هدف کلی این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر در انحرافات جنسی زنان از دیدگاه مردان و زنان می باشد. پژوهش کابردی است و در آن از روش توصیفی – پیمایشی استفاده شده است. همچنین به منظور گرد آوری داده ها از پرسش نامه ی محقق ساخته استفاده گردیده است. گفتنی است ضریب پایایی پرسش نامه 35/94% برآورد شد. نمونه آماری مشتمل بر 132 نفر از میان دانشجویان، مدیران، استادان و کارکنان واحد اردستان در سال 86-85 است که از طریق نمونه گیری تصادفی – طبقه ای انتخاب شده اند و تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی و از طریق نرم افزار spss انجام پذیرفت. در نهایت، نتایج نشان داد که عوامل خانوادگی و فرهنگی در انحراف های جنسی زنان مؤثر بوده و تأثیر عوامل اقتصادی کمتر است.

طرح مساله
انسان در طول تاریخ همواره از انواع انحرافات و آسیب های اجتماعی رنج برده و در جستجوی علل و عوارض این موضوع و رهایی از آن بوده است؛ چرا که به واسطه ی اجتماعی بودن انسان، هر گونه خلل و چالشی در هر زمینه ای می تواند پیکره ی جامعه را تحت تأثیر قرار داده و سلامت ساختار اجتماعی را به مخاطره اندازد. گفتنی است که واژه ی «انحراف» از صدها سال پیش در اندیشه و گفتار بشری به کار می رفته، ولی تبیین مصادیق جامعه شناختی آن نسبتاً جدید است. جامعه شناسان و جرم شناسان، انحراف را به رفتاری اطلاق می کنند که مخرب زندگی بوده، مورد سرزنش قرار گیرد یا موجب لکه دار شدن شخصیت و جریمه گردد. (1) دوب (2) (1998) انحرافات اجتماعی را عبارت از هر نوع وضعیت یا رفتاری می داند که اعضای قوی تر یک گروه اجتماعی، طی آن، به طور مقعول، تخلفی جدی را نسبت به ارزش ها یا معیارهای مهم خود مرتکب شوند. آلبرت کوهن (3) نادرستی، رذالت، تعارض، تقلب، خدعه، جنایت، و نظایر اینها را انحراف می داند. سپس در ادامه می افزاید: فهرست کردن این گونه انحراف ها یا کج روی های گوناگون امکان پذیر نیست. وی به طور دقیق رفتار خاصی را به عنوان انحراف مشخص نمی کند؛ زیرا بر آن است که هیچ رفتاری خود به خود انحراف نیست. بلکه زمانی یک رفتار «انحراف آمیز» نامیده می شود که به عنوان «رفتاری غیر عادی» تعریف شود. آلکس اینکلز (4) اصطلاح «منحرف» را از لحاظ ویژه رفتاری بسیار گنگ و نارسا می بیند. از این رو، معتقد است که انحراف نه تنها با توجه به قوانین مدون اجتماعی، بلکه با ملاحظه ی اعمال و امور مورد توافق همگان نیز جنبه ی نسبی دارد و لازم است بین هنجارهایی که از طریق میانگین های آماری تعیین شده با آنچه از طریق مفاهیم اجتماعی، رفتار درست یا اخلاقی تعیین می شود، تفاوت قایل شویم. (5)
بنابراین، برای آنکه عملی عنوان انحراف یا کج روی به خود گیرد، باید عوامل زیادی را در نظر گرفت. این عوامل شامل اهمیت نسبی هنجارها در دیدگاه افراد، موقعیت خاص آن رفتار و ویژگی های فردی و اجتماعی شخصی است که عمل را انجام داده است.
باید دانست جامعه شناسان برای فهم علل انحراف، به عوامل اجتماعی و فرهنگی شکل دهنده ی رفتار انسان توجه ویژه ای دارند و در تبیین های جامعه شناختی بر ساختار اجتماعی و الگوهای کنش متقابل فرد و دیگر اعضای جامعه تکیه کرده، به موارد زیر اشاره می کنند:
1- جامعه پذیری ناقص: براساس این نظریه، اگر فردی درست اجتماعی نشده باشد، هنجارهای فرهنگی را با شخصیت خود عجین نمی سازد. از این رو، نمی تواند میان رفتار شایسته و رفتار ناشایست تمایز قایل شود.
2- انحراف آموزی: جامعه شناسان معتقدند که بسیاری از رفتارهای انحرافی اکتسابی و قابل سرایت از شخصی به شخص دیگر است. برای مثال، ساترلند (6) می گوید: برای آنکه شخص تبهکار گردد، نخست باید یاد بگیرد که چگونه تبهکار شود. این فرایند یادگیری در اثر کنش متقابل فرد با دیگران حاصل می شود.
3- ناسازگاری های فرهنگی و ساختار اجتماعی: هر جامعه نه تنها هدف های پذیرفته شده ی فرهنگی دارد، بلکه ابزار پذیرفته شده را نیز برای نیل به این هدف ها در اختیار دارد. هر گاه به عللی این ابزار در اختیار فرد گذارده نشود، احتمال می رود منحرف گردد. کتله (7) بر این عقیده است که اجتماع مسئول تمام جرایم است؛ زیرا خود عامل به وجود آورنده ی آن است. اجتماع آلوده از انسان های درست کار و پاک سرشت، موجوداتی ناسازگار، نادرست و ناپاک می آفریند و آنان را برای ایفای نقش های ناپسند آماده می سازد. (8)
حال، در میان انحراف های گوناگون اجتماعی،«روسپی گری» به عنوان فساد و انحراف برخی زنان، پدیده ای خاص با چهره ای ویژه است. روسپی گری از کهن ترین و با سابقه ترین انحرافات بشری است که ردپای آن را می توان در طول تاریخ مشاهده کرد. این موضوع از قدیمی ترین تراژدی های تاریخ بشری بوده و هست. (9)
قدمت و رواج روسپی گری تا بدان جاست که در بسیاری از سرزمین های کهن برای این پدیده خدایانی قایل بوده و برای آن نمادهایی ساخته اند. ایناری (10) در میان پیروان مذهب «شینتو» علاوه بر خدای زایش و برنج، الهه ی روسپی گری است. (11) از این رو، در آتن زنان روسپی به نام «آفرودیته» معابدی می ساختند و او را حامی و تکیه گاه خود می دانستند. (12) به طور کلی، از قرن ها پیش از میلاد مسیح تاکنون – جز در مواردی نادر – مفهوم روسپی گری عبارت است از «برقراری رابطه ی جنسی با هدف کسب دست آوردهای مادی» بوده است. (13) با این حال، صفحات تاریخ شهادت می دهند که در سراسر قرون و اعصار، این حاکمان و صاحب منصبان بوده اند که به صورت آشکار و نهان بالاترین بهره ی اقتصادی و سیاسی را از این رهگذر به چنگ آورده اند. برای نمونه 650 سال پیش از میلاد، در زمان حکومت ژو (14) در چین در محله هایی که با چراغ های خاصی آراسته شده بودند، روسپیان از تجار و صاحب منصبان پذیرایی می کردند و بدین سان از مهره های اساسی در رونق اقتصادی چین بودند. (15) یافته های تاریخی نشان می دهد که رومی ها نخستین افرادی بوده اند که در مغرب زمین برای روسپیان و روسپی خانه ها به طور رسمی جواز صادر کرده اند. (16) این در حالی است که، شرقی ها قرن ها پیش از این تاریخ چنین می کرده و از این طریق همواره مالیات کلانی دریافت می داشته اند.(17)
باید توجه داشت که پدیده های اجتماعی به دلیل ماهیت پیچیده شان کمتر با رویکرد تک عاملی تبیین می شوند. بررسی و تحلیل عوامل مؤثر در انحرافات جنسی نیز از این قاعده مستثنی نیست. عوامل تأثیر گذار در این زمینه می تواند متعدد و دارای جنبه های خرد و کلان اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، شخصیتی، روانی و … باشد. امروزه جامعه ی جهانی ترغیب شده است تا با جدیت بیشتر بر رشد انسانی دختران تمرکز یابد و با دقت و نظر عمیق به مساله ی ویژه و بسیار حساس ایشان بپردازد؛ زیرا آغاز مشکلات جوامع را می توان در بی توجهی به نیمی از جمعیت مولد و زاینده ی جهان، به ویژه دختران، جستجو کرد. (18) با توجه به ترسیم الگوی زن مسلمان بر اساس ابعاد فردی، اجتماعی و خانوادگی حضرت فاطمه زهرا (ع) و تدوین برنامه ی عملی ملی بر اساس الگوی فاطمی (19) و نظر به نقش سازنده و بسزایی که زنان در رشد و ترقی فردی و اجتماعی جامعه دارند، چنانچه این قشر دچار نقصیه و آسیبی گردند، به همان نسبت می توانند به یکی از معضلات اساسی جامعه، به ویژه عاملی خانمان سوز و بنیان برافکن برای خانواده تبدیل شوند. از سوی دیگر، با توجه به موقعیت کشور عزیزمان و اهداف ترقی گرایانه – که از دغدغه های هر ایرانی، به ویژه مسئولین است و نیز برای آنکه به جهانیان ثابت کنیم نام ایران و ایرانی همواره با فرهنگ، تمدن و پیش روی در عرصه های مختلف دانش، صنعت، کشاورزی و پژوهش گره خورده است، باید در درجه ی نخست به سلامت جامعه همت گماشت؛ چرا که این اهداف، در یک جامعه ی سالم سریع تر و مطلوب تر تحقق خواهد یافت. از طرفی نیز جامعه ی سالم در گرو خانواده ی سالم و خانواده ی سالم وابسته به مادر و همسری سالم است. اگر سلامت جامعه به واسطه ی انحراف زن مخدوش گردد، پیامدهای این امر موجب می شود که به جای پرداختن به دغدغه های علمی و پژوهشی، اندیشه ها به سمت چهره ها و آثار این انحرافات معطوف گردد. از سوی دیگر در یک جامعه ی سالم، به جای آنکه هزینه های گزاف صرف نگه داری و باز پروری زنان منحرف گردد، در مواردی چون ارتقای کیفیت تحصیل، رشد فرهنگ، آگاهی جامعه و خانواده ها و ایجاد سالن های ورزشی و تفریحی هزینه می شود. ضمن آنکه این موارد خود می تواند از عوامل مهم و مؤثر در پیش گیری از انواع انحراف ها باشد.
حال، با توجه به مطالب یاد شده، انجام چنین پژوهش هایی ضروری و کارگشا به نظر می رسد. وظیفه ی سازمان ها و نهادهای دست اندرکار در اصلاح آسیب های اجتماعی است که با پرداختن به جنبه های گوناگون این پدیده ی تلخ و بررسی دیدگاه و راه کارهای مختلف، در ریشه کنی این معظل بنیان برانداز دست یاری به یکدیگر بسپارند و راه هایی برای پیش گیری و مقابله با آن ارائه نمایند. بر این اساس، پس از بررسی های مکرر نگارنده و مصاحبه با صاحب نظران و برخی افراد مسئول در مراکز نگهداری زنان، پژوهش حاضر، انحرافات جنسی در بانوان را «انحراف اجتماعی» به شمار آورده و با بررسی دیدگاه افراد متعدد در گروه های سنی مختلف با فرهنگ ها، عقاید، میزان تحصیل و شغل های گوناگون و نیز بر اساس تجرد و تأهل این افراد به بررسی عوامل اقتصادی، فرهنگی و خانوادگی مؤثر در انحراف جنسی زنان می پردازد.

نویسنده: فرزانه واصفیان*

از دیدگاه مردان و زنان (مطالعه ی موردی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردستان)

مقلات مشابه :

عوامل موثر در انحرافات جنسی زنان (2)

عوامل موثر در انحرافات جنسی زنان (3)
پی نوشت ها :

* استادیار دانشگاه آزاد واحد اردستان.
1- هدایت الله ستوده، مقدمه ای بر آسیب شناسی اجتماعی، ص 18.
2- Doob.
3- A.K. Cohen.
4- A. Inkez.
5- هدایت الله ستوده، مقدمه ای بر آسیب شناسی اجتماعی، ص 36.
6- Sutherland.
7- Quetelet.
8- هدایت الله ستوده، مقدمه ای بر آسیب شناسی اجتماعی، ص 169.
9- Jolin. A, On the Backs of working prostitutes: Feminist Theory and prostitution policy.P 109-83.
10- Inari.
11- Gregersen. E, Sexual practices.
12- ویل دورانت، تاریخ تمدن، ترجمه ی احمد آرام، ع پاشایی و امیرحسین آریان پور، ص 338.
13- Jolin. A, On the Backs of working prostitutes: Feminist Theory and prostitution policy.P 109-83.
14- Jov.
15- Gregersen.E , Sexual practices.
16- ویل دورانت، تاریخ تمدن، ترجمه ی احمد آرام، ع پاشایی و امیرحسین آریان پور، ص 338.
17- مرتضی راوندی، تاریخ اجتماعی ایران، ص 86.
18- هما فرانی، بهداشت روانی در دختران و زنان جوان، ص 38.
19- مرکز اطلاعات و آمار شورای فرهنگی – اجتماعی زنان «زن از نگاهی دیگر» پاسدار اسلام، ش 249، ص 27.
منبع:نشریه اسلام و پژوهشهای اسلامی شماره 1