جنّ و انس و ملائکه همگی از بندگان خدا هستند.[1] و از این جهت با هم اشتراک دارند. هر چند اشتراک جنّ و انس با همدیگر بیشتر است و با ملائکه نقاط تمایز و اختلاف عمیقی دارند. جنّ و انس هر دو مکلّفند.[2] هر دو مؤمن و کافر، خوب و بد دارند.[3] هر دو گروه همانند موجودات زنده مادی دیگر قوه شهوانی داشته و دارای زاد و ولد هستند.[4] اما ملائکه هیچ کدام از این احکام را ندارند.[5] از آنجا که حکم جنّ و انس در بسیاری از موارد، یکی است، اول در مورد این دو گروه به بررسی سؤال می پردازیم و بعد از آن در مورد ملائکه سخن خواهیم گفت:

الف: امکان مواقعه و مناکحه با جنّ:
اجمالاً باید گفت مواقعه و مناکحه با جنّ نه تنها امکان عقلی دارد بلکه واقع هم شده است. البته باید توجه داشت هر چند عقلِ صرف را راهی برای شناسایی جنّ و خصوصیات آن نیست، اما آنچه دلائل قطعی نقلی به ما می فهمانند، داشتن شهوت و اولاد دار شدن آنها و همینطور امکان وقوع مناکحه جن و انس بوده و گزارشات تاریخی نیز وقوع آن را اعلان کرده اند. قبل از بیان امکان مواقعه به طور خلاصه داشتن قوه شهوانی را برای «جنّ» همانند «انسان» به اثبات می رسانیم آنگاه دلایل و شواهد وقوع و امکان مواقعه را می آوریم.
خدا در قرآن در مورد حوریان بهشتی می فرمایند:
«حُورٌ مَقْصُوراتٌ فِی الْخِیامِ لَمْ یَطْمِثْهُنَّ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَ لا جَانٌّ؛[6] در بهشت (برای بهشتیان) زنان سیاه چشمی که هرگز از خیمه ها بیرون نمی شوند وجود دارد، زنانی که قبل از بهشتیان نه انس و نه جنی با آنها تماس جنسی نداشته است.
از این آیه به خوبی روشن است که جنّ همانند انسان می تواند تماس جنسی داشته باشد و این کار را هم قبلاً به طور یقین انجام می داده، به طوری که آنها هم دارای اولاد هستند.[7] بنابراین ثابت شد که جنّ دارای شهوت می باشد. اما اینکه جن با انسان مناکحه می تواند داشته باشد یا نه؟ باید گفت که:
از پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ نقل شده است که ایشان از نکاح جنّ نهی کرده اند.[8] و این حدیث شریف می رساند که مناکحه جنّ و انس ممکن است و الّا نهی از غیر ممکن معنی ندارد.
و حتی بعضی از علمای اهل سنت نکاح جنّ و انس را حرام دانسته و برخی مکروه شمرده اند.[9]

ب: امکان مواقعه و مناکحه با ملائکه:
در این مورد باید ابتدائاً بیان داشت که مناکحه با ملائکه از نظر عقل محال بوده و از بعضی آیات قرآن نیز این مطلب به روشنی استفاده می شود که در ذیل به دلایل این امر نیز پرداخته می شود. همانطور که روایات ما نیز در این امر صریح و قاطع هستند.
ملائکه از آنجا که هرچه می کنند به امر خدا می باشد، همواره به هدف خود نائل می شوند و در رسیدن به اهداف خود شکست نمی خورند. از این جا روشن می شود که ملائکه موجوداتی هستند که در وجودشان منزّه از ماده جسمانی هستند؛ چون ماده جسمانی در معرض زوال و فساد و تغییر است، و نیز کمال در ماده، تدریجی است، از مبدأ، سیر و حرکت می کند تا به تدریج به غایت کمال برسد، و چه بسا در بین راه به موانع و آفاتی برخورد کند و قبل از رسیدن به حد کمالش از بین برود، ولی ملائکه این طور نیستند.[10] و می دانیم شهوت و غضب دو خصوصیّت موجود زنده مادی است. بنابراین فرشته ها دارای شهوت نیستند.
قرآن کریم همه آنان را منزه از امور مادی از جمله خوردن و آشامیدن و امور جنسی دانسته و آنها را دور از دسترسی انسان (از جهت نکاح و مسائل جنسی) شمرده است. قرآن در ضمن داستان حضرت لوط ـ علی نبینا و آله علیه السلام ـ آنجا که ملائکه الهی برای عذاب قوم ایشان به خانه حضرت آمدند و قوم او بعد از اطلاع یافتن از ملائکه که به شکل جوانهای زیبا تمثّل یافته بودند (العیاذ بالله برای) ارتباط جنسی با آنها به طرف خانه او هجوم آوردند حضرت لوط از اینکه نمی توانست کاری بکند و جلوی آنها را بگیرد ناراحت بود در این حال ملائکه به او گفتند که:
«قالُوا یا لُوطُ إِنَّا رُسُلُ رَبِّکَ لَنْ یَصِلُوا إِلَیْکَ؛[11] (ملائکه) گفتند: ای لوط محققاً ما فرستادگان پروردگار تو هستیم و آنها (قوم عاصی تو) هرگز به تو نمی رسند (کنایه از اینکه بر تحقق خواسته خود قادر نیستند و دستشان به ما نمی رسد.)[12] در احادیث ما نیز تصریح به این امر شده است که خلقت آنها مادی نیست.
از امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل شده است که: خدا ملائکه را از نور آفریده است.[13] و نیز از ایشان نقل شده که: ملائکه آب و طعام نمی خورند، و ازدواج ندارند.[14] از حضرت علی ـ علیه السلام ـ نقل شده که: ملائکه نه در پشت پدران جای می گیرند، و نه در رحم مادران و خلقتشان از ماء مهین نیست، بلکه تو ای خدا! ایشان را به نوعی دیگر ایجاد کرده ای و در آسمانهایت منزل دادی.[15] و از امام سجاد ـ علیه السلام ـ در ضمن دعایی در توصیف ملائکه آمده است که: شهوتها از تسبیح تو بازشان نمی دارد (شهوت ندارند).[16] از بیانات گذشته معلوم شد که:
1. نه تنها مناکحه و مواقعه با جنّ امکان دارد بلکه طبق نقل واقع هم شده است.
2. عقلاً مناکحه با ملائکه امکان ندارد.

پی نوشت ها:
[1] . انبیاء/ 26.
[2] . رحمن/، 31.
[3] . رحمن، 33 و جنّ آیه 1 الی 17.
[4] . کهف/ 50 و رحمن/ 64.
[5] . تحریم، 6، و انبیاء 26 و 27، هود 81 و 70.
[6] . رحمن/، 72 و 74.
[7] . کهف/ 50.
[8] . ر.ک: بحارالانوار، علامه مجلسی، مؤسسه الوفاء، بیروت ـ لبنان، 1404 هـ ق، ج 60، ص 310، باب 3.
[9] . ر.ک: بحارالانوار، همان.
[10] . ر.ک: ترجمه تفسیر المیزان، طباطبایی، مترجم سیدمحمدباقر موسوی، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ یازدهم، تابستان 78، ج 17، ص 13 و 14.
[11] . هود/، 81.
[12] . ر.ک: ترجمه تفسیر المیزان، ج 10، ص 511 و 512.
[13] . بحارالانوار، ج 59، ص 191، ح 48.
[14] . ر.ک: تفسیر قمی، علی بن ابراهیم، مؤسسه دارالکتاب، قم، 1404 ق، ج 2، ص 206.
[15] . ر.ک: تفسیر قمی، ج 2، ص 207، کلام الامیر ـ علیه السلام ـ فی صفه الملائکه.
[16] . ر.ک: ترجمه صحیفه سجادیه، مترجم: حسین انصاریان، انتشارات پیام آزادی، چاپ دوازدهم، 1382 ش، دعای سوم، ص 45.