بی شک طی دهه‌های اخیر، بیشتر مردم دنیا با خواص متعدد سیر آشنایی پیدا کرده‌اند که از جمله این اثرات درمانی عبارتند از:
کاهش فشار خون، کاهش کلسترول خون، کاهش قند خون، کاهش غلظت خون، ضد گرفتگی عروق قلبی و مقوی قلب و … .
این گیاه همچنین دارای عملکرد مؤثر و اثبات شده ی ضد سرطانی، ضد میکروب قوی علیه باکتری‌های بیماری زا، ضد انگل (کرم‌های آسکاریس، قلابدار، کرمک)، ضد روماتیسم، ضد قارچ (آفت دهانی، کچلی، پوستی)، ضد سم، مقوی معده و محافظ کبد، ضد درد، ضد حشره و مقوی میل جنسی نیز هست.
سیر به سبب داشتن اثراتی همچون ضد احتقان، خلط آور، ضد اسپاسم، محرک دستگاه ایمنی بدن و اثر ضد ویروسی، از دیر باز برای درمان بیماری‌های حاد و مزمن عفونی و غیرعفونی ریوی به کار می‌رود.
حکیم ابوعلی سینا از این گیاه برای درمان سل ریوی، آسم مزمن و برونشیت بهره می‌جسته است.
خاصیت ضد ویروسی سیر روی چندین نوع ویروس بیماری زای خطرناک به اثبات رسیده است، از جمله آنفلوانزا، تبخال و … .
از آنجایی که اثر ضد ویروسی سیر، به سبب اثرگذاری مستقیم ترکیبات مؤثره عصاره آن صورت می‌گیرد، سیر قادر خواهد بود به‌طور غیرانتخابی، انواع متنوع‌تری از ویروس آنفلوانزا را مورد حمله قرار دهد.
بیشتر این تاثیرات درمانی سیر، نه تنها در انسان، بلکه در دام‌ها و حیوانات خانگی نیز قابل اعمال است.
همه ی اثرات شگفت انگیز سیر بر درمان بیماری‌ها، ناشی از مواد مؤثره ی آن شامل ترکیبات گوگردی (که مسئول بوی آن نیز هستند)، ویتامین‌ها به ویژه نوع C، E ، بتاکاروتن و نیز آنزیم‌هایی همچون پراکسیداز، میروزیناز و گلوکوسینولاز است.
از آنجایی که خواص اصلی درمانی سیر مربوط به مواد گوگردی آن است، بنابراین اعمال هر گونه واکنش خارجی همچون حرارت، ترشی و… که به‌طور مستقیم این مواد گوگردی را نابود سازد، یا به‌طور غیرمستقیم آنزیم‌های فعال‌کننده این ترکیبات مؤثره گوگردی را تحت‌تأثیر قرار دهد، می‌تواند قدرت درمانی سیر را کاهش دهد.
چون مواد مؤثره سیر در اثر له شدن فعال می‌شوند، بنابراین بلعیدن حبه نجویده ی آن، یا خشک کردن غیراصولی آن می‌تواند از بروز اثرات درمانی آن جلوگیری کند.
هر چه بوی سیر بیشتر باشد، نشان دهنده بیشتر بودن مواد گوگردی آن و در نتیجه اثرات درمانی قوی‌تر آن است.
مصرف مرتب روزانه حداقل 3 تا 5 گرم سیر برای جلوگیری از بروز بیماری‌های قلبی- عروقی لازم است.
برای کاهش بوی دهان بعد از خوردن سیر می‌توان از گشنیز، جعفری، سیب، برگ کاهوی تازه و یا سکنجبین استفاده کرد.
اگرچه این‌گونه خواص سیر که در بالا گفته شد، طی صدها و هزارها سال تجربه حیات بشری به اثبات رسیده است، ولی در مراکز پژوهشی دانشگاهی معتبر و بزرگ دنیا در 50 سال اخیر، بسیاری از این خواص به روش‌های مدرن به بوته آزمایش و پژوهش گذاشته شده و مهر تایید گرفته‌اند.
در همین راستا، ما نیز به اتفاق گروه همکار خود در مطالعات تجربی، در دانشگاه پزشکی تهران تعداد زیادی از خواص قلبی- عروقی، ضد میکروبی، ویروسی، قارچی، ضد سرطانی، ضد رماتیسمی، پوستی و … سیر را در قالب پژوهش‌های آزمایشگاهی، حیوانی و انسانی آزموده و ادعاهای طب سنتی درباره ی این گیاه را به اثبات رسانده‌ایم.
لازم به ذکر است از دیگر فرآورده‌های طبیعی مؤثر در بیماری آنفلوانزا، گیاه آویشن و زنجبیل و دارچین و نیز عسل طبیعی است.
دکتر محمدرضا نیاکان لاهیجی – همشهری
