ابتدا در این باره که ارواح مؤمنان راستین بعد از مرگ در کجا به سر می برند، به چند روایت اشاره می کنیم :
1. از امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل شده که فرمود: (لا یبقی مؤمنٌ فی شرق الارض و غربها الّا حشر الله روحه الی وادی السلام).[1] یعنی هیچ مؤمنی در شرق و غرب عالم نیست مگر این که بعد از مرگ,  خداوند روح او را در وادی السلام محشور  می کند.
2. شخصی می گوید روزی به دنبال امیر مؤمنان ـ علیه السلام ـ از کوفه بیرون شدم، حضرت به من فرمود: اگر پرده از برابر چشم های تو برداشته شود، می بیند که ارواح مؤمنان چگونه دور هم نشسته اند و با هم سخن می گویند. بعد فرمود: هیچ مؤمنی در زمینی از زمین های دنیا نمی میرد مگر آن که به روح او گفته شود که به وادی السلام برود و آن جا (وادی السلام) بقعه ای از بهشت عدن است.[2] 3. ابا بصیر می گوید: از امام صادق ـ علیه السلام ـ درباره روح مؤمن پرسیدم، حضرت فرمود: «ارواح مؤمنین در بهشت هستند که از خوردنی های آن می خورند، و از نوشیدنی های آن می نوشند و پیوسته از خداوند تقاضا می کنند که قیامت را برپا دارد.»[3] طبق این گونه روایات ارواح مؤمنان در عالم روحانی ، همدم یکدیگر و در کنار هم هستند و در وادی السلام که مظهر عالم معنوی و بهشت الهی است زندگی می کنند.
البته باید به این نکته توجه کرد که این روایات نیاز به تفسیر و تحقیق زیادی دارند که نکات ذیل ما را در فهم بهتر  اینگونه روایات کمک می کند.از مجموع روایات می توان به این نکته دست پیدا کرد که انسان بعد از مرگ با ملکاتی که از راه علم وعمل برای خود کسب کرده است محشور می شود. و اگر این ملکات، الهی و روحانی بود با ملائک و انسانهای مومن محشور است و اگر ملکات حیوانی بود با انسانهایی که در حقیقت صورت حیوانی دارند محشور می شوند.
از آنجایی  که  انسان دارای قوای انسانی و حیوانی است، یا به سوی حیوانیت پیش می رود و تمام استعدادهایش را در بعد حیوانی و بهیمی به فعلیت می رساند و ملکات حیوانی کسب می کند . و یا بر اثر اعتقادات الهی و اعمال شایسته و عبادت هایی که در شرع مقدس الهی دستور داده شده به سوی فرشته خویی  و  کسب  ملکات  انسانی به پیش می رود و به سعادت می  رسد  و در واقع همنشین  فرشته های الهی می شود.
انسان  به دلیل خوی فرشته ای که پیدا می کند به جایی می رسد که حتی بسیاری از نعمت های بهشتی برای او ناچیز جلوه می کند و همواره محو جمال دل آرای حضرت حق و اسماء و صفات او می شود و در واقع جزء فرشته های مقرب الهی و حتی بالاتر از مقام فرشته ها و ملائک می رسد. از این رو حکیم صدرالمتألهین در این باره می گوید: «بی تردید برخی افراد بشر در کمالات ذاتی خود به گونه ای پیش می روند که جزء فرشتگان مقرب می شوند و هرگز به ما سوای حق تعالی از لذت های بهشتی و نعمت های گوناگون آن توجهی ندارند.»[4] طبق این بیان معلوم می شود که ارواح انسانهای  بزرگ نه تنها در میان فرشتگان زندگی می کنند بلکه خود به مقام فرشته ها بلکه بالاتر از آنها دست پیدا  می کنند . (رزقنا الله و ایّاکم: خداوند روزی من و شما نماید)

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. سید محمد حسین طهرانی، معاد شناسی، چاپ اول ، قم: نشر حکمت، 1403ق. ج3، صص 222- 238
2. فلسفی، محمد تقی، معاد از نظر روح و جسم،تهران: هیئت نشر معارف اسلامی، 1360ش. ج1، ص 263 .
3. مجلسی ،محمد باقر، بحارالانوار،بیروت:نشر دارالاحیاء العربی 1403ق. ج6

پی نوشت ها:
[1] . کلینی ،محمد بن یعقوب ، الکافی،  تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365، ج3، ص 243 .
[2] . همان.
[3] همان،ص 244.
[4] . حکیم صدرالمتألهین، رساله العرشیه، با ترجمه غلام حسین آهنی، نشر مهدوی اصفهان، بی تا، ص 35.