در حدیثی از رسول اللّه ـ صلی الله علیه وآله ـ چنین نقل شده: (الرؤیا ثلاثه: بُشْری مِنَ اللّهِ، تَحرینٌ مِن الشیطانِ، و الذی یَحدِثَ به الانسانُ نَفسَه فَیراهُ فی مَنامه) یعنی خواب بر سه قسم است: یا بشارتی از سوی خداوند است، یا غم و اندوهی از طرف شیطان است و یا مشکلات روزمره انسان است که در خواب آن را می بیند.[1] خواب صادق از 2 قسم آخری نمی باشد.
به طور کلی می‌توان خواب‌ها را  به چند دسته تقسیم کرد:
1. خوابی که حاصل افکار و تخیلات انسان در بیداری است هر چه در روز فکر کرده در شب هم همان را خواب ببیند.
2. خوابی که مربوط به غلبه مزاج در یک انسان است مثلاً کسی که مزاجش گرم است بیشتر وقت‌ها خواب آتش و حمام و… را ببیند.
3. خوابی شیطانی که وسوسه اوست،خواب‌های ناراحت کننده.
4. خواب‌های شایسته و صادق که از ناحیه خداوند است یا او را بشارت به امر خیری می‌کند یا او را راهنمایی و هدایت می‌کند.[2] می‌توان با توجه به روایات یک دسته دیگر را نیز اضافه کرد:
5. خواب‌هایی که ناشی از وضع خوابیدن انسان است مثل خواب انسان جنب یا خواب اول شب[3] یا خواب کسی که زیاد خوابیده یا زیاد غذا خورده و…
که معلوم است تنها دسته چهارم صادق و قابل تعبیر است و باید به آنها اعتنا کرد. خواب دسته اول و دوم و پنجم که تعبیری ندارند. در مورد دسته سوم  که انسان خواب‌های بد و ناراحت کننده می‌بیند در روایت است که این‌ها وسوسه ‌شیطان است

علامات رؤیاهای صادقه
کسی که می خواهد با دلیل و علامت صحیح از درستی خواب خود آگاه شود اموری را باید رعایت کند از جمله این که 1ـ وضو داشته باشد; 2ـ بر پهلوی راست بخوابد; 3ـ در هنگام خواب خداوند متعال را یاد کند; 4ـ شکمش نه زیاد پر شده باشد و نه گرسنه باشد.[4] همچنین اموری که احتمال صادق بودن رؤیا را تقویت می کند از این قرارند:
1ـ خواب، در ثلث آخر شب دیده شود، که آن وقت نزول ملائکه است.[5] 2ـ خواب در حالت جنایت و بی­وضویی دیده نشده باشد.[6] البته باید دقت کرد که علاوه بر موارد بالا حالات و روحیات و…اشخاص در خوابها تاثیر می گذارد واین به این معنی نیست که هر کس موارد بالا را رعایت کرد هر خوابی ببیند صادق است، بلکه اینها زمینه خواب های صادق را فراهم می کند.
پاسخ قسمت دوم سؤال: برای چه کسانی رؤیا حجت است؟
برای افرادی حجت می باشد که در حالت بیداری از عالم طبیعت منزّهند[7] و از اولیای الهی می باشند، و راه معصیت و گناه را نمی پویند. و چون خود را در عالم طبیعت مشغول نکرده اند و به عالم مثال دست یافته اند، خوابهای آنها صادق و همچنین حجت برای آن ها می شود. مانند خواب حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ که مأمور می شود تا اسماعیل ـ علیه السلام ـ را ذبح کند.[8] حدود حجت رؤیا
رؤیا در مورد ما انسانها که معصوم نیستیم در صورتی حجّت است که بدانیم از نوع رؤیاهای صادق است و افرادی که کارشناس این فن هستند، حجیت رؤیا را تأیید کنند. اما به هر حال باید دانست که رؤیا امری قائم به شخص (بیننده خواب) می باشد و نمی توان آن را در مورد دیگران تعمیم داد.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1ـ تفسیر نمونه، سوره یوسف، آیه 4.
2ـ تعبیر خواب ابن سیرین و دانیال.

پی نوشت ها:
[1] . قرائتی، محسن، تفسیر نور، قم: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، 1378، ج 6، ص 23.
[2] . مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، دار احیاء تراث عربی، چاپ سوم، 1403، ج 58، ص 209.
[3] . همان، ص 194.
[4] . ابوالفضل جیش بن ابراهیم تفسیلی، تعبیر خواب کامل، مترجم، عبدالله موسوی، ایران:انتشارات فؤاد، 1378، ص 5.
[5] . مجلسی، محمد باقر، حلیه المتقین، قم:انتشارات هجرت، 1373، ص 246.
[6] . ابوالفضل جیش بن ابراهیم تفسیلی، تعبیر خواب، همان.
[7] . جوادی آملی، عبدالله، تفسیر موضوعی قرآن، مرکز نشر فرهنگی رجاء، چاپ اول، ج 7، ص 113.
[8] . صافات/ 100 ـ 109.