نکات تغذیه ای مهم در روزه‌‌داری(1)

نکات تغذیه ای مهم در روزه‌‌داری(1)

اسلام به تغذیه‌ی مناسب اهمیت ویژه‌ای می‌‌دهد، طوری که آیه مبارکه«فلینظر الانسان الی طعامه» به‌خوبی نمایان‌گر این مطلب است که غذای انسان باید حلال، پاکیزه و مناسب باشد. ضمناً هر عملی که موجب آزار و ضرر به خود یا دیگران شود، در اسلام پذیرفته نیست، زیرا که اسلام فرموده«لاضرر و لاضرار فی الاسلام».

روزه‌داری نیز می‌تواند به تغذیه‌ی مناسب بدن کمک شایانی کند. بدن انسان برای حفظ سلامتی خود همواره مقداری چربی را به عنوان ذخیره‌ی انرژی در نقاط مختلف ذخیره می‌کند. این چربی‌ها به مرور ممکن است مقداری از کاروتنوئیدهای(رنگدانه های گیاهی) خورده شده توسط فرد را در خود ذخیره کنند و تغییر رنگ دهند. به علاوه اگر این چربی‌ها برای مدت طولانی در بدن باقی بمانند، به شکل توده ی فشرده در می‌آیند و چربی‌هایی که در مرکز این توده قرار می گیرند، ممکن است برای همیشه در بدن باقی بمانند و کم‌تر برای تولید انرژی بسوزند.

روزه‌داری حتی در کسانی که لاغر یا دارای وزن طبیعی هستند، باعث می شود بدن چربی‌های قبلی را بسوزاند و پس از پایان دوره‌ی روزه‌داری، به جای آن‌ها چربی تازه و مناسب‌تری را جایگزین نماید. برای افرادی هم که چربی ذخیره ای زیادی در بدن خود دارند، فرصت مغتنمی فراهم می‌شود تا مقداری از آن‌ها را برای تولید انرژی به مصرف رسانند و از اضافه وزن خود بکاهند.

البته ذکر این نکته در همین‌جا ضروری است کهاگر فرد بسیار لاغر یا دارای بیماری یا شرایط فیزیولوژیکی خاصی باشد که روزه‌داری منجر به صدمه به بدن او می‌شود و پزشک تشخیص داده است که نباید روزه بگیرد، دین اسلام در این موارد به فرد اجازه می دهد که روزه نگیرد.

به تغذیه‌ی نوجوانان و تحرک ‌آن‌ها در طول روز باید توجه خاص شود، چرا که دریافت ناکافی مواد غذایی می‌تواند به رشد و نمو آن‌ها لطمات جبران ناپذیری وارد کند. فعالیت شدید که منجر به مصرف انرژی زیاد و هم‌چنین تعریق فراوان در طی روز شود، می‌تواند به سوء تغذیه ی خفیف تا شدید منجر گردد. بنابراین به دختران خردسال (مثلاً 12- 9ساله) و حتی به نوجوانانی که در معرض خطر کم‌تری قرار دارند و به تمام بیماران و حتی افراد به ظاهر سالمی که روزه داری منجر به تشدید عوارض بدنی از جمله ضعف فراوان در آن‌ها می‌شود، توصیه‌ اکید می‌شود که با مشورت با پزشک اقدام به روزه‌داری نمایند.

بدن انسان علاوه بر نیاز به انرژی برای زنده ماندن و انجام فعالیت‌های روزمره، به پروتئین‌ها نیز برای ساخت سلول‌های جدید (جای گزین سلول‌های مرده و تولید سلول‌های اضافی در زمان رشد و نمو) نیاز دارد. اگر مقدار انرژی که از کربوهیدرات‌ها (اعم از کربوهیدرات‌های ساده مثل قند و شکر یا انواع پیچیده مثل نشاسته موجود در نان، برنج، سیب‌زمینی، ذرت و جو) و چربی‌ها (اعم از انواع حیوانی یا گیاهی شامل روغن‌های مایع و جامد نباتی) به بدن می‌رسد کافی نباشد، بدن به ناچار پروتئین‌ها را که برای ساخت عضله لازم هستند، می سوزاند و به قول معروف گوشت بدن را می‌سوزاند. افرادی که در اثر داشتن رژیم‌های غذایی نادرست وزن زیادی را در مدتی کوتاه از دست می‌دهند، در واقع تا حدودی عضلات خود را از دست می‌‌دهند.

لازم به ذکر است کهبرای جایگزینی پروتئینی که در بدن از بین می رود، ممکن است مدت‌ها وقت و غذای مناسب لازم باشد. به همین ترتیب، اگر روزه‌داری برای کسانی منجر به سوخت شدید پروتئین‌های بدن شود، لازم است رژیم غذایی این افراد به دقت مورد بازنگری و کنترل قرار گیرد.

در غذاها علاوه بر مواد سازنده‌ی بدن و مواد انرژی‌زا، مقادیری هم املاح و ویتامین‌های مختلف وجود دارند که جهت فعالیت مناسب و حفظ سلامت تک تک اندام‌های بدن لازم هستند. یک رژیم غذایی مناسب باید تمام این مواد را در حد کافی به بدن برساند.

در علم تغذیه جهت تعیین مقادیر مورد نیاز غذاهایی که لازم است روزانه دریافت شوند تا بتوانند تمام مواد مغذی مورد نیاز اعم از کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، پروتئین‌ها، عناصر معدنی و ویتامین‌ها و هم‌چنین آب را به بدن برسانند، از تصویر یک هرم که به هرم غذایی مشهور است کمک می‌گیرند. بر حسب این هرم، یک فرد بزرگسال روزانه به 11- 6 واحد غلات، 4- 3 واحد سبزی‌جات، 3- 2 واحد میوه‌ها، 3- 2 واحد گوشت‌ها و حبوبات و تخم‌مرغ، 3- 2 واحد شیر و لبنیات و کمی مواد غذایی دیگر از قبیل شیرینی‌ها و تنقلات و نوشیدنی‌ها نیاز دارد. توضیح کامل هرم غذایی و گروه های آن، در قسمت “مطالب مرتبط در این سایت” در پایین صفحه وجود دارد.

برای تامین نیازهای هر فرد، مقداری از این مواد غذایی به طور روزانه باید دریافت شوند.اگر روزه‌داری در برخی افراد منجر به کاهش دریافت سبزی‌جات یا لبنیات گردد، و یا اگر منتهی به دریافت اضافی شیرینی‌ها (مثلاً زولبیا و بامیه) گردد، تأثیر نامطلوبی بر وضع تغذیه‌ی او خواهد گذاشت.

ادامه دارد…

دکتراحمدرضا درستی- متخصص تغذیه

مطالب مشابه

دیدگاهتان را ثبت کنید