ماه رمضان انسان روزه گیر و مؤمن را از خطر موجود خطرناکی چون شیطان حفظ می کند.
پیامبر عزیز اسلام فرمود:
«الا أخبرکم بشیء إن أنتم فعلتموه تباعد الشیطان منکم کما تباعد المشرق من المغرب؟»
قالوا: بلی،
قال صلی الله علیه و آله و سلم: ألصلوم یسود وجهه»(4)
آیا می خواهید به شما خبر دهم به عملی که اگر انجام دهید، شیطان از شما به فاصله ی مشرق تا مغرب دور می شود؟
عرض کردند: بلی یا رسول الله.
فرمود: روزه بگیرید که روزه چهره شیطان را سیاه می کند.

مقام مخصوص روزه دار:
پیامبر بزرگوار صلی الله علیه و آله و سلم اسلام فرمود:
«إن للجنه بابا یدعی الریان لا یدخل إلا الصائمون»(5)
برای بهشت خدا یک درب ورودی مخصوصی است به نام «ریان»، که جز روزه¬دارها کسی از آن وارد بهشت زیبای خدای مهربان نمی شود.
آن قدر ماه مبارک رمضان اهمیت دارد و روزه در آن ارزش و فضیلت برای صاحبش ایجاد می کند که یک عمل خیرهفتاد برابر می شود.
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
«و من أدی فیه فریضه من فرائض الله کان کمن أدی سبعین فریضه؛»(6)
کسی اگر واجبی از واجبات الهی را در ماه مبارک رمضان انجام دهد، مثل کسی است که هفتاد مرتبه آن واجب را در عمر خود انجام داده است.
روزه و روزه داری توکل و اعتماد انسان را به خدا قوی تر می کند.
کلام بلند و امیدوار کننده ی عالم آل محمد حضرت صادق علیه¬السلام را عنایت کنید که از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل می کند که فرمود:
«ألصوم جنه، أی ستر من آفات الدنیا، و حجاب من عذاب الآخره؛»(7)
روزه پوشش انسان در برابر انحرافها و سوء رفتارهای اخلاقی، و مایه ی نجات انسان از عذاب آخرت است.
به لحاظ همان جایگان ویژه ای که روزه دارد، روزه دار هم به برکت گرفتن روزه در پیشگاه خداوند عزت پیدا می کند و در سایه ی آن به مقامی می رسد که دعا و خواسته هایش را خداوند می پذیرد. این لیاقت و شایستگی را به برکت گرفتن روزه در پیشگاه خدا پیدا می کند.
در همین رابطه، حدیث ارزشمندی داریم که متن آن چنین است:
که پیامبر عزیز اسلام فرمود: «دعوه الصائم تستجاب عند إفطاره»(8)
دعای روزه دار به هنگام افطار مستجاب است.
و نیز فرمود:«قال النبی صلی الله علیه و آله و سلم: لا ترد دعوه الصائم؛» (9)
دعای روزه دار در پیشگاه خداوند رد نمی شود.
مولای متقیان حضرت امام علی از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم چنین نقل کرده است:
«أربعه لا ترد لهم دعوه و یفتح لهم ابواب السماء، و یصیر إلی العرش:
دعاء الوالد لولده ، و دعاء المظلوم علی من ظلمه ، و دعاء المعتمر حتی یرجع ، ودعاء الصائم حتی یفطر؛»(10)
چهار دسته دعایشان بر نمی گردد، یعنی مستجاب می شود تا حدی که درهای آسمان برای آنها باز گردیده و به جایگاه عرش الهی می رسد. این چهار دسته عبارتند از:
1- دعای پدر و مادر در حق فرزند.
2- نفرین مظلوم علیه ظالم.
3- کسی که به قصد عمره به مکه مشرف گردیده تا برگردد.
4- دعای شخص روزه دار تا وقتی که افطار کند.

پی‌نوشت‌ها:

1- بحار/ج96/ص247.
2- بقره/آیه ی 268.
3- بقره/آیه ی 184.
4- بحار/ج96/ص247.
5- بحار/ج96/ص251.
6- بحار/ج96/ص349.
7- بحار/ج96/ص254.
8- بحار/ج96/ص255؛ سفینه البحار/ ماده ی صوم.
9- بحار/ج96/ص256.
10- بحار/ج96/ص256.