حضرت عبدالعظیم حسنى (علیه‌السلام)در چهارم ربیع الثانى سال 172 هجرى در شهر مدینه چشم به جهان گشود. ایشان فرزند عبدالله بن علی،از نوادگان امام حسن مجتبى (علیه‌السلام) است که نسبتش با چهار واسطه به آن حضرت می‌رسد.[1]
عبدالعظیم از دانشمندان شیعه و از راویان حدیث ائمه معصومین (علیهم‌السلام) و نیز از چهره‌هاى بسیار محبوب و مورد اعتماد نزد اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم‌السلام) به شمار می‌رفت. دوران وى گرچه عصر حاکمیت عباسیان و ایجاد خفقان و سختگیرى نسبت به شیعیان بود, ولى مدافعان دین و حافظان مکتب که روایات امامان را ثبت و نقل می‌کردند نقش عمده‌اى در پاسدارى و صیانت از فرهنگ والاى اهل بیت (علیهم‌السلام) داشتند و این بزرگوار یکى از سنگربانان عقیده تابناک تشیع محسوب می‌شد که در حفظ و انتشار سخنان ائمه اطهار (علیهم‌السلام) سخت کوشا بود. ستایشهاى فراوان ائمه (علیهم‌السلام) از وی, نشان دهنده‌ى شخصیت والاى علمى و معنوى وى می‌باشد.
« شیخ محمد شریف رازی» پیرامون ادب حضرت عبدالعظیم (علیه‌السلام) نسبت به ساحت ائمه معصومین (علیهم‌السلام) چنین می‌نویسد: « رفتار و عادت کریمانه حضرت عبدالعظیم(علیه‌السلام) این بود که هر وقت وارد مجلس حضرت امام جواد یا امام هادی(علیها‌السلام) می‌شد با کمال ادب و خضوع و غایت حیا و تواضع در حالیکه دست‌هاى خود را از ردا بیرون آورده بود،با کمال ادب به محضر آن امام سلام می‌کرد و امام پس از جواب سلام، او را نزدیک خود می‌خواند و در کنار خویش می‌نشاند؛ به حدّى که زانوى مبارکش به زانوى مبارک امام می‌چسبید و امام کاملاً از احوال او سؤال می‌کرد که این موجب غبطه دیگران می‌شد.»[2]
شیخ صدوق «رحمت الله علیه» در کتاب « کمال‌الدین» می‌نویسد: وقتى که حضرت عبدالعظیم (علیه‌السلام) خدمت امام هادی(علیه‌السلام) مشرف شد و عقاید خود را اظهار نمود،امام فرمودند: تو از دوستان حقیقى ما هستی.[3]
مؤلف کتاب «جنه النعیم» می‌گوید: شخصى به نام ابا حماد رازى ـ از شیعیان و موالیان شهر رى ـ با وجود مشکلات آن زمان به سامراء رفت و خدمت امام زمانش حضرت على النقى (علیه‌السلام) رسید و مسائلى را پرسید. امام ضمن پاسخ به مسائل او فرمود:« اى ابا حماد! هر گاه مشکلى از امور دینى برایت پیش آمد،جواب مشکل خود را از عبدالعظیم حسنى بخواه و سلام مرا به او برسان».[4]
در فضیلت زیارت مرقد حضرت عبدالعظیم حسنی(علیه‌السلام) به این روایت بسنده می‌کنیم: مردى از اهل ری، خدمت امام هادی(علیه‌السلام) رسید. امام از او پرسیدند،کجا بودی؟ گفت به زیارت سیدالشهدا(علیه‌السلام) رفته بودم. حضرت فرمودند: بدانکه اگر قبر عبدالعظیم حسنی(علیه‌السلام) را زیارت کنى گویا حسین بن علی(علیه‌السلام) را زیارت کرده‌ای.[5]
امام رضا(علیه‌السلام)خطاب به حضرت عبدالعظیم حسنى چنین فرمودند: « اى عبدالعظیم! سلام مرا به دوستانم برسان و به آنان بگو که شیطان را به خودشان راه ندهند. آنان را به راستگویى و امانت دارى و سکوت و ترک مجادله در کارهاى بیهوده و دیدار و توجه به یکدیگر سفارش کن،چرا که اینها مایه نزدیک شدن به من است».[6]
پی نوشت:
[1]ـ امامزادگان رى ،ج 1،ص 78..
[2] ـ زندگانى حضرت عبدالعظیم (علیه‌السلام)،ص30.
[3]ـ کمال‌الدین: ج 2، ص 51.
[4] ـ اختران فروزان ری،ص37.
[5]ـ کامل الزیارات،ص 324.
[6] ـ اختصاص، ص 247.
