قرآن کریم به عنوان آخرین و کامل‌ترین کتاب آسمانی بر خاتم پیامبران خداوند نازل شد و در برگیرنده برنامه‌های هدایتی و تربیتی جدیدی بود که در واقع کامل‌ترین برنامه زندگی بشر, که تأمین کننده سعادت دنیا و آخرت انسان‌ها می‌باشد را به همراه دارد.
بخشی از قرآن کریم، با کتاب‌های آسمانی دیگر مثل تورات، انجیل و… قبل از تحریف شدن، یعنی کتاب‌های واقعی پیامبران بزرگ الهی در اصول توحیدی مشترک است؛ علاوه بر این قرآن کریم کتاب‌های واقعی پیامبران الهی را تأیید و تصدیق قرار داده است. چنان که می‌فرماید: «نزل علیک الکتاب بالحق مصدقاً لما بین یدیه و انزل التورایه والانجیل من قبل هدی للناس و انزل الفرقان»؛[1](همان کسی که) کتاب را به حق بر تو نازل کرد که با نشانه‌های کتب پیشین منطبق بود ، و تورات و انجیل را پیش از آن، برای هدایت مردم، فرستاد و (نیز قرآن) کتابی که حق را از باطل مشخص می‌سازد را نازل کرد.» قرآن کریم، مسائل توحید و خداشناسی را در حد و سطح بالاتر و به طور دقیق‌تری و با تفصیل بیشتر، مطرح کرده است. از آن جا که دین مقدس اسلام، جهانی بوده، کتاب قرآن کریم نیز جهانی و فراگیر می‌باشد و تمام مردم و بشریت در تمام عصرها مورد خطاب قرآن کریم هستند «و ما ارسلناک الا کافه للناس بشیراً و نذیرا…»؛[2] و ما تو را جز برای همه مردم نفرستادیم تا (آن‌ها را به پاداش‌های الهی) بشارت دهی و (از عذاب او) بترسانی…». ولی سایر رسالت کتاب‌های آسمانی این گونه نبوده‌اند. به همین علت قرآن کریم نسبت به سایر کتاب‌های آسمانی، مسائل احکام و مباحث اخلاقی و ارزشی مثل نماز، روزه، انفاق در راه خدا و… را با تفصیل بیشتری مطرح کرده است، ولی در کتاب‌های دیگر مثل تورات، انجیل و… به احکام و مسائل دیگر به طور مجمل اشاره شده و در بسیاری از موارد نیز اساساً اشاره‌ای نشده است.[3] قرآن کریم معجزه بزرگ پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ است به خلاف سایر کتاب‌های آسمانی که معجزه نیستند سایر کتب آسمانی مورد تحریف قرار گرفته‌اند، ولی قرآن کریم تنها کتاب آسمانی است که از تحریف محفوظ مانده است؛ «انا نحن نزلنا الذکر و انا له لحافظون»؛[4] ما قرآن را نازل کردیم؛ و ما به طور قطع نگهدار آن هستیم… بنابراین، قرآن کریم، محتوای کتب آسمانی تحریف نشده و واقعی و بعثت و پیامبری پیامبران پیشین را مورد تصدیق قرار می‌دهد؛ ولی از آن جا که قرآن کتاب کامل جهانی و در بردارنده برنامه‌های هدایتی و تربیتی کاملی می‌باشد، پس با وجود چنین کتابی سایر کتب آسمانی منسوخ می‌شوند و همه مردم از زمان ظهور و بعثت پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ وظیفه دارند از پیامبر خاتم و قرآن کریم پیروی نمایند.[5]

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. علامه شهید مرتضی مطهری، آشنایی اسلام قرآن (قم، انتشارات صدرا)، ج 2، ص 155 ـ 173.
2. ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه (تهران، دارالکتب الاسلامیه) ج 18، ص 91 ـ 96.
3. علامه طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، (قم: انتشارات اسلامی)، ج 11، ص 46.

پی نوشت ها:
[1] . آل عمران/ 3-4.
[2] . سبأ/ 28.
[3] . طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران، دارالکتب االاسلامیه، ج 6، ص 67، ج 16، ص 440 ـ 402.
[4] . حجر/ 9.
[5] . ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج 2، ص 309 ـ 314؛ ج 11، ص 17 ـ 31.