«نفخ» به معنای دمیدن در چیزی است.[1] و واژه ی نفخ در قرآن، 7 مرتبه آمده و در 6 مرتبه اشاره به نفخ در صور، که در پایان جهان و در قیامت صورت می گیرد دارد و یک مرتبه در سوره سجده آیه 9، اشاره به نفخ روح دارد:«ثمَّ سوّیه و نفخ فیه من روحه …؟؛ سپس بدنش را آراستیم و در آن از روح خویش دمیدیم.»
آیه ی فوق اشاره به رحم مادر دارد. زمانی که نطفه منعقد می شود تنها یک نوع«حیات نباتی» است و دارای تغذیه و رشد و نمو است ولی از حس و حرکت که نشانه حیات حیوانی و قوه ادراکیه که نشانه حیات انسانی است؛ در آن خبری نیست. اما تکامل نطفه به مرحله ای می رسد که شروع به حرکت می کند که قرآن تعبیر به نفخ روح می نماید[2] و از لحاظ حقوق اسلامی، اگر جنایتی به جنین صورت بگیرد و جنین سقط شود و از چهار ماه بیشتر باشد؛ حکم یک انسان کامل را دارد و لذا لازم است دیه یک انسان کامل پرداخت شود.
خداوند، روحی که به انسان دمیده را به خود نسبت می دهد. واژه ی «روحی» نشان دهنده آن است که روح انسان روح الهی است و اضافه، اضافه تشریفی است به این معنا که مقام انسان رابالا ببرد.[3]
اما در جاهای دیگر از آیات قرآن«نفخ روح» اشاره به حضرت آدم ـ علیه السّلام ـ دارد. برای مثال، در سوره حجر آیه 29 و سوره ص، آیه 72 آمده است:«نفخت فیه من روحی … ؛ از روح خود در حضرت آدم دمیدم» اشاره به خلقت حضرت آدم از خاک و دمیدن روح دارد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. مجمع البیان، طبرسی، ج 13، ص 184.
2. تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج 17، ص 126.
3. المیزان، علامه طباطبایی، ج 12، ص 226.
پی نوشت ها:
[1] . قاموس قرآن، قرشی، سید علی اکبر، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ذیل ماده نفخ.
[2] . مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ بیست و هشتم، 1371، ج 17، ص 126.
[3] . طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، قم، انتشارات اسراء، ج 12، ص 226.