در قرآن کریم، آیه‌ای وارد شده که معروف به آیه «رفع مساجد» است. خداوند متعال در سوره نور می‌فرماید: «در خانه‌هایی که خدا اجازه فرموده است که رفعت یابند و در آنها نام او به بزرگی یاد شود، هر صبح و شام تسبیح و تنزیه ذات پاک او کنند.»(1)
طبق آیه شریفه، اولین ویژگی مساجد آن است که خانه‌های خدا در روی زمین هستند و به فرمان پروردگار بنیاد شده‌اند. مفسران در تفسیر کلمه «بیوت» می‌گویند: مراد از بیوت بر اساس روایات یا بیوت انبیا و ائمه اطهار (ع) است و یا مساجد.
صاحب مجمع‌البیان در تبیین اینکه مراد از «بیوت» مساجد باشد به روایتی از رسول گرامی اسلام استناد می‌کند که می‌فرماید: مساجد خانه‌های خدا در روی زمین هستند. همان‌گونه که ستارگان برای اهل زمین می‌درخشند مساجد نیز برای اهل آسمان درخشان و نورانی هستند. صاحب تفسیر مجمع‌البیان در تأیید اینکه ممکن است بیوت انبیا هم مراد باشد به روایاتی استناد می‌کند.(2)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: از مصادیق یقینی این بیوت مساجد می‌باشند که آماده‌اند تا ذکر خدا در آنها گفته شود و صرفا برای این کار ساخته‌اند، همچنان که فرمود: «و مساجد یذکر فیها اسم الله کثیرا»(3). «و مساجدی که نام خدا در آن بسیار برده شود.»(4)
ویژگی دوم این مراکز الهی آن است که چون دارای اهمیت ویژه‌ای هستند، خداوند فرمان رفع و منزلت آنها را صادر نموده است.
علامه طباطبایی می‌نویسد: مراد از رفع بیوت، رفع قدر و منزلت و تعظیم آنهاست و چون عظمت و علو خاص خدای تعالی است و احدی شریک او نیست، مگر آنکه منتسب به او باشد که به مقدار انتساب‌اش به او از آن بهره‌مند می‌شود. پس اذن خدا به اینکه این بیوت رفیع‌المقام باشند به خاطر این است که این بیوت منتسب به خود اویند. علت رفعت این خانه‌ها همان یذکر فیها اسمه است یعنی همین که در آن بیوت نام خدا برده می‌شود.(5)
ویژگی سوم این است که مساجد پایگاه عبادت و پرستش هستند، از این رو به موحدان و یکتاپرستان و عابدان در مسجد بشارت می‌دهد: بشارت دهید کسانی را که در تاریکی شب به سوی مسجد گام برمی‌دارند به نوری درخشان در روز قیامت و شاید این به آن دلیل است که مساجد مراکز انوار الهی هستند.(6)
ویژگی چهارم آنکه مساجد از خصوصیتی برخوردارند که مردان الهی و عابد را به سوی خود جذب می‌کنند، به گونه‌ای که هر صبح و شام در آن به تسبیح خدا مشغول‌اند، بنابراین مساجد پایگاه عبادت و پرستش خداوند هستند و شاید بتوان گفت مهم‌ترین هدف از بیان مسجد همین عبادت خداوند است زیرا در دیگر آیات هم از کسانی که مانع عبادت و ذکر خدا در مسجد بشوند به عنوان ظالم یاد می‌کند.(7) علاوه بر این هدف نهایی و اساسی از آفرینش جن و انس در قرآن کریم عبادت است و بس: جن و انس را جز برای عبادت و پرستش نیافریدم.(8)
(1)بحارالانوار، ج23،ص325
(2)مجمع البیان، ج7،ص227
(3)حج آیه 40
(4) المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، ج 15، ص 175
(5) المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، ج 15، ص174
(6) من لایحضره الفقیه، ج 1،ص 239، باب فضل المساجد،ح720
(7)بقره114
(8) الذریات 56
