ماه رمضان و روزه داری با تغییر رژیم معمول روزانه و وعده‌های غذایی، در دریافت میزان انرژی روزانه تغییراتی به وجود می‌آورد. گذشته از تغییر زمان وعده‌ها، مواد غذایی که در این ماه وارد الگوی مصرف روزانه می‌شوند نیز تغییراتی را در همین روند ایجاد می‌کنند.

این تغییرات برای کسانی که به هر دلیل از رژیم غذایی خاصی در روزهای عادی پیروی می‌کرده‌اند مهم تلقی می‌شود، برای مثال افرادی که برای افزایش وزن تلاش می‌کنند و یا آنهایی که برای کاهش وزن خود به رژیم لاغری روی آورده‌اند، در معرض این تغییرات قرار می‌گیرند و چنانچه نتوانند خود را با این تغییرات وفق داده و برنامه غذایی خود را با این تغییرات متناسب کنند، ممکن است در ادامه رژیم‌های غذایی خود با شکست مواجه شوند.

یکی از مهم ترین فواید روزه‌داری، بهبود وضعیت بدن و تناسب اندام است که با سوخت بافت چربی و کاهش انرژی دریافتی میسر می‌شود، بنابراین در صورتی که فرد روزه‌دار توصیه‌های بهداشتی را رعایت کند، به طور طبیعی پس از ماه رمضان، به دلیل کاهش چربی‌های بدن باید تا چند کیلوگرم کاهش وزن پیدا کند.
روزه و کاهش وزن

این روزها سفره‌های سحری وافطار خیلی‌ها با انواع غذاهای چرب و شیرین مانند حلوا، کاچی، خرما، شله‌زرد، شیربرنج چرب و شیرین و بالاخره زولبیا و بامیه رنگین می‌شود. نتیجه اینکه پس از یک ماه روزه‌داری نه تنها وزن کم نمی‌کنیم، بلکه با چند کیلو اضافه وزن دوباره به رژیم غذایی معمول خود برمی‌گردیم و روند چاقی و اضافه وزن را با الگوی غذایی غلط همچنان دنبال می‌کنیم. تهیه انواع و اقسام خوراکی‌ها، شیرینی‌های گوناگون در مهمانی‌های افطار نه تنها موجب از بین بردن آثار معنوی روزه می شود، بلکه با اسراف و پرخوری سرانجام اضافه وزن و چاقی را به همراه دارد.

چاقی با ذخیره بیش از حد انرژی به صورت چربی در بدن تعریف می‌شود. این مشکل در اثر عدم تعادل بین انرژی دریافتی و انرژی مصرفی ایجاد می‌شود. چاقی از عوامل خطر بروز بیماری‌های مزمن مانند فشار خون بالا، افزایش چربی‌های خون، دیابت نوع دو، بیماری‌های قلبی عروقی و بعضی از انواع سرطان‌ها است.

بر اساس تحقیقات انجام شده حدود 60 درصد جمعیت میانسال کشور مبتلا به اضافه وزن و چاقی هستند. با توجه به شیوع بالای اضافه وزن و چاقی در این گروه سنی و نقش چاقی به عنوان عامل خطر در بروز بیماری‌های مزمن و عواقب اقتصادی و اجتماعی آن، لزوم توجه به این معضل بهداشتی بیش از پیش آشکار می‌شود. به ویژه آن که تحقیقات نشان داده است حتی مقادیر متوسط کاهش وزن به میزان 5 تا 10 درصد، در کاهش خطر بروز بیماری‌های مرتبط با چاقی بسیار موثر است.

بیماری‌های مرتبط با چاقی و عوارض ناشی از آنها باعث ایجاد بار مالی بر کشور می‌شود، به طوری که بر اساس برآوردها هزینه ناشی از چاقی 2 تا 8 درصد کل بودجه مراقبت‌های بهداشتی را در بر‌می‌گیرد. با توجه به این نکات مشخص می‌شود کسانی که برای کاهش وزن خود تلاش می‌کنند، باید در این ایام نیز مراقب دریافت کالری خود باشند تا تلاش‌های آنها بیهوده نشود.
یک نکته قابل تامل

یکی دیگر از مشکلاتی که ممکن است به علت ناترازی تغذیه‌ای طی ماه رمضان به وجود آید، افزایش چربی‌های خون بر خلاف انتظار است. بسیاری از افراد طی این ماه دچار بد خوری و یا پُرخوری می‌شوند و در مصرف مواد غذایی افراط می‌کنند، به گونه‌ای که ممکن است حتی در عین کاهش وزن، میزان چربی خونشان افزایش یابد. علت اصلی این مشکل افراط در مصرف شیرینی‌ها و مواد غذایی چرب ناسالم از جمله زولبیا و بامیه است.

با برنامه ‌ریزی درست برای تغذیه و مصرف صحیح مواد غذایی در این ماه و پرهیز از زیاده روی در خوردن غذا، می‌توان از برکات معنوی این ماه سود بیشتری جست و فواید بهداشتی روزه را به دست آورد.

مصرف بی‌رویه این مواد غذایی می‌تواند متابولیسم (سوخت وساز) بدن را مختل کرده و عوارضی برای بدن ایجاد کند. بنابراین باید از مصرف زیاد غذاهای چرب و سرخ کرده به شدت خودداری کرد، چون بر خلاف آنچه مردم گمان می‌کنند که طی ماه رمضان به واسطه روزه گرفتن وزن افراد کم می‌شود و همچنین افرادی که دچار چربی خون بالا هستند، چربی خون آنها کاهش می‌یابد، در بسیاری از موارد مشاهده شده که پس از ماه رمضان نه تنها کاهش وزن ایجاد نشده، بلکه موجب افزایش وزن و چربی خون هم شده است.

اگر روزه‌داری به شیوه صحیح انجام شده باشد، می‌تواند با کاهش کالری دریافتی، نوع خوب کلسترول یا HDL را در بدن افزایش داده و موجب کاهش کلسترول بد یا LDL شود، در غیر این صورت کلسترول بد خون افزایش می‌یابد.

به علاوه مصرف زیاد مواد غذایی چرب هنگام افطار موجب بی‌اشتهایی در هنگام سحر می‌شود، چون هضم چربی‌ها در بدن نیازمند مدت زمان طولانی‌تر است. خوردن خوراکی‌ها و مواد غذایی تا دیر وقت و به تاخیر انداختن زمان خواب، موجب بی‌اشتهایی و بی‌حوصلگی هنگام سحر می‌شود، بنابراین اگر وعده افطار به صورت مناسب مصرف شود، مشکلی برای وعده سحر ایجاد نخواهد شد.
روزه و افزایش وزن

بر خلاف افراد چاق، افراد لاغری که برای افزایش وزن تلاش می‌کنند، سوال می‌کنند که چگونه می‌توانند طی ماه رمضان، به رژیم خود ادامه دهند.

در پاسخ به این گروه موارد زیرتوصیه می‌شود:

شما می‌توانید در طول ماه مبارک رمضان نیز از رژیم افزایش وزن خود پیروی کنید. برای این کار می‌توانید غذاهای با کالری بالا و حجم کم که بیشتر غذاهای چرب و شیرین هستند را البته با در نظر گرفتن سالم بودن آنها استفاده کنید؛ برای مثال در سوپ‌های خود خامه اضافه کنید. برنج خود را با کره میل کنید. همچنین می‌توانید به خورش‌ها، قدری آرد اضافه کنید تا هم غلیظ‌تر شوند و هم میزان کالری آنها بیشتر شود.

استفاده مناسب از مواد غذایی شیرین مانند خرما، شله زرد ، فرنی، حلوا ، کاچی و شیربرنج  با عسل، راه دیگری برای دریافت کالری بالا است.

استفاده از تمام وعده‌های غذایی و میان وعده‌ها در مدت زمان مجاز، به دریافت مقادیر اضافی کالری کمک می‌کند، بنابراین به خصوص وعده سحری را از دست ندهید و آن را جایگزین وعده ناهار که حذف می‌شود، کنید.

زیبا کاوه‌یی

سلامتیران