انسان عوالم مختلفی را پشت سر نهاده و عوالم دیگری را در پیش‌رو دارد، انسان با مرگ از عالم دنیا به عالم آخرت منتقل می‌شود که عالم آخرت هم ابتدایش عالم برزخ و انتهایش که بعد از برپایی قیامت کبری است بهشت یا دوزخ می‌باشد. یکی از ویژگی‌های عالم برزخ فشار قبر می‌باشد. فشار قبر نسبت به افراد متفاوت است بعضی از افراد فشار قبر ندارند و آن‌ها که دارند فشارشان از نظر شدت و ضعف یکسان نیست و بستگی به اعمال آن‌ها دارد.
عواملی که موجب فشار قبر می‌شود:
1ـ بداخلاقی. 2ـ سخن‌چینی، مراعات نکردن طهارت و نجاست و پرهیز نکردن از بول.[1] 3ـ یاری نکردن مظلوم. در کتاب ثواب الاعمال آمده است که یکی از علمای بنی‌اسرائیل از دنیا رفت و فشار قبر بر او وارد شد چرا که او یک بار نماز را (عمداً) بی‌وضو خوانده بود و از کنار مظلومی گذشته بود و او را یاری نکرده بود.[2] 4ـ ضایع نمودن نعمت‌های الهی: حضرت پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ فرمودند: «فشار قبر برای مؤمن کفاره تباه نمودن نعمت‌ها از ناحیه اوست.»[3]
عواملی که باعث کاهش یا رفع فشار قبر می‌شود:[4]
1ـ نماز شب و کامل نمودن رکوع: امام رضا ـ علیه السلام ـ فرمود: «کسی که نماز شب بخواند و در قنوت نماز «وتر» هفتادبار استغفار کند از عذاب قبر پناه داده می‌شود.» و امام باقر ـ علیه السلام ـ فرمود: «هر کس رکوع نمازش را کامل انجام دهد وحشت قبر به او نمی‌رسد.»[5]
2ـ صدقه و نماز مخصوص[6].
3ـ نماز وحشت: این نماز بسیاری از مردگان را از عذاب قبر و فشار قبر نجات داده است که حکایات عجیبی در داستان‌های شگفت شهید دستغیب در این باره موجود است که می‌توان به آن مراجعه نمود. [7]
4ـ حج نمودن: دو روایت است که هر کس چهار مرتبه حج به جا آورد عذاب قبر از او برداشته می‌شود. [8]
5ـ خواندن بعضی از سوره‌های قرآن: علی ـ علیه السلام ـ می‌فرماید: «هر کس در هر جمعه سوره نساء را تلاوت کند از فشار قبر امان می‌یابد.»[9] سوره‌های زخرف، یاسین، تکاثر و تبارک، نیز در این مورد سفارش شده‌اند.
6- این که مرگ انسان در روز جمعه باشد.
7- نهادن دو چوب تر در کفن میت هنگام دفن.
8.- ریختن آب روی قبر.
9. نماز شب و کامل انجام دادن رکوع در نماز‌ها.
معرفی منبع جهت مطالعه بیشتر:
1. منازل الآخره، شیخ عباس قمی. 2. معاد، شهید دستغیب.
پی نوشت ها:
[1] – همان، ج 75، ص 265.
[2] – ثواب الاعمال، ص 111.
[3] – بحارالانوار، ج 6، ص 221.
[4] – اشتهاردی، محمد محمدی، با استفاده از کتاب «عالم برزخ در چند قدمی ما» انتشارات نبوی.
[5] – همان، ج 85، ص 107.
[6] – بحارالانوار، ج 91، ص 219.
[7] – قمی، عباس، حاشیه مفاتیح الجنان.
[8] – من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 217، باب 2، روایت 2209.
[9] – وسایل الشیعه، ج 7، ص 409، باب 54، روایت 9714.
