از دیدگاه قرآن بین زن و مرد برای کسب کمال انسانیّت تفاوتی نیست و قرآن ارزش خاصی به زنان بخشیده است و با فرستادن آیاتی درباره آنها، مصونیت آنها را تضمین نموده است، به شرط این‌که در مقابل اوامر خداوند خاضع باشند.
الف) آیات سوره مؤمنون:
تمام آیات قرآن مجید برای انسان‌ها نازل شده که شامل مرد و زن می‌شود:
1. «الاّ علی ازواجهم او ما ملکت ایمانهم فانّهم غیر ملومین؛[1] مگر در مورد همسران و کنیزان شان که در بهره‌گیری از آنها ملامت نمی‌شوند»
2ـ «ثم جعلناه نطفهً فی قرار مکینٍ؛[2] سپس آن را نطفه‌ای در قرارگاه مطمئن (رحم) زن‌ها قرار دادیم.» این آیه به تداوم نسل آدم از طریق ترکیب نطفه نر و ماده و قرار گرفتن در قرارگاه رحم توجّه می‌دهد، تعبیر از رحم به قرار مکین (قرارگاه امن و امان) اشاره به موقعیت خاص رحم در بدن انسان است.
3. «فاوحینا الیه ان اصنع الفلک باعیننا و وحینا فاذا جاء امرنا و فارالتّنوّر فاسلک فیها من کل زوجین اثنین و اهلک الا من سبق علیه القول منهم و لا تخاطبنی فی الّذین ظلموا انهم مغرقون؛[3] ما به نوح وحی کردیم که کشتی را در حضور ما و مطابق فرمان ما بساز و هنگامی که فرمان ما (برای غرق آنان) فرا رسد و آب از تنور بجوشد (که این نشانه فرا رسیدن طوفان است) از هر یک از انواع حیوانات یک جفت در کشتی سوار کن و همچنین خانواده‌ات را مگر آنها که قبلاً وعده هلاکشان داده شده است (اشاره به همسر نوح و فرزند ناخلف اوست) و دیگر درباره این ستمگران با من سخن مگوی که آنها همگی هلاک خواهند شد،
4. «و جعلنا بن مریم و امّه ایهً و اویناهما الی ربوهٍ ذات قرار و معینٍ؛[4] ما فرزند مریم (عیسی) و مادرش (مریم) را نشانه خود قرار دادیم و آنها را در سرزمین بلندی که آرامش و امنیت و آب جاری داشت، جای دادیم». تعبیر به «ابن مریم» بجای عیسی برای توجّه دادن به این حقیقت است که او تنها از مادر و بدون دخالت پدری به فرمان پروردگار متولد شد و این تولّد خود از آیات بزرگ قدرت خدا بود.
ب) آیات سوره نور:
قرآن مجید برای هدایت و راهنمایی تمام انسان‌ها نازل شده است امّا در سور نور، حدود 10 آیه در مورد زنان می‌باشد که عبارتند از:
1. «الزانیه و الزانی فاجلدوا کل واحد منهما مائه جلدهٍ و لا تأخذکم بهما رافهٌ فی دین الله ان کنتم تؤمنون بالله و الیوم الاخر ولیشهد عذابهما طائفهً من المؤمنین؛[5] زن و مرد زناکار را هر یک صد تازیانه بزنید و هرگز در دین خدا رأفت (و محبّت کاذب) شما را نگیرد اگر به خدا و روز جزا ایمان دارید و باید گروهی از مؤمنان مجازات آنها را مشاهده کنند.» این آیه حکم زنان و مردان آلوده به فحشاء را بیان می‌کند و می‌فرماید: گرفتار احساسات نشوید و اجرای حدود الهی در حضور جمعی از مؤمنان باشد تا باعث عبرت دیگران هم بشود.
2. «الزانی لا ینکح الا زانیه او مشرکهً و الزانیهً لا ینکحها الا زانٍ او مشرک و حرّمَ ذلک عل المؤمنین؛[6] مرد زناکار جز با زن زناکار یا مشرک ازدواج نمی‌کند و زن زناکار را جز مرد زناکار یا مشرک به ازدواج خود در نمی‌آورد، و این کار بر مؤمنان تحریم شده است؟ این آیه یک حکم شرعی است. مخصوصاً می‌خواهد مسلمانان را از ازدواج با افراد زناکار باز دارد؛ چرا که بیماری‌های اخلاقی همچون بیماری‌های جسمی غالباً واگیردار است و این کار یک نوع ننگ و عار برای افراد پاک محسوب می‌شود.
3. «والذین یرمون المحصنات ثم لم یاتوا باربعه شهداء فاجلدوهم ثمانین جلدهً و لا تقبلوا لهم شهاده ابداً و اولئک هم الفاسقون؛[7] و کسانی که زنان پاک دامن را متهم می‌کنند پس چهار شاهد (برای ادعای خود) نمی‌آورند؛ آنها را هشتاد تازیانه بزنید و شهادتشان را هرگز نپذیرید و آنها فاسقند.
4ـ «لولا اذ سمعتموه ظنَّ المؤمنون والمؤمنات بانفسهم خیراً و قالوا هذا افکٌ مبین»[8] چرا هنگامی که این تهمت را شنیدید مردان و زنان با ایمان نسبت به خود و کسی که همچون خود آنها بود گمان خیر نبرد؟ چرا نگفتید این یک دروغ بزرگ است.» تهمتی نسبت به همسر پیامبر r عایشه زده بودند که با نزول این آیه برطرف شد.
5. «انّ الذین یرمون المحصنات الغافلات المؤمنات لُعنوا فی الدنیا و الاخره و لهم عذاب عظیم؛[9] کسانی که زنان پاکدامن «و بی‌خبر از هرگونه آلودگی» و مؤمن را متهم می‌سازند در دنیا و آخرت از رحمت الهی به دورند و عذاب بزرگی در انتظارشان است.
6. «الخبیثات للخبیثین و الخبیثون للخبیثات و الطیبات للطیّبین و الطیبون للطیبات اولئک مبرّؤُنَ مما یقولون لهم مغفره‍ٌ و رزق کریم؛[10] زنان خبیث ناپاک از آن مردان خبیث ناپاکند و مردان ناپاک نیز تعلق به زنان ناپاک دارند، اینان از نسبت‌های ناروائی که به آنها داده می‌شود مبرا هستند و برای آنها آمرزش الهی و روزی پرارزش است.
7. «قل للمؤمنات یغضن من ابصارهن؛[11] به زنان مؤمن بگوئید (از نامحرم) دیدگان خود را ببندند.»
8. «وانکحوا الایامی منکم و الصالحین من عبادکم و امائکم ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله والله واسع علیم؛[12] مردان و زنان بی‌همسر را همسر دهید و همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتانرا اگر فقیر باشند. خداوند آنان را از فضل خود بی‌نیاز می‌سازد، خداوند واسع و آگاه است.»
9. آیه ی 33 «به جهت طولانی بودن، از آوردن آن خودداری می‌کنیم.»
10. «والقواعد من النساء اللّاتی لا یرجون نکاحاً فلیس علیهم جناح ان یضعن ثیابهن غیر متبرجات بزینهٍ و ان یستغفن خیر لهنّ والله سمیع علیم؛[13] و زنان از کار افتاده‌ای که امید به ازدواج ندارند گناهی بر آنها نیست که لباس‌های «روئین» خود را بر زمین بگذارند به شرط این که در برابر مردم خود آرائی نکنند و اگر خود را بپوشانند برای آنها بهتر است و خداوند شنوا و داناست.»
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ذیل آیات فوق.
2. علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ذیل آیات فوق.
پی نوشت ها:
[1] – مؤمنون/ 6.
[2] – مؤمنون/ 13.
[3] – مؤمنون/ 27.
[4] – مؤمنون/ 50.
[5] – نور/ 2.
[6] – نور/ 3.
[7] – نور/ 4.
[8] – نور/ 12.
[9] – نور/ 23.
[10] – نور/ 26.
[11] – نور/ 31.
[12] – نور/ 32.
[13] – نور/ 60.
