سالگرد میلاد حضرت ابوالفضل العباس علیه‏السلام ، روز جانباز نام‏گذاری شده است. عباس علیه‏السلام بزرگ جانباز تاریخ انسانیت است که صحنه کربلا را تجلیگاه ایثار و جانبازی نمود. فداکاری‏های برادر رشید امام حسین علیه‏السلام در تاریخ بشر مانندی ندارد. دست حیدرآسای عباس علیه‏السلام شعر زیبای عشق و ایثار در راه ولایت را با خون سرخ بر زمین تفتیده، کربلا نگاشت، و راه و رسم عاشقی و شیوه جانبازی را به جهانیان آموخت.

امام جانبازان

هر ورق از دفتر زندگی امیرالمؤمنین علیه‏السلام جلوه‏ای از امامت و ولایت است. علی علیه‏السلام در عرصه ایمان امام مؤمنان، در جبهه‏های نبرد امام مجاهدان، در عبادت امام عابدان، در زهد و تقوا امام متّقیان، در عشق به محبوب سیّدالعشاق، و در همه ابعاد دینی و اجتماعی پیشوای اهل ایمان است.
او امام جانبازان نیز هست. هرگز از مرگ نهراسید و همواره مشتاق شهادت بود و بلاهای کوچک و بزرگ را به جان می‏خرید. «لَیلَه‏المَبیت» یکی از صحنه‏های درخشان جانبازی اوست. امیرالمؤمنین علیه‏السلام بارها جان رسول‏اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم را از خطر تهدید بت‏پرستان نجات داد و اسلام را حیات دوباره بخشید. این گوشه‏ای از جانبازی‏های علی علیه‏السلام در راه اسلام و یاری پیامبر بود.

جانبازی در قرآن

در لیله المبیت پس از این‏که امیرالمؤمنین علیه‏السلام در بستر پیامبر خوابید و بزرگ‏ترین خطر را به جان خرید تا پیامبراسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم ، با سلامت کامل بتواند به مدینه هجرت کند و حکومت مقتدر اسلامی را در آن‏جا ایجاد نماید، درباره این فداکاری و جانبازی علی علیه‏السلام این آیه شریفه نازل شد: «و از گروه مردم کسی هست که از جان خویش در راه تحصیل رضایت خداوند می‏گذرد و خداوند بر بندگان خود مهربان است».

جانبازان در کلام روح خدا

حضرت امام خمینی رحمه‏الله بارها با کلام الهی خود جانبازان و ایثارگران را مورد تفقّد قرار داده، آنها را مایه سرافرازی ملت ایران خوانده‏اند. ایشان، با آن مقام والای الهی خود را در برابر جانبازان کوچک شمرده، می‏فرماید: «وقتی امثال شما قدرتمندان روحی را می‏بینم با این روحیه بزرگ و با این عظمت روح، خجالت می‏کشم که خودم را یک انسان متعهد بدانم. زبان و پیام ما عاجز از ترسیم مقام بلندپایه عزیزانی است که برای اعتلای کلمه حق و دفاع از اسلام و کشور اسلامی جانبازی نموده‏اند». و در جای دیگر می‏فرماید: «به اسلام بزرگ برای داشتن این جانبازان در راهِ حق، که برای اسلام و میهن اسلامی خود از همه چیز خویش می‏گذرند تبریک تقدیم می‏کنم».

رهبر جانبازان

یکی از جانبازان بزرگ انقلاب اسلامی رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت‏اللّه‏ خامنه‏ای، می‏باشند. ایشان در تاریخ ششم تیرماه 1360، هنگامی که در مسجد ابوذر تهران سخنرانی می‏کردند، بر اثر بمبی که منافقین کوردل کار گذاشته بودند به شدّت مجروح گردید و پس از معالجه در بیمارستان هم‏چنان از ناحیه دست راست دچار مشکل هستند. امام خمینی رحمه‏الله در پیامی به مناسبت سوءقصد به جان ایشان مرقوم فرمودند: «من، به شما خامنه‏ای عزیز تبریک می‏گویم که در جبهه‏های نبرد، با لباس سربازی و در پشت جبهه با لباس روحانی، به این ملت مظلوم خدمت نموده و از خداوند تعالی، سلامت شما را برای ادامه خدمت به اسلام و مسلمین خواستارم».

جانبازان در کلام رهبر

مقام معظم رهبری در ضمن سخنانی می‏فرمایند:
«جانبازان، سوابق درخشان خود در میدان جنگ و نیز مُهر و نشانی را که از جنگ تحمیلی بر جسم خود به یادگار دارند، هرگز نباید از تاریخ پرشکوه دفاع مقدّس ملّت ایران منقطع کنند؛ بلکه آن را به مانند ثروتی عظیم برای خود نگهدارند. جانبازان، یادگار آزمایش‏های بزرگ ملی محسوب می‏شوند و ملّت ایران باید برای همیشه به آنان به عنوان الگوهای مقاومت ارج نهند و آنان را گرامی بدارند».

عمّارهای انقلاب

جانبازان از وادی شهادت بازگشته‏اند، اما نه به اختیار خود که با تقدیر خدا و مشیّت الهی در دنیا مسکن گزیده‏اند. جانبازان تلخی ماندن را با شیرینی ادای تکلیف جبران کرده‏اند. آنان مانده‏اند تا به ما در راه ماندگان، راه رستگاری بیاموزند. حضور جانبازان در جامعه ما به اندازه انقلاب قیمت دارد. وجود آنان در جامعه همچون وجود عمّار یاسر در سپاه امیرالمؤمنین علیه‏السلام است. عمار، جانباز جنگ‏های رسول خدا بود و رنج ماندن را بر خود هموار می‏کرد تا شبهه و نفاق را در میان امت و از اردوی علی علیه‏السلام بزداید. عمارهای انقلاب یعنی جانبازان نیز مانده‏اند تا پرچم امام را برافراشته نگاه دارند. آنان مانده‏اند تا بگویند کدام راه، راه اصیل انقلاب است.

روح جانبازی بزرگ‏ترین سدّ راه دشمنان

یکی از دلایل بارزی که برای مقابله خصمانه جهان استکبار با اصول اسلام می‏توان برشمرد، پی بردن آنها به نقش و جایگاه ویژه این اصول در ایجاد روح ایثار و جانبازی است؛ چرا که اگر روح حاکم بر جامعه روح ایثار و جانبازی باشد هیچ روزنه نفوذی برای سلطه و منفعت‏جویی آنان باقی نخواهد ماند. جهان استکبار که این حقیقت را به روشنی دریافته است، تنها راه رسیدن به اهداف خود را در از بین بردن این روح و فرهنگ می‏بیند و اگر در سَمت و سوی حملات مختلف دشمن دقّت شود به خوبی پیداست که آنها حملات خود را متوجّه این هدف نموده‏اند.

بهترین الگو برای جوانان

جوانان و نوجوانان جامعه ما برای رشد و تعالی خویش، و برای دفاع از انقلاب اسلامی و ارزش‏های آن و برای استقامت در راه رسیدن به اهداف اسلامی خویش نیازمند الگوی مناسب هستند. رهبر معظم انقلاب حضرت آیت‏اللّه‏ العظمی خامنه‏ای(مدّظلّه‏العالی) در این‏باره می‏فرمایند:
«جانبازان قدرت‏های بسیاری را که خداوند متعال در روح و جسم انسان به ودیعه نهاده است به کار گرفتند و در میدان علم، مدیریت و ورزش، و نیز در بسیاری از مسایل دین و دنیا شگفتی آفریدند. بنابراین جوانان ایران در هر عرصه و رشته‏ای که وارد می‏شوند باید از جانبازان درس بگیرند و آنان را الگو و سرمشق خود قرار دهند».

مجاهدان نمونه

جانبازان، این آیه‏های ایثار که مایه افتخار جامعه اسلامی ما هستند، پا روی خواهش‏های نفسانی گذاشتند و به دنیا پشت کردند و در میدان جهاد اکبر پیروز شدند. آنان برای یاری اسلام و انقلاب به جبهه‏های نبرد شتافتند و در مقابل دشمنان دین و استکبار جهانی مقاومت نمودند، و از میدان جهاد اصغر نیز سربلند بیرون آمدند. آنان همراه شهدا بودند و جان خود را در طبق اخلاص نهادند. اما تقدیر این بود که شهدا مهمان خدا شوند و جانبازان در این جهان و در ظلّ کرامت‏های الهی باقی بمانند تا حجتی بر مردم باشند و به آنان درس مقاومت بیاموزند.

سرمایه جانبازان

بزرگ‏ترین سرمایه جانبازان، به تعبیر حضرت آیت‏اللّه‏ جوادی آملی، «قلب شکسته» است. قلب شکسته سرمایه‏ای است که هرکسی نمی‏تواند آن را به راحتی به دست آورد. مگر آن کس که مانند جانبازان موانع و حجاب‏ها را از پیش رو برداشته و ارتباط وی با دنیا ضعیف شده و مهر دنیا از دلش بیرون رفته باشد. آری دل شکسته جانبازان سرمایه حشر با ابرار و پرواز با اهل ملکوت است.

یادگار دوست

جانباز شدن حادثه و اتفاق ناگواری نیست، تصادف نیست. حضرت دوست جانبازان را این‏گونه پسندیده و عاشقان خویش را بدین آرایه مزیّن ساخته است. جانبازی حاصل تلاش برای کسب رضای الهی و مجاهدت در راه اوست و این نشان افتخار و موهبتی آسمانی و ملکوتی است که مخصوص عاشقان و شیفتگان کوی محبوب است. زبان حال هریک از جانبازان این است که:
از دوست به یادگار دردی دارم
کآن درد به صد هزار درمان ندهم

همسران نمونه

همان‏گونه که جانبازان و ایثارگران در میهن اسلامی، تکریم می‏شوند شایسته است که از همسران آنان نیز که در بالاترین مرتبه‏های ایثار و فداکاری قرار دارند، تجلیل گردد. آنان پروانگان پاک‏بازی هستند که بی‏ادعا برگرد شمع وجود جانبازان در طوافند. به پشتوانه دل‏سوزی‏ها و مراقبت‏های آنان است که جانبازان مسئولیت سنگین خویش را در جامعه به خوبی انجام می‏دهند. همسران جانبازان برای بانوان مسلمان و باایمانِ کشورمان سرمشق هستند. شناخت آنها عظمت‏های روحی و معنوی را در جامعه گسترش می‏دهد و لغزش‏ها و آلوده‏شدن به معیارهای مادی را کم می‏نماید.

حضور در صحنه

هشت سال دفاع مقدس دوران آزمایش بزرگ الهی بود و آنها که در آن میدان جان‏فشانی کردند، افتخار دنیا و آخرت را کسب نمودند. اما جانبازان دلاور، هیچ‏گاه مسئولیت خود را تمام شده تلقّی نمی‏کنند و تا لحظه وصال به جهاد و کوشش مشغولند. آنان در دوران حماسه‏بینی دشمن را به خاک مالیدند و جامعه را نیز از نظر فکری متحول نمودند و جوانان را به سمت ارزش‏های معنوی و الهی سوق دادند؛ و امروز که دشمن تمام قدرت خود را برای سرکوبی اعتقادات و ارزش‏ها مصروف داشته است، جانبازان در صحنه حضور یافته‏اند تا مشعل فروزان ارزش‏های الهی را مشتعل‏تر نمایند و راهنمای جامعه و جوانان به سوی سعادت باشند.

رسالت جانبازان

جانبازان و ایثارگران پشتوانه بزرگ جامعه و انقلاب اسلامی ما هستند. آنان اگرچه پایشان را از دست داده‏اند، اما ایستاده‏اند تا نام، یاد و فرهنگ شهیدان را زنده نگه دارند؛ و اگرچه ممکن است دستی در بدن نداشته باشند، ولی هم‏چنان علمداران این انقلابند. آنان شور و نشاط حسینی را در جامعه برپا داشته‏اند، و هم‏چنان در صحنه باقی مانده‏اند تا ولایت تنها نماند و علی زمان مظلوم واقع نشود. آنان مانده‏اند تا مصیبت‏های صدر اسلام تکرار نشود و ذهن مردم از عطر ولایت تهی نگردد. آری، آنان هم‏چنان مانده‏اند تا رسالت بزرگ خویش را که زمینه‏سازی برای ظهور حضرت ولی عصر، ارواحنافداه، می‏باشد به پایان رسانند.

پیشتازان عرصه فرهنگ

جانبازان تنها در میدان‏های نبرد پیشتاز نبوده‏اند. امروز در تمام صحنه‏ها جانبازان و ایثارگران عزیز با قدرت به فعّالیّت مشغولند و حتّی در بعضی عرصه‏ها از دیگران نیز گوی سبقت ربوده‏اند. آنان در عرصه‏های فرهنگی، در مقابل شبیخون دشمن صف‏های مستحکمی هستند و آثار عمیق و شگرفی در جامعه برجای نهاده‏اند. به جرأت می‏توان گفت که آثار فرهنگی ـ هنری جانبازان به نحوی باورنکردنی تحوّل فرهنگی ایجاد می‏کند و به سادگی جان مخاطب را متأثر می‏سازد. آنان هم در جبهه‏ها درخشیدند و حماسه آفریدند و هم در عرصه هنر و فرهنگ.

وظیفه جامعه در قبال جانبازان

جانبازان و ایثارگران دین بزرگی بر گردن جامعه ما دارند. آنان از مال و جان خویش گذشتند و تمام هستی خویش را در طبق اخلاص نهادند. حال مهم‏ترین وظیفه جامعه در قبال جانبازان احترام و گرامی داشتن دستاوردهای ایثار ایشان است. جمهوری اسلامی، نظام ولایت فقیه، استقلال، آزادی و حاکمیت دین دستاوردهای ایثار آنان است و جامعه باید این محورهای اصلی و اساسی را حفظ کند و استمرار بخشد. وظیفه دیگر جامعه توجّه به شخصیّت سراسر ایثار ایشان است و این توجّه در واقع اعتنا و احترام به پشتوانه‏های آزادگی و استقلال خویش است.

از جانبازی تا شهادت

از جانبازی تا شهادت هیچ فاصله‏ای نیست و به تعبیر حضرت امام خمینی رحمه‏الله جانبازان شهیدان زنده انقلابند. جانباز همزاد شهادت است. جانباز همان شهیدی است که بقایای پیکرش در عالم خاک جا مانده است. چه بزرگوارند شهدای زنده انقلاب. این نعمت الهی و این حیات بهشتی بر جانبازان عزیز مبارک و جاودانه باد.

منتظران وصل

خدا جانبازان را در عالم خاک باقی گذاشته است تا باب شهادت بسته نشود. تا روزی که «گروه تفحّص شهدای آن دنیا» این شهیدان جامانده در عالم خاک را بیابند و بر محمل بال ملائک به عرش ببرند. جانبازان این دنیا مفقودان آن دنیایند که روزی پیدا خواهند شد و به یاران شهیدشان خواهند پیوست. این منتظران وصل هر روز در انتظار فراخوانی از آسمانند تا بال‏های شکسته خویش را بگشایند و در فضای عالم قدس به پرواز درآیند. این شهیدان زنده مسافران عرشند و اسیران فرش. به خاطر آنان است که شهیدان یک بار دیگر از افلاک تا خاک سفر می‏کنند و آن شهیدانِ زنده‏ای را که آسمانی شده‏اند، لباس شهادت می‏پوشانند. به راستی که این لباس برازنده آنان است.

جانبازان در کلام سید شهیدان اهل قلم

عشق منشأ قدرت آنانی است که از مرگ نمی‏ترسند و از نیستیِ مادّیِ وجود خود هرگز بیمی به دل راه نمی‏دهند. در این میان آنان که جان در راه عشق به خدا باخته‏اند، از همه قدرتمندترند. سرّ این که حضرت امام رحمه‏الله جانبازان را با صفت قدرتمند توصیف کرده‏اند، در همین‏جاست؛ در وجود جانبازان، عشق، بر ترس غلبه یافته است و این از بالاترین قدرت‏هاست؛ چون جانبازی، خود، شرط عشق است و برای سوختن باید مصداق پروانه بود، شهدا و جانبازان در همه راه باهم شریکند. هردو را عشق و نور، پروانه‏سان از خود بی‏خود می‏کند تا آن‏جا که دل از جان شیرین برمی‏کنند و آماده قربانی شدن در راه خدا می‏شوند و همین آمادگی برای مرگ در راه خدا، که ملازم است با قطع همه تعلّقات دنیوی، بالاترین مرتبه‏ای است که روح انسان به آن دست می‏یابد.

رسم جانبازی

چون هوای حضرت جانان کنند
طیّ راه عاشقی آسان کنند
گر بُود هفتاد وادی پیش پای
پای کوبان عزم آن میدان کنند
رسم جانبازی به راه دلبران
تا چه باشد سرسپاران آن کنند
یک ره از حرز ولا جوشن خرند
یک ره از جنس وفا خَفتان کنند
سر به کف گیرند در ناورد عشق
جان فدای آن امید جان کنند
هرزمان خواهند جانی تا مگر
در منای یار خود قربان کنند
پرشکسته جان به کف تا کوی عشق
ره شناسان رهروی زین سان کنند
منبع: سایت حوزه