آن حضرت را بدین لقب (باقر) مى خواندند زیرا علوم را مى شکافت و باز مى کرد.در صحاح آمده است: «تبقر، یعنى توسع در علم» .
و در قاموس گفته شده است : محمد بن على بن حسین را باقر مىخواندند چون در علم تبحر داشت.در لسان العرب نیز ذکر شده است: آن حضرت را باقر مىخواندند چرا که علم را مىشکافت و به اصل آن پى مىبرد و فروع علم را از آن استنباط مىکرد و دامنه علوم را مىشکافت و وسعت مىداد.ابن حجر در صواعق مىنویسد:
«او را باقر مى خواندند و این کلمه از «بقر الارض» اخذ شده است، یعنى آنکه زمین را مىشکافد و مکنونات آن را آشکار مىکند.زیرا او نیز گنجینه هاى نهانى معارف و حقایق احکام و حکمتها و لطایف را که جز از دید کوته نظران و ناپاکان پنهان نبود، آشکار مىکرد.»
از این رو درباره وى گفته مىشد که آن حضرت شکافنده علم و جامع آن و نیز آشکار کننده و بالا برنده علم و دانش است.در تذکره الخواص نیز آمده است:
او را باقر لقب داده بودند زیرا در اثر سجده هاى فراوان، پیشانى اش شکاف برداشته بود.برخى هم گویند چون آن حضرت از دانش بسیار برخوردار بود او را باقر مى خواندند.
آنگاه به نقل سخن جوهرى در صحاح مى پردازد.
شیخ صدوق در علل الشرایع به نقل از عمرو بن شمر آورده است: از جابر جعفى پرسیدم چرا به امام پنجم، باقر مى گفتند؟ گفت: «چون علم را مى شکافت و اسرار آن را آشکار مى کرد» .در مناقب ابن شهر آشوب نوشته شده است: گفته اند براى هیچ یک از فرزندان حسن و حسین (ع) این اندازه از علوم، از قبیل تفسیر و کلام و فتوا و احکام و حلال و حرام فراهم نشد که براى امام باقر (ع) .محمد بن مسلم نقل کرده است که از آن حضرت سى هزار حدیث پرسش کردم.
در تاریخ آمده است که پنجمین امام هدایت، حضرت ابو جعفر محمد بن علی علیه ما السلام ، سه لقب داشت: باقرالعلوم (شکافنده دانش ها)، شاکر (سپاس گزار) و هادی (راهنما). در این میان، لقب مشهور ایشان باقر است. از جابر جعفی، یکی از یاران ایشان پرسیدند که چرا امام را باقر می نامند؟ پاسخ داد: «زیرا آن حضرت، دانش را موشکافی و حلاجی می کند و آنچه را شایسته است، آشکار می سازد».
منبع : کتاب: سیره معصومان، ج 5، ص 13
